Phát biểu ý kiến kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, tình hình kinh tế - xã hội tháng 4 và bốn tháng qua tiếp tục phát triển tốt có nhiều chuyển biến tích cực, đạt nhiều kết quả trên nhiều lĩnh vực: xuất khẩu, thu ngân sách, thu hút đầu tư; kiểm soát lạm phát; bảo đảm an sinh xã hội, đời sống nhân dân được bảo đảm và cải thiện; tiếp tục khắc phục hậu quả thiên tai bão lũ năm 2020, thể hiện sự cố gắng của cả hệ thống chính trị.
Tuy nhiên, chúng ta đối mặt rất nhiều khó khăn, nhất là tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, tác động trực tiếp toàn bộ lĩnh vực kinh tế - xã hội nước ta. Chính sách kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ, tài khóa chưa thực sự yên tâm. Vừa qua có nổi lên hiện tượng “sốt” đất, biến động thị trường chứng khoán. Chúng ta đã tuyên truyền, định hướng, cung cấp thông tin liên quan các vấn đề này. Nhân dân tin tưởng và ủng hộ vào sự điều hành của Chính phủ.
Khó khăn nữa là các công việc tồn đọng kéo dài nhiều năm chưa giải pháp được đáng kể như vấn đề 12 dự án thua lỗ ngành công thương cơ bản chưa giải quyết được, “bí” đầu ra. Chúng ta phải quyết tâm giải quyết, chọn một vài dự án để làm dần, vừa làm, vừa mở rộng, rút kinh nghiệm. Nếu không để càng ngày càng mất tiền. Đây là vấn đề hết sức khó khăn; các dự án càng để càng thua lỗ, do đó phải tập trung sức giải quyết. Sự chồng chéo về thể chế pháp luật, các luật đang có sự xung đột lẫn nhau, cản trở nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh, ổn định kinh tế vĩ mô.
Tình hình đầu tư công có chuyển biến nhưng so yêu cầu, nguồn vốn được phân bổ thì tiến độ giải ngân còn chậm. An sinh xã hội thì một bộ phần người dân còn khó khăn, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, một số đối tượng yếu thế bị tác động bởi dịch Covid-19. Tình hình an ninh trật tự nổi lên vấn đề xuất nhập cảnh trái phép. Do đó, Bộ Công an phải tiếp tục rà soát, kiểm tra và kiên quyết xử lý các trường hợp nhập cảnh trái phép. Các thành viên Chính phủ phải nhận thức rõ vấn đề này để thấy rõ vai trò, trách nhiệm, trên cơ sở chức năng, quyền hạn của từng bộ, ngành để cùng với Chính phủ làm tốt hơn nữa công tác.
Thủ tướng nêu rõ, tình hình tháng 5 theo dự báo có nhiều khó khăn, chúng ta phải đối mặt trực tiếp, nhất là dịch Covid-19. Để hoàn thành nhiệm vụ đề ra, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung những việc sau:
Tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, nhất là những vấn đề ưu tiên, để tháo gỡ nguồn lực để phục vụ phát triển đất nước hiện nay. Xây dựng tiêu chuẩn, tiêu chí trong công tác quản lý nhà nước, tăng phân cấp, phân quyền, cá thể hoá trách nhiệm. Các cơ quan của Chính phủ tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực quản lý nhà nước, tăng cường giám sát, kiểm tra, xử lý những vấn đề thực tiễn đặt ra. Các bộ, ngành phải phối hợp cùng tháo gỡ cơ chế, chính sách, tăng cường phân cấp, phân quyền; thiết kế công cụ để tăng cường giám sát, kiểm tra.
Thủ tướng đề nghị nghiên cứu có chính sách tiền tệ, tài khóa linh hoạt hơn, phù hợp thực tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Ngân hàng Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan cần tập trung giải quyết. Tích cực tháo gỡ cho sản xuất, kinh doanh, thuận lợi, bình đẳng cho người dân và doanh nghiệp. Thúc đẩy cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tốt hơn, tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp tiếp tục đóng góp công sức, trí tuệ, nguồn lực cho đất nước.
