Bảo hiểm nhân thọ đang chuyển biến về chất

Đây là chia sẻ của ông Ngô Việt Trung - Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) khi trao đổi với phóng viên về thị trường bảo hiểm hiện nay.

Doanh thu giảm, chi trả quyền lợi cho khách hàng tăng

PV: Thưa ông, thị trường bảo hiểm Việt Nam, nhất là bảo hiểm nhân thọ vừa trải qua nhiều khó khăn. Điều này ảnh hưởng thế nào tới kết quả kinh doanh của toàn ngành?

Ông Ngô Việt Trung: Cùng với sự tác động khách quan từ nền kinh tế vĩ mô, thị trường bảo hiểm Việt Nam vừa trải qua giai đoạn đặc biệt khó khăn, thách thức. Số liệu thống kê đến hết tháng 8/2023, tổng doanh thu phí bảo hiểm ước đạt 147.130 tỷ đồng, giảm 6,08% so với cùng kỳ năm trước. Doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ ước đạt 46.199 tỷ đồng, tăng 3,5% so với cùng kỳ năm trước; lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ ước đạt 100.931 tỷ đồng, tương đương mức giảm 9,9% so với cùng kỳ năm 2022.

Việc chi trả quyền lợi khách hàng của toàn ngành ước đạt 46.529 tỷ đồng, tăng 20,78% so với 8 tháng đầu năm 2022. Trong đó các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ chiếm 14.321 tỷ đồng, bảo hiểm nhân thọ khoảng 32.208 tỷ đồng.

Những con số trên cho thấy, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của các cơ quan quản lý Nhà nước cùng sự chủ động điều chỉnh của các doanh nghiệp, thị trường bảo hiểm nhân thọ đã có những dấu hiệu chuyển biến tích cực về chất, rõ nhất là chi trả quyền lợi cho khách hàng tăng cao. Có khách hàng phản ánh với tôi chất lượng tư vấn của đại lý bảo hiểm gần đây tốt hơn hẳn. Dĩ nhiên, về tổng quan thì thị trường sẽ cần thêm thời gian để thay đổi theo hướng phát triển chất lượng hơn, bền vững hơn nữa.

PV: Về phía cơ quan quản lý nhà nước, giải pháp tiếp theo để thị trường bảo hiểm có những chuyển biến thực sự về chất là gì, thưa ông?

Ông Ngô Việt Trung: Trong thời gian qua, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Bộ Tài chính, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm đã triển khai nhiều giải pháp nhằm chấn chỉnh và tăng cường chất lượng hoạt động của thị trường bảo hiểm. Chúng tôi đã làm việc với từng doanh nghiệp, thanh kiểm tra, thiết lập đường dây nóng 24/7 để tiếp nhận các phản ánh của người dân, kịp thời xác minh, xử lý… Những giải pháp này đã bước đầu hỗ trợ thị trường hoạt động quy củ và chất lượng hơn. Thời gian tới chúng tôi tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều chương trình, kế hoạch nhằm tạo ra chuyển biến thực sự về chất của thị trường bảo hiểm.

Ngày 06/09/2023 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 67/2023/NĐ-CP quy định về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc; bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng. Ngày 07/09/2023 Cục QLBH đã có tờ trình số 351/TTr-QLBH về việc hoàn thiện dự thảo Thông tư hướng dẫn một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm, Nghị định 46/2023/NĐ-CP quy định thi hành một số điều Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Ngoài ra, hiện nay Cục cũng đang triển khai xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 98/2013/NĐ-CP về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm theo hướng quy định rõ ràng, minh bạch, cụ thể nhằm tăng tính răn đe, đảm bảo tính kỷ cương của thị trường bảo hiểm. Nghị định này dự kiến sẽ trình Bộ, trình Chính phủ ban hành trong quý 4/2023. Với việc hoàn thiện các văn bản nêu trên, sẽ tạo ra một khung khổ pháp lý đầy đủ, vững chắc, hỗ trợ cho thị trường bảo hiểm phát triển minh bạch, bền vững.

