Dân tộc Dao họ chiếm hơn 30% dân số huyện Bảo Thắng (Lào Cai). Để giữ nghề dệt vải truyền thống, người Dao họ trồng bông, xe sợi và nhuộm chàm với nhiều công đoạn thủ công và kỹ thuật độc đáo.
Khi xe sợi thì kiêng kỵ không được nói những điều không hay, trong khi kéo sợi không được bước chân qua. Sau khi xe sợi xong thì mang các nắm sợi cho vào nồi nước đun sôi lên thật cẩn thận, tránh bị rối sợi. Luộc sợi phải liên tục trong 6 giờ, không được đun lửa quá to hoặc quá nhỏ như thế khi dệt sợi mới mềm, dễ dệt. Nấu một nồi cháo to bằng gạo tẻ rồi lọc lấy nước cháo để đổ lên các nắm sợi rồi vò đi vò lại thật kỹ để hồ thấm vào sợi. Sợi vải khi thấm thêm hồ lại được cho lên sào phơi nắng thật khô. Khi đó, kéo sợi không sợ bị đứt, dệt mới ra được tấm vải đẹp để may trang phục.
Trong các khâu làm nên bộ trang phục của người Dao họ, vất vả nhất là khâu "nhuộm chàm" vì vừa khó vừa kỳ công. Một tấm vải phải nhuộm đi nhuộm lại khoảng 20 lần. Tấm vải có mềm, bền màu hay không tùy thuộc vào kỹ thuật của người nhuộm.
Việc thêu thùa cũng có quy chuẩn họa tiết, hoa văn riêng, màu chủ đạo ở khăn đội đầu, nẹp áo, yếm, thắt lưng, ống quần, xà cạp, túi trầu, khăn quàng cùng khác nhau. Tất cả hoa văn đều được thêu từ mặt trái, không lộ mối chỉ.
Theo bà Lê Hải Thanh, Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Bảo Thắng, sau khi nghề dệt của người Dao họ huyện Bảo Thắng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, huyện sẽ xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng năm để triển khai thực hiện hiệu quả đề án bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số ở địa phương.
 |
Nghề dệt vải của dân tộc Dao họ ở Bảo Thắng (Lào Cai). |
Tính đến nay, tỉnh Lào Cai có 38 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó có 2 di sản được UNESCO ghi danh vào Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 2 di sản được ghi danh vào Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại là "Nghi lễ Then của dân tộc Tày" và "Nghi lễ và trò chơi kéo co của người Tày, Giáy".
Trong 37 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được công nhận phải kể đến các di sản nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Pa Dí, người Nùng Dín Mường Khương, người Dao đỏ Sa Pa, người Mông hoa Bắc Hà; các nghi lễ truyền thống, như: nghi lễ cúng thổ công bản của người Tày; lễ cầu làng “Áy lay” người Dao họ Văn Bàn; lễ cúng rừng của người Mông Si Ma Cai, nghề làm tranh thờ, nghề chạm khắc bạc của người Dao đỏ Sa Pa…
Các di sản này đã phát huy giá trị, trở thành tài nguyên quý giá trong phát triển du lịch, theo phương châm “biến di sản thành tài sản”, góp phần phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương.