Tập trung khắc phục xử lý 12 dự án thua lỗ kéo dài. Chúng ta không thể né tránh mà phải tập trung xử lý, nhưng phải xem xét về mặt chủ trương đã đúng chưa? Nếu đúng thì khâu tổ chức thực hiện là do ai? Nếu chủ trương chưa đúng thì phải phân tích, đánh giá kỹ để đề xuất cách giải quyết. Chúng ta phải lựa chọn một trong các phương án tốt nhất trong các phương án có thể, khó mà có phương án tối ưu, do đó công tác phải nhìn thẳng vào sự thật và phải đối mặt sự thật để giải quyết...
Thực hiện quyết liệt, đồng bộ quyết liệt các giải pháp để giải ngân vốn đầu tư công. Các bộ, ngành, địa phương phải có giải pháp cụ thể bằng trách nhiệm trong việc thúc đẩy giải ngân, không để tồn đọng. Nếu giải ngân không tốt thì ảnh hưởng phát triển kinh tế - xã hội. Phải thúc đẩy giải ngân nhưng đồng thời phải bảo đảm tiến độ và chất lượng, chống tiêu cực và lãng phí, tham ô tham nhũng.
Về giải ngân của Bộ Giao thông vận tải, Thủ tướng đề nghị khẩn trương nghiên cứu, xây dựng các dự án giao thông tại đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, các khu vực kinh tế trọng điểm. Tháo gỡ các nguồn lực và quyết tâm đầu tư ở khu vực này.
Nếu chỉ trông chờ vào nguồn vốn nhà nước là không đủ, không có khả năng giải quyết, vì nhu cầu vốn đầu tư cho giao thông là rất lớn, trong khi 5 năm tới phải đầu tư 2.000 km đường cao tốc nữa. Do đó, chúng ta phải phân tích rõ nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, từ đó mới có giải pháp để xây dựng 2.000 km đường cao tốc trong 5 năm nữa.
Các thành viên Chính phủ phải góp sức cùng Bộ Giao thông vận tải, mạnh dạn, điều chỉnh lại tư duy cách làm, huy động nguồn vốn xã hội, doanh nghiệp, tư nhân. Lấy vốn đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư. Tìm ra trọng tâm, trọng trọng điểm trên các nút thắt để tháo gỡ; ưu tiên về cơ chế, chính sách. Việc này cần có sự đồng lòng, giúp sức của các thành viên Chính phủ. Tập trung chỉ đạo, tổ chức tốt cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026; bảo đảm tốt các điều kiện cho tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia an toàn, thuận lợi cho học sinh.
Đối với Nghị quyết 42/NQ-CP của Chính phủ về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch Covid-19 ban hành ngày 9-4-2020, chúng ta cần xây dựng tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện như thế nào thì được hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng…; thảo luận và công bố công khai, áp dụng thực hiện. Để thực hiện điều này, các bộ, ngành cần hỗ trợ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Chúng ta áp dụng các biện pháp phòng, chống Covid-19 thì ảnh hưởng một bộ phận không nhỏ người dân, nhất là những người bị yếu thế, do đó chúng ta phải bảo đảm vừa phòng, chống dịch, vừa bảo đảm an sinh xã hội.
Về phòng, chống Covid-19, Thủ tướng nhấn mạnh cần chống hai khuynh hướng: thứ nhất là lơ là, chủ quan, mất cảnh giác; hai là khuynh hướng hoảng sợ, hoang mang, dao động, hốt hoảng. Do đó, chúng ta phải tỉnh táo, sáng tạo, linh hoạt trong điều hành, xử lý các tình huống cụ thể phù hợp. Bộ Y tế phải xây dựng tiêu, chuẩn tiêu chí (thế nào là có nguy cơ cao, nguy cơ thấp, có nguy cơ, có dịch; các biện pháp đi theo), rồi trên cơ sở đó, phân cấp, phân quyền từ T.Ư đến cơ sở căn cứ vào nhiệm vụ, chức năng, quyền hạn để làm sao bảo đảm được mục tiêu kép. Chính phủ không thể làm thay cho tỉnh, cho huyện, cho xã.
Chúng ta phải coi trọng công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực, lãnh đạo, sức chiến đấu của đảng viên; xây dựng bộ máy hiệu lực, hiệu quả, tinh gọn gắn với tinh giản biên chế; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức. Thực hiện nghiêm các quy định của Đảng liên quan công tác cán bộ. Các tỉnh vừa qua làm tốt công tác phòng, chống Covid-19 thực ra chính là làm tốt công tác cán bộ. Tích cực đẩy mạnh hơn nữa công tác phòng, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Điều quan trọng nhất trong hành động là phải bảo đảm sát thực tế, khả thi và hiệu quả, dễ kiểm tra, dễ đánh giá… với tinh thần càng khó khăn, càng phức tạp, nhạy cảm thì càng phải phát huy dân chủ, tinh thần tập thể.
