Nguyên nhân của tình trạng nêu trên là do trước đó, một số địa phương trên địa bàn thành phố bị Thanh tra Bộ Xây dựng nhắc nhở vì đã cấp phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ có nhiều tầng, nhiều căn hộ khi Thành phố Hồ Chí Minh chưa có quy hoạch không gian ngầm đô thị...
Tạm ngừng cấp phép
Theo ông Nguyễn Minh Chánh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Quận 12, quận đang tạm ngừng cấp phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ có tầng hầm. Trước đây, để có thể cấp phép xây dựng cho người dân đối với công trình nhà ở có 1 tầng hầm và chiều sâu tối đa 6m, Ủy ban nhân dân Quận 12 cho rằng, nên tách nội dung tầng hầm nhà ở riêng lẻ với quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị của đồ án điều chỉnh quy hoạch chung Thành phố Hồ Chí Minh, quy hoạch phân khu các quận, huyện.
Tương tự, quận Tân Bình, Quận 10, huyện Nhà Bè cũng tạm ngừng cấp phép xây dựng cho người dân để chờ Ủy ban nhân dân thành phố có hướng dẫn mới. Theo Sở Xây dựng, nhu cầu xây dựng tầng hầm trong các công trình riêng lẻ của người dân thành phố rất lớn. Giai đoạn từ năm 2004 đến hết quý I năm 2024, thành phố đã cấp giấy phép cho 1.600 công trình xây dựng có tầng hầm trên địa bàn, riêng Quận 1 có 642 công trình.
Ðể tháo gỡ khó khăn trong việc cấp phép xây dựng các công trình ngầm, Sở Quy hoạch-Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh đã cho phép các công trình xây dựng của hộ gia đình, cá nhân được xây dựng tối đa một tầng hầm nhưng không dùng làm phòng ở. Công trình xây dựng thuộc trường hợp này phải lập quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 hoặc quy hoạch tổng mặt bằng được xây tối đa một tầng hầm trên cơ sở có ý kiến thống nhất của các sở, ngành liên quan.
Với dự án có từ hai tầng hầm trở lên, việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 hoặc quy hoạch tổng mặt bằng phải phù hợp với quy định quản lý quy hoạch không gian ngầm của đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 hoặc đồ án quy hoạch chung xây dựng không gian ngầm Thành phố Hồ Chí Minh, phù hợp quy định về quản lý không gian ngầm đô thị.
Ðối với các dự án đầu tư xây dựng công trình có tầng hầm mang tính cấp bách, Ủy ban nhân dân thành phố đề xuất cho phép điều chỉnh quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000, làm cơ sở lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, quy hoạch tổng mặt bằng.
Theo Sở Quy hoạch-Kiến trúc, đồ án quy hoạch chung và quy hoạch phân khu trên địa bàn thành phố được phê duyệt không bao hàm nội dung quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị, Thành phố Hồ Chí Minh cũng chưa lập quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết không gian xây dựng ngầm đô thị theo Nghị định số 39/2010/NÐ-CP ngày 7/4/2010 của Chính phủ về Quản lý không gian ngầm đô thị.
Kiến nghị được xây một tầng hầm
Theo Phó Giám đốc Sở Quy hoạch-Kiến trúc thành phố Trần Trung Kiên, trong khi chờ Ủy ban nhân dân thành phố có hướng dẫn cụ thể, trước mắt, đối với các khu vực đồ án quy hoạch phân khu chưa thể hiện không gian xây dựng ngầm đô thị, mà người dân, doanh nghiệp cần giải quyết gấp, Ủy ban nhân dân các quận, huyện có báo cáo rà soát, đề xuất điều chỉnh cục bộ quy hoạch phân khu để bổ sung nội dung quản lý không gian xây dựng ngầm đô thị, làm cơ sở giải quyết cấp phép xây dựng cho người dân.
Ðối với nhóm nhà ở thấp tầng, nhà ở riêng lẻ, cho phép xây dựng tối đa một tầng hầm để bố trí tầng kỹ thuật, bãi đậu xe. Trường hợp khu vực có pháp lý quy hoạch không gian ngầm phải tuân thủ pháp lý quy hoạch không gian ngầm tại khu vực.
Trao đổi ý kiến với chúng tôi, một lãnh đạo Sở Xây dựng cũng đồng tình với giải pháp cho phép công trình riêng lẻ của người dân được xây dựng tối đa một tầng hầm nhưng không được sử dụng vào chức năng để ở. Theo Sở Xây dựng, việc phê duyệt quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị và việc bổ sung nội dung quản lý quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị trong quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000, quy chế quản lý kiến trúc, thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh.
Mặt khác, theo quy định tại Nghị định số 39/2010/NÐ-CP về quản lý không gian xây dựng ngầm đô thị, trường hợp có nhu cầu đầu tư xây dựng công trình ngầm nhưng chưa được xác định trong đồ án quy hoạch được duyệt, việc tiến hành lập quy hoạch chung hoặc quy hoạch chi tiết không gian xây dựng ngầm, do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định.
Theo kiến trúc sư Nguyễn Thái Tuấn, tại các khu vực đông dân cư, việc cho người dân xây dựng nhà có tầng hầm sẽ giúp giảm tình trạng đậu xe bừa bãi, gây mất trật tự đô thị, giảm lấn chiếm vỉa hè, sử dụng lòng đường đỗ xe, qua đó giúp giảm tải hạ tầng giao thông...; đồng thời giúp khai thác hiệu quả tiềm năng sử dụng của khu đất, tối ưu hóa diện tích xây dựng. Do vậy, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cần nhanh chóng có hướng dẫn cụ thể để các địa phương cấp phép xây dựng, bảo đảm nhu cầu, quyền lợi chính đáng của người dân.
Theo Sở Quy hoạch-Kiến trúc, không chỉ có các công trình riêng lẻ, mà ngay cả những dự án cũng gặp vướng mắc khi xây dựng, do thành phố chưa có quy hoạch không gian ngầm. Dự án Trường đua Phú Thọ (Quận 11) gặp khó khi không có quy hoạch kết nối với các công trình ngầm chung quanh, như nhà ga Tuyến metro số 5. Dự án Bãi đậu xe ngầm sân khấu Trống Ðồng (Quận 1) vướng chồng lấn với ranh nhà ga ngầm của Tuyến metro số 2. Ðể tháo gỡ, Sở Quy hoạch-Kiến trúc đang nghiên cứu quy hoạch không gian ngầm cho khu trung tâm mới, bao gồm khu trung tâm (930 ha) và khu đô thị mới Thủ Thiêm. Quy hoạch không gian ngầm đang nghiên cứu sẽ là quy hoạch độc lập với quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060.