Quan hệ đối tác chiến lược EU-Nam Phi đã được thiết lập từ năm 2007. Nam Phi là đối tác thương mại lớn nhất của EU tại vùng cận Sahara của châu Phi, với giá trị thương mại hàng hóa đạt 49 tỷ euro vào năm 2023. EU là nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài hàng đầu của Nam Phi, chiếm khoảng 47%.
Nhờ thỏa thuận đối tác kinh tế của Cộng đồng phát triển miền Nam châu Phi (SADC) mà Nam Phi cùng các nước châu Phi khác ký kết với EU vào tháng 6/2016, EU đã xóa bỏ hoàn toàn hoặc một phần thuế hải quan đối với 98,7% hàng nhập khẩu từ Nam Phi. Thỏa thuận này giúp thúc đẩy thương mại song phương và khu vực, mở ra những cơ hội mới cho quan hệ đối tác chiến lược EU-Nam Phi.
Năm 2025 đánh dấu kỷ niệm 25 năm quan hệ đối tác EU-Liên minh châu Phi (AU), các nhà lãnh đạo EU và Nam Phi đã bày tỏ cam kết hoàn toàn đối với tầm nhìn về một lục địa châu Phi hòa bình, ổn định và thịnh vượng.
Ðể ứng phó với bối cảnh an ninh toàn cầu và khu vực đang xấu đi, các nhà lãnh đạo EU và Nam Phi đã quyết định khởi động một cuộc đối thoại chuyên biệt về hòa bình, an ninh và quốc phòng nhằm tạo điều kiện cho sự hiểu biết chung về các mối đe dọa mới nổi và cho phép hợp tác thường xuyên về các vấn đề liên quan.
EU và Nam Phi cam kết thắt chặt quan hệ song phương
Các nhà lãnh đạo hai bên khẳng định ủng hộ nỗ lực thiết lập một nền hòa bình lâu dài tại các nơi đang xảy ra xung đột ở châu Phi như Sudan, Nam Sudan, CHDC Congo; đồng thời bày tỏ mối quan ngại về sự tái diễn của các cuộc đảo chính quân sự, bạo lực trước và sau bầu cử, các nhu cầu nhân đạo do xung đột gây ra, cũng như mối đe dọa bắt nguồn từ sự gia tăng của các tổ chức khủng bố ở châu Phi.
Khẳng định cùng chia sẻ các giá trị chung, EU và Nam Phi cam kết thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, coi đây là nguyên tắc chung để tiến hành các vấn đề quốc tế nhằm bảo đảm công bằng và trật tự hơn trên thế giới. Phát biểu tại hội nghị khi cùng chủ trì với Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa cho biết, tình hình hỗn loạn trên trường quốc tế sẽ chỉ giúp củng cố quan hệ giữa Nam Phi và EU.
Bà von der Leyen thì nhấn mạnh: "Chúng tôi ủng hộ một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và pháp quyền hơn là luật lệ của vũ lực". Bà cho biết, EU ủng hộ chức Chủ tịch Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) của Nam Phi năm nay.
Tại hội nghị lần này, Nam Phi và EU cam kết hợp tác hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững, công nghiệp hóa, khai thác khoáng sản quan trọng tại nguồn, hợp tác với các ngành công nghiệp địa phương và khử carbon theo cách phù hợp với nhu cầu và mối quan tâm của mỗi bên ở các cấp độ phát triển kinh tế khác nhau.
Các nhà lãnh đạo hai bên thừa nhận nhu cầu khai thác các khoáng sản quan trọng cho tăng trưởng và phát triển bền vững, toàn diện; đồng thời ủng hộ việc xây dựng khuôn khổ hướng tới công nghiệp hóa và đầu tư sạch.
Họ cũng nhất trí tiếp tục hợp tác về các vấn đề y tế với cam kết chung vì mục tiêu của AU là sản xuất tại châu Phi hơn 60% lượng vắc-xin cần thiết cho người dân châu Phi. Người đứng đầu EC Ursula von der Leyen cho biết có kế hoạch huy động một gói đầu tư trị giá 4,7 tỷ euro tại Nam Phi, bao gồm tài trợ cho quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch và thúc đẩy sản xuất vắc-xin tại Nam Phi.
Quan hệ đối tác chiến lược EU-Nam Phi được xây dựng theo hướng tăng cường đối thoại chính trị, hợp tác về các vấn đề khu vực và toàn cầu; hợp tác chặt chẽ hơn trong các lĩnh vực kinh tế và xã hội.
Trong bối cảnh đầy thách thức với sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy và bất ổn địa chính trị gia tăng hiện nay, việc củng cố mối quan hệ hai bên ngày càng bền chặt vừa đem lại các lợi ích kinh tế cho cả hai phía, vừa góp phần tăng cường hợp tác đa phương, nâng cao vai trò của EU và Nam Phi trong thúc đẩy hòa bình và an ninh ở châu lục.
