Những giá trị di sản
Bà Phạm Thị Hương, Phó Trưởng phòng Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn, Trung tâm Xúc tiến đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh cho biết: Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, vùng Công viên địa chất Lạng Sơn chủ yếu được hình thành khoảng 500 triệu năm trước đến nay, được phân chia thành 24 hệ tầng địa chất, trong đó có 15 hệ tầng lần đầu tiên được xác lập tại Lạng Sơn.
Công viên địa chất Lạng Sơn mang trong mình dòng chảy tiến hóa của lịch sử phát triển địa chất đầy đủ, liên tục và xuyên suốt. Hàng loạt hóa thạch và phong phú phân vị địa chất có nguồn gốc, độ tuổi khác nhau, thể hiện trên các tầng đá lục nguyên, đá núi lửa, đá carbonat và đá biến chất được tìm thấy, trong đó có nhiều giống loài cổ sinh vật lần đầu tiên được tìm thấy tại Lạng Sơn như: Địa điểm ký ức biển từ kỷ Cambri khoảng 500 triệu năm tại xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn; phong phú hóa thạch kỷ Devon khoảng 420 triệu năm tại điểm sự sống cổ dưới đại dương xã Thượng Cường, huyện Chi Lăng...
Tiêu biểu nhất là phức hệ hóa thạch phát hiện tại trũng Na Dương, huyện Lộc Bình được hình thành khoảng 40 triệu năm trước. Tại đây, quá trình khai thác than đã phát hiện phức hệ hóa thạch động, thực vật khổng lồ rất phong phú và đa dạng: Tê giác, thú than, linh trưởng, cá sấu, rùa, kỳ đà, các loài cá, nhuyễn thể trai ốc và dày đặc hóa thạch thực vật... tiêu biểu cho sự sống trong môi trường hệ sinh thái sông hồ, đầm lầy và rừng nhiệt đới vùng Đông Nam Á. Trong số các điểm di sản địa chất vùng Công viên địa chất Lạng Sơn, địa điểm này được cho là có giá trị khoa học tầm cỡ toàn cầu.
Đặc biệt, trong hang Thẩm Khuyên-Thẩm Hai và nhiều hang động khác trong khối đá vôi Bắc Sơn đã phát hiện hóa thạch của người đứng thẳng có niên đại khoảng 500.000 năm trước, cho thấy khu vực này đã là một trong những cái nôi sớm nhất của người cổ đại ở Việt Nam. Sự sống phát triển liên tục sau đó, trở thành nơi ra đời của các nền văn hóa khảo cổ Bắc Sơn và Mai Pha nổi tiếng trong khảo cổ học Việt Nam. Hệ thống hang động khảo cổ này có tầm quan trọng quốc tế, thể hiện mối liên hệ mật thiết giữa quá trình kiến tạo địa chất, điều kiện môi trường thiên nhiên và đời sống con người đã có từ rất lâu trong vùng Công viên địa chất Lạng Sơn...
 |
Các nhà khoa học tìm hiểu giá trị danh thắng động Tam Thanh, thành phố Lạng Sơn (Lạng Sơn). |
Ông Christian Manhart, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam cho biết, rất ấn tượng với các ngọn núi, hang động ở Lạng Sơn, tiêu biểu là hang Thẩm Hai, Thẩm Khuyên - nơi ghi lại những dấu tích về lịch sử loài người có niên đại hơn 500.000 năm tuổi hay nhiều hiện vật cổ sinh, hóa thạch có giá trị cao về mặt khảo cổ có niên đại hàng triệu năm tại mỏ than Na Dương. Điều đó khẳng định vùng Công viên địa chất Lạng Sơn rất giàu tiềm năng về di sản địa chất. “Tôi tin tưởng tỉnh sẽ tiếp tục duy trì và phát huy được những giá trị này, qua đó thúc đẩy sự phát triển vùng công viên địa chất của tỉnh...”, ông Manhart chia sẻ.
Ông Phạm Văn Mạnh, Giám đốc Công ty cổ phần Việt Nam Expeditions cho biết, đã có khoảng hai năm khảo sát tại vùng Công viên địa chất Lạng Sơn và nhận thấy nơi đây có nhiều tiềm năng phát triển du lịch địa chất tại các hang động. Việc tạo ra tour, tuyến có chất lượng đẳng cấp quốc tế sẽ góp phần tăng lượng khách trong nước, đặc biệt là khách quốc tế đến với Công viên địa chất Lạng Sơn tham quan, trải nghiệm.
