Ngay sau khi Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc ký Quyết định về đặc xá năm 2021 tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân dịp Quốc khánh 2/9, Hội đồng Tư vấn đặc xá được thành lập. Dưới sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Chủ tịch nước, cùng sự nỗ lực, tinh thần trách nhiệm, triển khai khẩn trương, nghiêm túc, quyết liệt của Hội đồng Tư vấn đặc xá, Bộ Công an (cơ quan Thường trực) và các bộ, ngành, cơ quan hữu quan, tổ chuyên viên, tổ thẩm định liên ngành, công an các địa phương, các trại giam, trại tam giam trên cả nước, khối lượng công việc rất lớn đã hoàn thành.
Thận trọng, khách quan, chặt chẽ, đúng đối tượng
Nhiều cuộc họp và hội nghị tập huấn được tổ chức, hàng loạt công điện, văn bản, biểu mẫu hướng dẫn được ban hành và triển khai kịp thời, bảo đảm công tác đặc xá được tiến hành minh bạch, thận trọng, khách quan, dân chủ, đúng đối tượng, đúng quy định pháp luật, tuyệt đối không để xảy ra tiêu cực, sai sót.
Tuy thời gian ngắn, công việc nhiều, dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp, khó khăn không ít, nhưng tinh thần khẩn trương, chủ động vượt khó, gắng sức “chạy đua” bảo đảm tiến độ vẫn thể hiện rõ nét qua các khâu phổ biến về điều kiện, trình tự thủ tục xét đề nghị đặc xá, rà soát các phạm nhân trong diện được xét đặc xá, lập hồ sơ, xét duyệt, kiểm tra, thẩm định chặt chẽ, tiếp nhận và giải quyết đơn thư... kiên quyết không để người không đủ điều kiện được đề nghị đặc xá, cũng như không để sót những người có đủ điều kiện mà không được xét đặc xá.
Tổng số tiền thực hiện hình phạt bổ sung là phạt tiền, nộp án phí, thi hành nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại hoặc các nghĩa vụ dân sự khác của những phạm nhân được đề nghị đặc xá lên tới hơn 80 tỷ đồng, trong đó có hơn 3 tỷ đồng kể từ thời điểm Chủ tịch nước ký Quyết định đặc xá ngày 30/6 cho thấy, các trại đã tạo điều kiện kịp thời cho phạm nhân liên lạc với thân nhân, gia đình đôn đốc thực hiện để có đủ điều kiện được xét đặc xá.
Phần lớn trại giam ở vùng sâu, vùng xa, đường sá đi lại khó khăn, lượng hồ sơ phạm nhân lớn phải huy động nhiều nhân lực và vật lực, dịch Covid-19 hoành hành ở nhiều địa phương cũng không thể cản trở, gián đoạn công tác đặc xá bởi khí thế vào cuộc khẩn trương, linh hoạt tổ chức tập huấn trực tuyến kết hợp ứng dụng phần mềm, hướng dẫn rất cụ thể từ Trung ương tới từng cơ sở và việc chủ động xét nghiệm Covid-19, tiêm vaccine cho các thành viên, cán bộ tham gia công tác đặc xá.
Kết quả đặc xá cũng cho thấy, chỉ đạo của Chủ tịch nước đã được quán triệt, tổ chức thực hiện hiệu quả, sự phối hợp chặt chẽ, khăng khít giữa các thành viên Hội đồng Tư vấn đặc xá, các bộ, ban, ngành và công tác kiểm tra được tiến hành bài bản, thận trọng. Lần đầu tiên trước đặc xá, đích thân Chủ tịch nước đi kiểm tra công tác đặc xá tại một cơ sở giam giữ, lắng nghe những khó khăn, vướng mắc, kiến nghị và trực tiếp chỉ đạo tháo gỡ kịp thời minh chứng tinh thần hành động, sâu sát thực tiễn, sự nhiệt thành, trách nhiệm rất cao, để việc triển khai thuận lợi hơn.