Về dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần chung là bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Đại hội, bảo đảm linh hoạt, căn cứ vào thực tiễn để có điều chỉnh phù hợp. Chúng ta đưa ra tư tưởng, quan điểm chỉ đạo lớn. Đi theo đó là phải biện pháp tổ chức thực hiện, thiết thực, hiệu quả, phải bám xát chức năng, quyền hạn của mỗi cơ quan, đơn vị. Nhấn mạnh những điểm mới, linh hoạt tình hình thực tiễn; bám sát, tôn trọng thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo để thực hiện Chương trình hành động này hiệu quả, phù hợp.
Lưu ý những nội dung trọng tâm về hoàn thiện kinh tế thị trường định hướng XHCN, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, xây dựng nền dân chủ XHCN trong điều kiện khó khăn về tài nguyên, già hóa dân số, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh; thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm. Tinh thần chung là tăng cường quản lý nhà nước: tập trung vào xây dựng chiến lược, kế hoạch, thể chế, cơ chế, chính sách ưu tiên; thiết kế các công cụ để tăng cường kiểm tra, giám sát.
Về báo cáo đánh giá đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2016-2020 và dự kiến kế hoạch phát triển giai đoạn 2021-2025, quan trọng nhất là chúng ta chỉ ra 5 năm qua, cái gì là chúng ta làm được, cái gì chưa làm được? Nêu rõ nguyên nhân chủ quan và khách quan, nhất là nguyên nhân chủ quan; làm rõ vấn đề ba đột phá chiến lược, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong sản xuất, kinh doanh, giải quyết những vấn đề tồn đọng kéo dài lâu năm. Do đó chúng ta phải làm đúng, trúng, sát với tình hình trong điều kiện nguồn lực có hạn, có hạn, năng lực vừa phải, yêu cầu lại tăng.
Trước tình hình dịch bệnh Covid-19 có diễn biến mới, Thủ tướng nêu rõ, chúng ta phải có cách tiếp cận mới, tư tưởng, quan điểm chỉ đạo mới, tạo cơ sở cho tổ chức thực hiện. Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần: “chuyển trạng thái phòng chống dịch từ phòng ngự sang chủ động tấn công, song phải hài hòa giữa phòng ngự và tấn công”. Đẩy mạnh sử dụng công nghệ tiên tiến, các biện pháp mạnh; nhập vaccine và tiêm vaccine trên diện rộng, trong đó, ưu tiên các đối tượng tuyến đầu, có nguy cơ lây nhiễm cao.
Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế cần rà soát, xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí quy định về dịch, nguy cơ lây nhiễm (như có nguy cơ, nguy cơ cao, thấp…) trong cộng đồng, đề xuất, hướng dẫn các giải pháp cụ thể và thiết kế các công cụ giám sát, kiểm tra. Từ đó, các cơ quan, đơn vị, địa phương căn cứ vào chức năng, quyền hạn, tình hình cụ thể, từ các tiêu chuẩn, tiêu chí của Bộ Y tế, chủ động quyết định các biện pháp cụ thể, phù hợp với thực tiễn, vừa bảo đảm mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, vừa bảo đảm phòng chống dịch hiệu quả. Tăng cường phân cấp, phân quyền từ Trung ương tới địa phương trong công tác phòng chống dịch song phải làm việc trên tinh thần “đúng vai, thuộc bài” và “Chính phủ không làm thay cho tỉnh, cho huyện, cho xã”.
Đúc rút kinh nghiệm hay và bài học quý qua các đợt chống dịch vừa qua để kế thừa, phát huy những cái tốt, những cái gì đã làm được nhưng phải đổi mới cho phù hợp với tình hình mới về công tác phòng chống dịch.
Thực hiện nghiêm các quy định phòng chống dịch, nhất là “5K+ vaccine” của Bộ Y tế. Các cơ quan, đơn vị, địa phương phải quyết liệt trong thực hiện cũng như trong giám sát thực hiện nhiệm vụ này.
