Các quần thể cá nước ngọt di cư giảm hơn 80% kể từ năm 1970

Theo nghiên cứu, các quần thể cá nước ngọt di cư đang giảm ở tất cả các khu vực trên toàn cầu, trong đó giảm mạnh nhất ở khu vực Nam Mỹ và Caribe, nơi ghi nhận mức giảm đến 91% trong 50 năm qua. Đây là khu vực có mật độ di cư cá nước ngọt lớn nhất thế giới, nhưng việc xây dựng các đập nước, khai thác mỏ và chuyển hướng dòng nước đang phá hủy hệ sinh thái các con sông. Theo Chỉ số Hành tinh Sống (LPI), ở châu Âu, các quần thể cá nước ngọt di cư đã giảm 75%.

Trong khi đó, Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) công bố báo cáo cho thấy 25% các loài cá nước ngọt đang bị đe dọa tuyệt chủng, trong đó các loài cá di cư bị đe dọa lớn hơn. Số liệu trên chưa tính đến sự thay đổi ở châu Phi nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng nhiều loài ở khu vực này đang đối mặt với các yếu tố gây căng thẳng.

Cá nước ngọt di cư một phần hoặc hoàn toàn phụ thuộc vào hệ thống nước ngọt, một số được sinh ra ở biển và di cư trở lại vùng nước ngọt hoặc ngược lại. Chúng trở thành một phần trong thực đơn hằng ngày và sinh kế của hàng triệu người trên toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều con sông không còn dòng chảy tự nhiên vốn có do việc xây dựng các đập nước và các rào cản khác ngăn cản hoạt động di cư của các loài cá.

Ngoài ra, còn có các nguyên nhân khác như ô nhiễm từ nước thải đô thị, nước thải công nghiệp và dòng chảy bề mặt từ đường sá cũng như hoạt động nông nghiệp. Biến đổi khí hậu cũng đang làm thay đổi môi trường sống và ảnh hưởng đến hệ thống nước ngọt. Hành động đánh bắt cá không bền vững cũng là một mối đe dọa khác.

Người sáng lập Tổ chức Di cư Cá thế giới (WFMF), một trong những tổ chức tham gia nghiên cứu, chuyên gia Herman Wanningen cho rằng, sự suy giảm thảm khốc các quần thể cá di cư là lời cảnh tỉnh cho thế giới, đồng thời kêu gọi toàn cầu hành động ngay từ bây giờ để cứu các loài này và các dòng sông mà chúng sinh sống. Các tác giả của nghiên cứu cũng kêu gọi thế giới cần phục hồi và bảo vệ các dòng sông, dỡ bỏ những rào cản đối với thói quen di cư của các loài cá. Các nhà nghiên cứu cũng thúc đẩy tìm kiếm các giải pháp năng lượng tái tạo thay thế cho hàng nghìn dự án đập thủy điện mới đang được lên kế hoạch xây dựng trên thế giới. Năm ngoái, kỷ lục 487 rào cản ở 15 quốc gia châu Âu đã được dỡ bỏ.

Tiến sĩ Anthony Acou thuộc Viện Nghiên cứu Nông nghiệp, Lương thực và Môi trường quốc gia Pháp (INRAE) cho rằng vì nhiều loài cá di cư giữa nước mặn và nước ngọt dành phần lớn cuộc đời của chúng ở biển nên điều quan trọng là phải hiểu rõ hơn những tác động lên cả môi trường sống ở biển và nước ngọt để có những biện pháp quản lý hiệu quả.