Hình ảnh Chủ tịch nước ân cần thăm hỏi cán bộ chiến sĩ và phạm nhân là nguồn động viên, khích lệ quý báu không chỉ với Trại giam Ngọc Lý mà còn tất cả các trại giam, trại tạm giam trong cả nước. Trong bối cảnh dịch bệnh, với phương châm bảo vệ sức khỏe, tính mạng người dân là trên hết và trước hết, nhiều lần chủ trì các cuộc họp về đặc xá, Chủ tịch nước chỉ đạo, giao nhiệm vụ phải tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phạm nhân được đặc xá về nơi cư trú an toàn, không để xảy ra vi phạm quy định phòng, chống dịch, để niềm vui ngày đoàn tụ được trọn vẹn. Do đó, các phương án tổ chức tha phạm nhân được đặc xá đã được xây dựng kỹ lưỡng, phù hợp, bảo đảm thực hiện đúng theo quy định của pháp luật và phòng, chống dịch Covid-19; tuyệt đối không để dịch lây lan vào các cơ sở giam giữ, đặc biệt tại các địa bàn đang giãn cách xã hội.
Khởi đầu của con đường hướng thiện
Sau hơn 4 năm mới có đợt đặc xá nên niềm háo hức mong chờ, khát khao sớm có ngày về dường như tăng gấp bội với những người đang vướng vào vòng lao lý. Không khó nhận thấy ánh mắt hân hoan và cảm động của các phạm nhân phân trại 1, Trại giam Ngọc Lý khi được Chủ tịch nước quan tâm hỏi thăm cặn kẽ về tình hình ăn ở, sinh hoạt, lao động cải tạo.
Chứng kiến suất ăn của phạm nhân có đầy đủ rau, thịt, cơm nóng, nghe các phạm nhân chia sẻ gia cảnh, báo cáo chi tiết ngày ăn ba bữa, được ăn no, xem tivi, tập thể dục, hay viết thư về nhà, lao động ngày 8 tiếng, bình xét giới thiệu những người có đủ điều kiện xét đặc xá công khai, dân chủ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ vui mừng vì trại chăm lo tốt cho phạm nhân và nhiều người phấn đấu cải tạo tốt, đủ điều kiện đã được đề nghị đặc xá.
Lời căn dặn, động viên của Chủ tịch nước thật thấm thía: Đảng, Nhà nước luôn quan tâm đến mọi thành phần trong xã hội và các phạm nhân chưa được xét đặc xá giữ gìn sức khỏe, lạc quan, lao động, cải tạo tiến bộ để sớm được trở về cộng đồng, tiếp tục đóng góp cho xã hội, nhiều phạm nhân chia sẻ, đó chính là động lực để họ quyết tâm phấn đấu để ngày về không còn xa như các phạm nhân trong diện xét đặc xá đợt này.
Có lẽ ngày ra trại là ngày hạnh phúc nhất trong cuộc đời của hơn 3.000 phạm nhân được đặc xá năm nay, trong đó có cả phạm nhân là người nước ngoài. Đến nay, đã có hàng chục lần đặc xá cho hàng trăm nghìn phạm nhân và chính sách giáo dục, cải tạo phạm nhân của Đảng, Nhà nước ta là nghiêm trị những người ngoan cố, gây nguy hiểm cho xã hội nhằm giữ vững kỷ cương phép nước và khoan hồng cho những người biết ăn năn, hối cải và có thái độ tích cực trong quá trình cải tạo, sửa chữa lỗi lầm, trở thành công dân lương thiện, có ích cho xã hội được nhân dân đồng tình và dư luận quốc tế hoan nghênh, đánh giá cao. Đáng mừng là, hầu hết phạm nhân được hưởng chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng, Nhà nước đã hoàn lương, con số tái phạm thấp.
Đạo lý truyền thống của dân tộc ta “Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh người chạy lại”. Ý nghĩa nhân văn của đặc xá sẽ càng lan tỏa khi công tác hậu đặc xá được chú trọng, nhất là trong thời điểm dịch bệnh.
Chủ tịch nước nhiều lần nhấn mạnh toàn xã hội, trước hết là cấp ủy chính quyền, tổ chức đoàn thể, bà con lối xóm cần mở rộng vòng tay nhân ái, bao dung giúp đỡ, tạo công ăn, việc làm, không xa lánh, kỳ thị để những người từng một thời lầm lỡ vượt qua mặc cảm, cải tà quy chính, tự tin làm lại cuộc đời, tránh tái phạm. Đặc xá chỉ là khởi đầu của con đường hướng thiện còn lắm chông gai, mỗi người được đặc xá cần biết trân quý cơ hội hoàn lương, không ngừng vươn lên, kiên quyết dứt bỏ quá khứ tội lỗi và hướng tới chân trời tươi sáng.