Bên cạnh biểu dương, khen thưởng cá nhân, đơn vị làm tốt, phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương, chống tư tưởng chủ quan, lơ là, mất cảnh giác, thiếu trách nhiệm trong quản lý, tổ chức thực hiện các biện pháp phòng chống dịch.
Tăng cường thông tin truyền thông trung thực, khách quan, đúng bản chất về công tác phòng, chống dịch bệnh và hiệu quả đã đạt được để nhân dân biết, yên tâm và tích cực tham gia trong phòng chống, khắc phục hậu quả dịch bệnh xảy ra. “Chính phủ kêu gọi toàn thể nhân dân trong nước cũng như kiều bào ta ở nước ngoài vì lợi ích của mỗi cá nhân, cộng đồng và của quốc gia, dân tộc tự giác thực hiện nghiêm các quy định của các cấp có thẩm quyền về phòng chống, khắc phục hậu quả của dịch Covid-19”. Cần huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị tham gia phòng chống dịch.
Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, các bộ, ngành, địa phương chủ động đề xuất chính sách hỗ trợ phù hợp đối với các đối tượng bị tác động bởi dịch bệnh, nhất là các đối tượng yếu thế trong xã hội, không để ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, công ăn việc làm của người dân.
Chiều cùng ngày, tại Hà Nội, Văn phòng Chính phủ họp báo thường kỳ dưới sự chủ trì của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn.
* Về hộ chiếu vaccine, Bộ Y tế cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo Bộ Y tế phối hợp với các bộ, ngành liên quan xem xét các biện pháp phòng, chống dịch phù hợp khi triển khai hộ chiếu vaccine. Tuy nhiên, hộ chiếu vaccine vẫn là vấn đề đang được nhiều nước nghiên cứu, thảo luận. Nhiều ý kiến cho rằng, hộ chiếu vaccine có thể được sử dụng chỉ khi miễn dịch chủ động trong cộng đồng đạt được nhờ tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19. Tuy nhiên, chưa đủ bằng chứng về hiệu quả phòng ngừa của vaccine đối với các biến chủng của SARS-CoV-2. Bộ Y tế sẽ phối hợp các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, báo cáo, đề xuất Chính phủ xem xét quyết định thời điểm phù hợp với quan điểm an toàn cho người dân được đặt lên hàng đầu, bởi vì như đã nói ở trên, các loại vaccine không có loại nào đạt hiệu quả 100% cả. Mặt khác, hộ chiếu vaccine chỉ có hiệu quả khi trong nước đạt được miễn dịch cộng đồng, nghĩa là 70% dân số được tiêm chủng. Do đó khi áp dụng hộ chiếu vaccine, chúng ta phải lưu ý, xem xét và có những thông tin hết sức đầy đủ để áp dụng, triển khai bảo đảm hiệu quả và an toàn. Trong giai đoạn hiện nay, bên cạnh việc tiêm chủng vaccine, chúng ta cần thực hiện tốt khuyến cáo 5K của Bộ Y tế, thực hiện tốt những biện pháp này là chúng ta đã góp phần đẩy lùi dịch bệnh.
Bộ Y tế cũng cho biết, chủ trương của chúng ta không cấm chuyên gia vào. Tuy nhiên, trước hết, các đơn vị, công ty và tỉnh đề xuất phải phù hợp, đúng người, thật sự hiệu quả với công việc, hiệu quả cho công tác phát triển kinh tế-xã hội đất nước. Thủ tướng Chính phủ cũng đã yêu cầu kích hoạt lại tổ công tác gồm năm bộ: Ngoại giao, Quốc phòng, Y tế, Công an, Giao thông vận tải để cân nhắc, xem xét từng trường hợp cụ thể đưa chuyên gia vào, bên cạnh việc hiệu quả cũng phải bảo đảm an toàn.
Về nhập khẩu và sản xuất vaccine ngừa Covid-19, Bộ Y tế cho biết tiếp cận bằng mọi cách để sớm nhất có thể để có vaccine. Về nhập khẩu, năm 2021 và năm 2022 có một số nguồn như chương trình COVAX có 38,9 triệu liều, thứ hai là 30 triệu liều của AstraZeneca. Bộ Y tế đang đàm phán với hãng Pfizer để năm tới có thêm 31 triệu liều vaccine. Ngoài ra sẽ nhận được thêm hai triệu liều viện trợ của một số nước, tổ chức khác. Chúng ta dự kiến được chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine của Nga và Nhật Bản.
