Một buổi sáng thứ bảy. Đến thăm Trung tâm cứu hộ linh trưởng Cúc Phương, chúng tôi gặp Elke Schwierz, một phụ nữ người Đức đang cùng đồng nghiệp bận rộn công việc cho ăn và quét dọn tại các chuồng thú. Vốn là nhân viên của sở thú Berlin-Zollogarten, làm việc ở nơi đây đã nhiều năm, với vốn tiếng Việt khá tốt cùng với sự tận tình, lòng say mê với công việc, cô được đánh giá là người rất giỏi trong cứu hộ và chăm sóc thú.
Elke cho biết, hiện nay cả thế giới có khoảng 300 dòng linh trưởng, 25 dòng đang có nguy cơ tuyệt chủng, tại Việt Nam đã phát hiện chín dòng trong số đó. Đến nay Trung tâm đang cứu hộ và nuôi dưỡng 174 cá thể của 15 loài, trong đó có sáu loài duy nhất trên thế giới đang được chăm giữ trong điều kiện nuôi nhốt, đó là Voọc mông trắng, Voọc Hà Tĩnh, Voọc đen tuyền, Voọc Lào, Voọc Cát Bà và Voọc Chà vá chân xám.
Việt Nam là nước có số loài loài thú linh trưởng đang có nguy cơ bị tuyệt chủng hàng đầu trên thế giới cần được ưu tiên quan tâm bảo vệ. Đó là lý do Trung tâm cứu hộ linh trưởng ra đời và cô có mặt tại đây từ những ngày mới thành lập. “Không chỉ riêng tôi đâu, Elke nói, cả Trung tâm này, nhiều lúc nhân viên nhiều hơn thú được cứu hộ, tất cả đều tất tưởi, nhiệt tình với công việc. Bởi vì, chỉ chúng tôi mới hiểu những động vật hoang dã muốn gì sau cuộc hoảng loạn và cũng chỉ có chúng mới biết chúng tôi mới có thể đem lại sự an toàn tuyệt đối cho chúng”.
Chúng tôi đến các chuồng nuôi nhốt và chăm sóc thú, thấy người thì thầm với thú, làm đồ chơi cho chúng như ta làm đồ chơi cho trẻ em, quét dọn chuồng trại, tắm rửa cho chúng… mới hiểu nếu không có tình yêu thiên nhiên thực sự, những con người ở đây không thể đưa những thú linh trưởng bị “hút chết” trở về với cuộc sống tự nhiên vốn có của chúng được…
.jpg.webp) |
Một loài Voọc đã được Trung tâm trả về cuộc sống hoang dã tại VQG Cúc Phương.
Theo chân Elke, chúng tôi đến thăm các chuồng thú đang được các nhân viên ở đây bảo vệ nghiêm ngặt và chăm sóc chu đáo. Với diện tích khoảng vài chục ha, Trung tâm có gần 50 chuồng trại, gồm khu bán hoang dã và các khu vực dành riêng cho voọc cùng các loài thú linh trưởng tự nhiên khác, được thu nhận từ mọi nơi trên cả nước về đây.
Đánh giá về những nỗ lực của cán bộ, công nhân viên của Trung tâm, Phó Giám đốc VQG Cúc Phương Đỗ Văn Lập cho biết, trong những năm đầu hoạt động Trung tâm luôn bị rơi vào tình trạng quá tải số lượng cá thể của các loài linh trưởng từ các đơn vị kiểm lâm tịch thu, bắt giữ chuyển về, có năm đã tiếp nhận lên tới 20 cá thể. Vài năm gần đây số lượng linh trưởng chuyển về Trung tâm giảm xuống, một mặt do lực lượng kiểm lâm hoạt động tích cực, tính nghiêm minh của pháp luật đã được tăng cường mạnh mẽ, mặt khác do số lượng linh trưởng trong tự nhiên bị giảm sút nghiêm trọng.
Tính đến nay, đã có 12/15 loài thú linh trưởng của Trung tâm đã cho sinh sản thành công, trong đó có ba loài, lần đầu tiên trên thế giới, được sinh sản trong điều kiện nuôi nhốt, đó là Voọc Mông trắng, Voọc Hà Tĩnh, Voọc Chà vá chân xám. Tỷ lệ sinh sản của các loài này rất cao, với năm cá thể Voọc mông trắng đến từ tự nhiên đã cho sinh sản được 22 cá thể và 11 cá thể Voọc Hà Tĩnh đã cho sinh sản 65 cá thể tại đây.v.v. Trung tâm là cơ sở duy nhất trên thế giới đang cứu hộ và chăm sóc trong điều kiện nuôi nhốt cho ba loài linh trưởng trong nhóm Ngũ sắc là Voọc chà vá chân nâu, Voọc chà vá chân xám và Voọc chà vá chân đen, với tổng số 54 cá thể của ba loài này.
Ôm một chú culi mới hơn hai tháng tuổi, Elke cho biết thêm, để những con thú linh trưởng này không những sống tốt, sống khỏe sau khi tiếp nhận về chăm sóc nuôi dưỡng, việc chúng sinh sản được đã minh chứng cho sự an toàn của những linh trưởng được cứu hộ và sự chăm sóc chúng tại nơi đây đã gần tốt như điều kiện tự nhiên chúng vốn sống…
Sự tồn tại, phát triển và những thành công mà Trung tâm cứu hộ thú linh trưởng Cúc Phương đạt được trong những năm qua là nhờ có sự tài trợ về kinh phí của Hội động vật Frankfurt, Vườn thú Leipzig - Cộng hòa liên bang Đức, và quan trọng hơn nữa, theo ghi nhận của chúng tôi, chính là tinh thần làm việc tận tụy, gắn bó với các loài linh trưởng của các chuyên gia tình nguyện nước ngoài và cán bộ công nhân viên ở đây.
