Theo đề xuất của Bộ Công an, dự kiến mỗi giấy phép lái xe sẽ có 12 điểm/năm. Người lái xe vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ ở mức độ nghiêm trọng sẽ bị trừ điểm giấy phép lái xe. Trong thời hạn 12 tháng, nếu bị trừ hết điểm, người tham gia giao thông sẽ phải thi lại giấy phép lái xe.
Trường hợp sau 12 tháng, giấy phép lái xe vẫn còn điểm, thì sẽ được phục hồi đủ 12 điểm. Trong thời gian giấy phép lái xe chưa bị trừ hết điểm, người lái xe vẫn được tiếp tục điều khiển phương tiện tham gia giao thông, bảo đảm không ảnh hưởng đến đời sống, hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân.
Lý giải về đề xuất mới này, Bộ Công an cho biết, do ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông hiện nay còn kém, số trường hợp bị xử lý do vi phạm giao thông hằng năm vẫn ở mức cao: hơn ba triệu trường hợp. Tai nạn giao thông trong nước đã giảm nhưng còn ở mức cao, nhiều vụ đặc biệt nghiêm trọng chủ yếu do người lái xe không chấp hành các quy định của pháp luật về giao thông đường bộ. Bên cạnh đó, việc quản lý người lái xe sau khi được sát hạch, cấp giấy phép lái xe đang bị buông lỏng, cơ quan chức năng chưa có các biện pháp quản lý phù hợp, nhất là quản lý việc chấp hành pháp luật của người lái xe.
Các nước tiên tiến như Singapore, Nhật Bản, Trung Quốc... đều có quy định trừ điểm giấy phép lái xe đối với người lái xe khi có các hành vi vi phạm tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn giao thông cao.
Từ những căn cứ nêu trên, Bộ Công an khẳng định cần thiết quy định về điểm và trừ điểm giấy phép lái xe. Việc trừ điểm giấy phép lái xe cũng tương đồng với quy định quản lý nhà nước như trong lĩnh vực y tế, dược. Pháp luật quy định biện pháp quản lý hành chính nhà nước tương tự thu hồi chứng chỉ hành nghề. Đây sẽ là một biện pháp quản lý nhà nước, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình hiện nay.
Biện pháp này sẽ góp phần quản lý người lái xe trong suốt quá trình từ khi đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cho đến quá trình chấp hành pháp luật, vi phạm, tái phạm. Trừ điểm giấy phép lái xe còn nhằm cải thiện hành vi, nâng cao ý thức của người tham gia giao thông, giúp cơ quan quản lý giám sát toàn diện quá trình chấp hành sau vi phạm của người lái xe.
Đề xuất nêu trên có nhiều ưu điểm, như khi đứng trước nguy cơ bị trừ điểm dẫn đến việc bị thu hồi giấy phép lái xe, người tham gia giao thông sẽ có ý thức tuân thủ luật giao thông tốt hơn. Việc trừ điểm giấy phép lái xe cũng giúp xử lý vi phạm hiệu quả hơn so với hình thức phạt hành chính đơn thuần.
Tuy nhiên, việc xây dựng hệ thống quản lý điểm, trừ điểm cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, để vừa bảo đảm tính chính xác và hiệu quả trong quá trình thực hiện, vừa tránh chồng chéo giữa các quy định xử lý vi phạm an toàn giao thông đang áp dụng. Việc áp dụng hệ thống trừ điểm có thể gặp khó khăn ở những khu vực vùng sâu, vùng xa, nơi cơ sở hạ tầng và công nghệ thông tin còn hạn chế.
Ông Trần Văn Minh (quận Ba Đình, Hà Nội) cho rằng, các cơ quan chức năng cần có quy định rõ ràng, minh bạch về các hành vi vi phạm và mức trừ điểm tương ứng để bảo đảm hiệu quả, công bằng cho người lái xe. Việc quy định điều kiện phục hồi điểm sẽ đủ mạnh, bảo đảm tính giáo dục và răn đe, đồng thời tạo cơ hội cho người vi phạm sửa sai.
Trả lời về vấn đề băn khoăn của các chuyên gia, người lái xe và ý kiến đóng góp của cộng đồng, Bộ Công an khẳng định, thủ tục trừ điểm, phục hồi điểm sẽ bảo đảm đơn giản, hợp lý, tránh phiền hà cho người vi phạm, theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa hệ thống cơ sở dữ liệu về sát hạch, cấp giấy phép lái xe; hệ thống cơ sở dữ liệu về xử phạt vi phạm hành chính.
Để thực hiện triển khai quy định này, Bộ Công an cho biết, Chính phủ sẽ ban hành quy định cụ thể thẩm quyền, căn cứ, trình tự, thủ tục trừ điểm, phục hồi giấy phép lái xe. Cơ quan chức năng sẽ quy định cụ thể các hành vi vi phạm nghiêm trọng, nguy cơ gây mất an toàn giao thông cao. Mức trừ điểm trong một lần vi phạm sẽ được nghiên cứu và bảo đảm không trùng với các hình thức xử phạt vi phạm hành chính.
Khi có quyết định xử phạt (đối với hành vi vi phạm có quy định trừ điểm), lái xe sẽ nhận được thông báo của cơ quan xử phạt về việc giấy phép lái xe bị trừ điểm. Hệ thống cơ sở dữ liệu sẽ tự động trừ điểm (không có sự tiếp xúc giữa người có thẩm quyền xử phạt và người vi phạm, cho nên sẽ không phát sinh tiêu cực, không chồng chéo với các hình thức xử phạt vi phạm hành chính) hoặc sau một năm kể từ lần trừ điểm gần nhất, nếu còn điểm hệ thống sẽ tự động phục hồi điểm cho lái xe.
