Biến điện thoại thông minh trở thành “thiết bị dạy học”
Theo TS Tôn Quang Cường cho rằng đến thời điểm này, cần coi điện thoại thông minh (ĐTTM) là một thiết bị đa năng, tích hợp nhiều giải pháp ứng dụng, đáp ứng các nhu cầu khác nhau, trong đó có cả những chức năng phục vụ cho giáo dục như thiết bị dạy học cá nhân kèm theo một số điều kiện sử dụng trong lĩnh vực giáo dục.
Chuyên gia giáo dục này cho rằng, dạy học di động (mobile learning) đang là một xu hướng dần chiếm lĩnh, phổ biến trong thực tiễn chuyển đổi số ở các quốc gia, đáp ứng các nhu cầu học tập khác nhau, dạy học cá thể hóa cao độ, khả năng tiếp cận học liệu số, không gian học tập không giới hạn, phát triển kỹ năng số cho người học…
Trong hơn 10 năm trở lại đây, xu hướng dạy học cho phép sự hỗ trợ, tích hợp sử dụng của thiết bị di động cầm tay cá nhân học sinh trong lớp học khá phổ biến trên thế giới, với các cấp độ, điều kiện sử dụng khác nhau.
Bên cạnh những vấn đề còn cần tiếp tục nghiên cứu, việc sử dụng các thiết bị di động cầm tay cá nhân trong lớp học ngày càng khẳng định tính phổ biến và hiệu quả trong quá trình dạy học.
“Đã đến lúc chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận, ĐTTM là vật dụng gần gũi nhất của trẻ hiện nay, là thiết bị công nghệ số “đầu đời” mà trẻ được tiếp cận trong gia đình và hiện hữu ở mọi nơi” – ông cho biết.
TS Tôn Quang Cường dẫn ra thống kê của tổ chức DataReportal tháng 2-2020: Việt Nam đang được đánh giá là một quốc gia trẻ triển vọng trong chuỗi tiến trình phát triển trở thành quốc gia số, với dân số 97 triệu người, các chỉ số sở hữu, thời gian sử dụng thiết bị di động, kết nối internet,… đều vào loại cao. Các tổ chức làm chính sách, định hướng vĩ mô cho giáo dục có uy tín như DigCom, UNESCO, UNICEF, ISTE…, cùng khuyến cáo về kỹ năng số, xóa mù số cho thế hệ công dân tương lai; trong đó, nhấn mạnh đến khả năng và cơ hội tiếp cận số cho trẻ.
“Thách thức đối với những người làm giáo dục hiện nay là làm sao biến ĐTTM trở thành “thiết bị dạy học” trong hoạt động dạy học, hơn là chỉ dùng với mục đích cá nhân của học sinh” – ông nói.
Tư duy mới về tổ chức quá trình dạy học
Một thách thức đặt ra cho giáo viên là làm thế nào để quản lý việc sử dụng ĐTTM hiệu quả cho mục đích dạy học.
Hiện nay, trên cả hai nền tảng phổ biến là Android và iOS, mỗi ngày có hơn 4.000 ứng dụng di động dành cho lĩnh vực giáo dục được viết ra, với khoảng hơn 2/3 là miễn phí.
Như vậy, khả năng tích hợp các ứng dụng di động được cài đặt trên ĐTTM vào trong các hoạt động dạy học trong và ngoài lớp học là vô cùng lớn, TS Tôn Quang Cường cho hay.
Bài toán sử dụng điện thoại sẽ đặt ra cho giáo viên một cách tư duy mới về tổ chức quá trình dạy học, trong đó bao gồm cả kịch bản sư phạm và kịch bản công nghệ. Điều này cấp thiết hơn trong bối cảnh giáo viên ngày càng được trao quyền tự chủ trong thiết kế và tổ chức nội dung dạy học, hướng dẫn cách học, kiểm tra đánh giá năng lực học sinh theo tinh thần chương trình giáo dục phổ thông mới hiện nay.
Thí dụ, thay vì chỉ hướng đến mục tiêu tìm ra đáp án, giáo viên sẽ phải thay đổi cách dạy học, tổ chức hoạt động tìm kiếm, khám phá, thông tin kiến thức cho học sinh khi sử dụng các ứng dụng trên ĐTTM.
Để quản lý tốt việc sử dụng điện thoại trong hoạt động dạy học, trước hết phải có mục đích, nội dung rõ ràng, kèm theo quy định và nguyên tắc sử dụng, được báo trước cho tất cả các bên, kể cả phụ huynh học sinh. Điều này có thể hơi bỡ ngỡ trong thời gian đầu vì chưa có tiền lệ.
Mặt khác, đã có những giải pháp để quản lý “cơ học”, như ứng dụng chuyên dụng hay hệ thống hỗ trợ quản lý, cảnh báo và ngăn chặn truy cập sai mục đích.
Trước mắt, các đơn vị có thẩm quyền chức năng của Bộ GD-ĐT, sở GD-ĐT có thể lên danh mục gợi ý các ứng dụng di động sử dụng thiết bị cầm tay trong lớp học, để nhà trường, giáo viên lựa chọn, sử dụng phù hợp với yêu cầu tổ chức hoạt động dạy học và năng lực sử dụng công nghệ. Đồng thời, hướng dẫn cho học sinh, phụ huynh về các yêu cầu sử dụng điện thoại và các ứng dụng trong quá trình học tập.
Ở mỗi nội dung dạy học, giáo viên cần có thêm tư duy và hành động ứng dụng công nghệ trên tinh thần tạo cơ hội tiếp cận nội dung và hoạt động tương tác cho học sinh.
“Dạy học có sử dụng thiết bị di động cầm tay mới chỉ là những “trạng thái” ban đầu và càng không phải là cứu cánh của quá trình chuyển đổi số trong giáo dục. Tuy nhiên nếu chúng ta làm đúng ngay từ đầu, tôi hy vọng việc sử dụng thiết bị thông minh một cách “thông minh” sẽ giúp thế hệ trẻ được tiếp cận với một phương thức giáo dục “thông minh hơn”, TS Tôn Quang Cường nhấn mạnh.
Hiểu đúng về quy định cho học sinh sử dụng điện thoại trong lớp học