Khai thác tiềm năng du lịch
Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Đặng Ân cho biết: Tiềm năng di sản địa chất ở Lạng Sơn khá phong phú, thể hiện qua hệ thống các hang động rất nhiều và đồ sộ, độ dài lớn, trong hang có nhiều thạch nhũ với nhiều dạng, hầu hết đều được bảo tồn nguyên vẹn. Những tài nguyên này là tiềm năng quan trọng để phát triển du lịch vùng công viên địa chất như: Thám hiểm hang động, leo núi thể thao, dù lượn, trekking… Nhằm khai thác những lợi thế về di sản địa chất, văn hóa độc đáo phục vụ công tác phát triển du lịch, thời gian qua, tỉnh đã nỗ lực thực hiện các giải pháp xây dựng và phát huy giá trị di sản vùng công viên địa chất, xây dựng bốn tuyến du lịch mang chủ đề “Khám phá thế giới thượng ngàn”, “Hành trình về miền thiên giới”, “Cuộc sống dân dã nơi trần thế”, “Khám phá thủy cung” với 38 điểm du lịch hấp dẫn, độc đáo...
Đặc biệt đến nay, tỉnh đã có 58 lượt di tích, trong đó có di tích khảo cổ, danh lam thắng cảnh được đầu tư, tôn tạo với số tiền hơn 84 tỷ đồng (trong đó nguồn lực xã hội hóa chiếm 55,1%). Từ đó, tạo một quần thể khép kín đa dạng, bước đầu phục vụ tốt nhu cầu tham quan của du khách và nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo của mọi tầng lớp nhân dân.
Khai thác bền vững Công viên địa chất Lạng Sơn
Anh Hoàng Vũ, chủ homestay Sơn Thủy (huyện Bắc Sơn) chia sẻ: Từ năm 2023 đến nay, cơ sở đã tham gia ký kết đối tác với Ban quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn, giúp lượng du khách tăng 50% so với trước. Không riêng homestay Sơn Thủy, thời gian qua, Ban quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn đã hỗ trợ tuyên truyền tới tất cả các đơn vị đối tác trên các ấn phẩm, trang thông tin điện tử của các công viên địa chất trong nước và nước ngoài. Bên cạnh các cơ sở kinh doanh dịch vụ, trong khu vực công viên địa chất có khoảng 30% số đối tác là đơn vị sản xuất, hợp tác xã chế biến các sản phẩm nông sản đạt tiêu chuẩn OCOP, qua đó tận dụng được nguồn lực đầu tư, làm phong phú chương trình du lịch, thu hút du khách và ngược lại sẽ quảng bá, tiêu thụ, nâng cao giá trị cho sản phẩm OCOP. Từ đó, đưa những sản phẩm đặc trưng “Từ làng ra phố”, góp phần tăng thu nhập cho người dân, phát triển du lịch, nông thôn bền vững.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, Trưởng ban Chỉ đạo xây dựng Công viên địa chất toàn cầu tỉnh Lạng Sơn Dương Xuân Huyên khẳng định: Với mục tiêu xây dựng và phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, trong đó, lấy di sản văn hóa là nền tảng, động lực để phát triển, tỉnh đang tích cực chỉ đạo triển khai đề án “Thành lập, xây dựng và phát triển Công viên địa chất Lạng Sơn giai đoạn 2021-2025”, với quyết tâm và bước đi thận trọng nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và toàn diện, bảo đảm tạo sinh kế, cung cấp việc làm, cải thiện và nâng cao thu nhập cho người dân gắn với bảo vệ, bảo tồn, tôn vinh giá trị di sản văn hóa và tự nhiên của tỉnh.
Các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị các di sản, trong đó có di sản địa chất, gắn với phát triển du lịch bền vững trong vùng Công viên địa chất Lạng Sơn cũng là một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để thúc đẩy phát triển ngành du lịch Lạng Sơn hướng tới mục tiêu trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh. Đây là cơ hội để Lạng Sơn và các tỉnh là thành viên mạng lưới Công viên địa chất Việt Nam đẩy mạnh kết nối, trao đổi, hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và tầm nhìn chung về thực hiện quản lý, bảo tồn, phát huy các giá trị của công viên địa chất, lan tỏa và phát triển giá trị di sản văn hóa truyền thống.
