Chiều 16/9/2022, tại Km 640+500m quốc lộ 1A, đoạn qua xã Đồng Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình xảy ra vụ tai nạn nghiêm trọng liên quan xe ba gác. Thời điểm nêu trên, xe ô-tô đầu kéo mang biển kiểm soát 29H-071.29 kéo theo sơ-mi rơ-moóc 29R-50.859 do Nguyễn Văn Tỵ (trú tại xã Cẩm Hà, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) điều khiển chạy theo hướng bắc-nam thì va chạm với xe ba bánh tự chế do Dương Thế Thành (sinh năm 1980, trú xã Đồng Trạch) cầm lái.
Sau cú va chạm, xe mô-tô ba bánh lao lên lề bên phải đường và đâm vào ba bà cháu đang ngồi trên vỉa hè. Các nạn nhân là D.T.H. (sinh năm 1956), P.N.H. (sinh năm 2021) và D.L.L. (sinh năm 2019), cùng trú tại thôn 6, xã Đồng Trạch, huyện Bố Trạch. Phát hiện vụ tai nạn, người dân lập tức đưa cả ba bà cháu vào bệnh viện Hữu nghị Việt Nam-Cu Ba Đồng Hới để cấp cứu. Đến khoảng 20 giờ cùng ngày, bà D.T.H. và cháu P.N.H. không qua khỏi, còn cháu D.L.L. phải tiếp tục điều trị tại bệnh viện.
Trước đó, vào khoảng 15 giờ 30 phút ngày 26/6/2022, tại cầu Tạnh Xá 1, đoạn ngã 3 đường Lạc Long Quân giao đường Lê Thánh Tông, phường Đông Sơn, thành phố Thanh Hóa (tỉnh Thanh Hóa), đã xảy ra một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng khiến một người chết và hai người bị thương nặng. Tại thời điểm nêu trên, xe máy mang BS 36B-274.97 lưu thông trên đường Lê Thánh Tông, trên xe có ba người, khi tới ngã ba đường Lạc Long Quân giao đường Lê Thánh Tông đã va chạm với xe mô-tô ba bánh tự chế do Nguyễn Hữu Úc (sinh năm 1967), trú tại phường Đông Hương, tạm trú tại khu chung cư Đông Phát, phường Đông Vệ (thành phố Thanh Hóa) điều khiển.
Hậu quả, ba người ngồi trên xe máy gồm: L.Đ.M., N.V.A. và L.Q.H. ngã văng xuống đường, bị thương nặng, được người dân và lực lượng chức năng đưa đi cấp cứu. Tuy nhiên, do vết thương quá nặng, L.Q.H. (sinh năm 1993), trú tại khu chung cư Đông Phát, phường Đông Vệ, TP Thanh Hóa đã chết tại bệnh viện. Ngay sau khi sự việc xảy ra, Công an thành phố Thanh Hóa đã huy động lực lượng truy tìm tài xế xe ba gác. Tới 23 giờ ngày 26/6/2022, công an đã bắt giữ Nguyễn Hữu Úc khi đối tượng này đang lẩn trốn tại thành phố Thanh Hóa.
Lý giải một phần nguyên nhân khó khăn trong việc xử lý xe ba gác, xe tự chế chở hàng cồng kềnh, quá khổ, quá tải hoạt động trên các tuyến đường, các đơn vị thanh tra giao thông ở một số địa phương cho biết, một bộ phận người dân ý thức chấp hành Luật Giao thông đường bộ còn hạn chế, đã phớt lờ các quy định của pháp luật, điều khiển xe tự chế chở hàng cồng kềnh gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông. Một số người dân sử dụng những chiếc xe tự chế này ban ngày thì hoạt động trong những con hẻm nhỏ, ban đêm thì hoạt động ở đường lớn. Thậm chí, còn có người đi trước dò đường nhằm trốn tránh sự tuần tra, kiểm soát của các lực lượng chức năng.
Theo các chuyên gia giao thông, bên cạnh một bộ phận người dân thật sự có thu nhập thấp, thiếu vốn để chuyển đổi phương tiện mưu sinh, thì có không ít những hộ kinh doanh vật liệu xây dựng, kinh doanh đồ gỗ ở các làng nghề… cố tình sử dụng xe thô sơ, xe ba gác tự chế. Với ưu điểm tiết kiệm chi phí trong việc mua sắm, bảo dưỡng phương tiện, giảm giá thành vận chuyển hàng, hay dễ dàng len lỏi trong ngõ nhỏ, không bị hạn chế khung giờ đi lại như xe ô-tô tải, cho nên xe ba gác tự chế vẫn được các hộ kinh doanh nhỏ lẻ sử dụng. Thêm nữa là giá trị những chiếc xe ba bánh tự chế không cao, vì thế một số chủ xe sẵn sàng bỏ lại xe khi bị cơ quan chức năng bắt giữ.
Để xử lý tình trạng xe ba gác tự chế “hoành hành” gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông trên địa bàn thành phố Hà Nội (điển hình như tại các tuyến đường Đê La Thành, Trường Chinh, Giải Phóng, Nguyễn Trãi, Đại Cồ Việt…), Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã yêu cầu Công an thành phố, Sở Giao thông vận tải, Ủy ban nhân dân các quận, huyện, thị xã tăng cường công tác kiểm tra, xử lý xe thô sơ, xe cơ giới ba bánh, xe tự chế, các phương tiện giao thông chở hàng hóa cồng kềnh gây mất trật tự, an toàn giao thông.
Theo đó, Công an thành phố Hà Nội chỉ đạo các đơn vị trực thuộc, Công an các quận, huyện, thị xã tăng cường tuần tra, kiểm soát, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân sử dụng phương tiện chở hàng cồng kềnh, quá khổ, quá tải vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông; xử lý nghiêm các trường hợp xe tự chế, xe giả danh thương binh, xe đứng tên thương binh nhưng cho thuê, mượn để vận tải hàng hóa.
Sở Giao thông vận tải chỉ đạo lực lượng Thanh tra giao thông tăng cường xử lý các vi phạm về trật tự, an toàn giao thông, trật tự đô thị đối với người, phương tiện tham gia giao thông; xử lý các vi phạm thuộc thẩm quyền theo quy định pháp luật đối với xe thô sơ, xe ba bánh, xe tự chế hoạt động trên địa bàn thành phố gây mất trật tự, an toàn giao thông. Ủy ban nhân dân các quận, huyện, thị xã chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm đối với các phương tiện vận tải tự chế; phối hợp các cơ quan chức năng kiểm tra, rà soát, xử lý các cơ sở đóng mới xe thô sơ, xe tự chế không đúng quy định.
Để xử lý dứt điểm tình trạng nêu trên, bên cạnh việc xử lý nghiêm các vi phạm để tạo hiệu ứng răn đe, rất cần sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền cơ sở, các tổ chức chính trị-xã hội phối hợp cùng lực lượng chức năng để tuyên truyền, giúp đỡ, hỗ trợ tạo sinh kế bền vững cho các chủ phương tiện có thể chuyển đổi công việc phù hợp, nâng cao đời sống.
