Khảo sát mới đây tại nhiều địa phương cho thấy đội ngũ này phần lớn trưởng thành từ thực tiễn, phong trào quần chúng. Cấp ủy các cấp coi trọng việc nâng cao chất lượng cán bộ chủ chốt cơ sở, trong đó có bí thư đảng ủy cấp xã. Bên cạnh đó, còn một bộ phận không nhỏ trình độ, năng lực lãnh đạo chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Nguyên nhân từ cấp ủy ở đây chưa làm tròn trách nhiệm; chưa gắn quy hoạch với đào tạo, bồi dưỡng, bố trí và sử dụng cán bộ; công tác kiểm tra, giám sát đối với bí thư đảng ủy cấp xã chưa được thực hiện thường xuyên, hiệu quả...
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: "Cấp xã là gần gũi nhân dân nhất, là nền tảng của hành chính. Cấp xã làm được việc thì mọi công việc đều xong xuôi". Từ thực tiễn, và yêu cầu mới đang đặt ra, để nâng cao chất lượng bí thư đảng ủy xã, phường, thị trấn; thiết nghĩ cần tập trung vào những biện pháp chủ yếu, đó là: Quy định cụ thể về tiêu chuẩn đối với bí thư đảng ủy cấp xã sát hợp với yêu cầu thực tiễn. Ðây là cơ sở để cán bộ, đảng viên phấn đấu trong quá trình hoạt động của mình, đồng thời là căn cứ để đánh giá, lựa chọn, đào tạo, bố trí, sử dụng cán bộ một cách khoa học và mang lại hiệu quả, là nhân tố bảo đảm nguồn cán bộ kế cận ở địa phương.
Trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH, trước yêu cầu phát triển chung trong giai đoạn hiện nay, tiêu chuẩn đặt ra đối với bí thư đảng ủy xã, trước hết phải tuyệt đối trung thành với mục đích, lý tưởng, cách mạng của Ðảng. Có tinh thần yêu nước sâu sắc, tận tụy phục vụ nhân dân, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Ðủ năng lực tổ chức thực hiện hiệu quả đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ở địa phương. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, công tâm, tận tụy với dân. Không tham nhũng và kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng. Gắn bó mật thiết với nhân dân, được nhân dân tín nhiệm. Có trình độ học vấn, lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, gương mẫu về đạo đức, lối sống; có tác phong dân chủ khoa học, có khả năng tập hợp quần chúng, đoàn kết cán bộ.
Ðể tạo nguồn cán bộ cơ sở ổn định và có chất lượng cao, trước hết cần xác định và giải quyết tốt mối quan hệ giữa nguồn kế cận và nguồn dự bị lâu dài. Gắn liền với đó, hằng năm cấp ủy các cấp ở tỉnh tiến hành xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Coi trọng bồi dưỡng cán bộ về chuyên môn nghiệp vụ, công tác đảng, quản lý nhà nước. Cán bộ chủ chốt cấp xã cần được bồi dưỡng, cập nhật thường xuyên cho những kiến thức mới.
Cấp ủy cấp trên tăng cường kiểm tra, giám sát, tập trung kiểm tra, giám sát phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, mối liên hệ với quần chúng nhân dân... Ðể nâng cao chất lượng bí thư đảng ủy cấp xã không thể không phát huy vai trò quần chúng nhân dân. Cấp ủy các cấp cần có quy chế làm việc bảo đảm tiếp nhận được các ý kiến, đánh giá khách quan, sát, đúng của quần chúng về phẩm chất, năng lực của bí thư đảng ủy cấp xã. Ðặc biệt là những vấn đề liên quan đến công tác và hoạt động của cán bộ nguồn quy hoạch và bí thư đương nhiệm.
Thiết nghĩ, tinh thần nêu trên cần được nhìn nhận sâu sắc trong quá trình tiến hành đại hội Ðảng bộ cấp xã sắp được đồng loạt tổ chức, tiến hành.