Ngay từ đầu năm, Cục đã lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra chuyên đề bán bảo hiểm qua tổ chức tín dụng (bancassurance), chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với các doanh nghiệp bảo hiểm có tỷ trọng doanh thu phí bảo hiểm khai thác của kênh bancassurace cao để kịp thời có các giải pháp chấn chỉnh, đảm bảo sự lành mạnh của thị trường.

Bên cạnh đó, Cục cũng đang yêu cầu Hiệp hội Bảo hiểm phối hợp với các doanh nghiệp đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, gia tăng nhận thức của người dân về các sản phẩm bảo hiểm. Từ đó giúp họ lựa chọn được sản phẩm phù hợp với nhu cầu bảo vệ và tài chính, hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ khi quyết định tham gia hợp đồng bảo hiểm, tránh được các tranh chấp về sau.

Các cơ quan quản lý Nhà nước triển khai nhiều giải pháp chấn chỉnh, tăng cường chất lượng hoạt động của thị trường bảo hiểm.

Siết ngân hàng và hoa hồng đại lý

PV: Thưa ông, một trong những vấn đề được dư luận rất quan tâm là làm thế nào để hạn chế tối ưu nhất tình trạng “ép” khách hàng mua bảo hiểm qua ngân hàng, nhưng vẫn đảm bảo phát huy được kênh bán bảo hiểm tiềm năng này?

Ông Ngô Việt Trung: Ở nhiều nước trên thế giới, bancassurance đã khẳng định là kênh bán bảo hiểm rất hiệu quả khi mang lại cả lợi ích cho ngân hàng, doanh nghiệp bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm. Dù mới phát triển ở Việt Nam, song bancassurance đã cho thấy sự phát triển nhanh, đóng góp doanh thu lớn cho các ngân hàng và DNBH. Tuy nhiên, thực tế cũng đã cho thấy, kênh bancassurance tại Việt Nam còn nhiều hạn chế cần phải thay đổi để phát triển đúng định hướng.

Thời gian qua, các cơ quan quản lý Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản yêu cầu các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp bảo hiểm phải nghiêm chỉnh chấp hành, tuân thủ pháp luật. Các biện pháp bán hàng qua kênh này đảm bảo khâu tư vấn sản phẩm minh bạch, đặc biệt cấm các hành vi lôi kéo, “ép buộc” khách hàng mua bảo hiểm dưới mọi hình thức. Vừa qua, Cục QLBH đã thực hiện thanh tra 4 DNBH và công khai kết luận thanh tra tới công luận. Các hành vi vi phạm của đại lý, doanh nghiệp bảo hiểm trong quá trình triển khai bancassurance cũng đang được rà soát để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, các văn bản pháp luật đã và sắp ban hành cũng bổ sung nhiều quy định nhằm kịp thời điều chỉnh những bất cập phát sinh đồng thời hỗ trợ kênh phân phối này phát triển theo đúng hướng, mang lại lợi ích thực sự cho người tham gia bảo hiểm.

PV: Ông có thể cụ thể hơn về các quy định để hỗ trợ kênh bancassurance phát triển đúng định hướng?

Ông Ngô Việt Trung: Để hỗ trợ bancassurance phát triển theo hướng bền vững, các quy định mới sẽ tập trung vào 3 trụ cột chính: Tăng cường tính minh bạch trong cung cấp bảo hiểm qua ngân hàng; Đảm bảo quyền chủ động lựa chọn tham gia của khách hàng; Tăng cường giám sát và đảm bảo chất lượng của hoạt động bancassurance.

Về việc tăng cường tính minh bạch trong cung cấp bảo hiểm qua ngân hàng. Điều 62 Nghị định số 46/2023/NĐ-CP đã bổ sung các yêu cầu đối với đại lý bảo hiểm là tổ chức tín dụng phải thiết lập một quầy giao dịch riêng để thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm tại mỗi chi nhánh, phòng giao dịch. Dự thảo Thông tư hướng dẫn Luật Kinh doanh bảo hiểm và Nghị định 46/2023/NĐ-CP cũng bổ sung các quy định trong quá trình tư vấn, đại lý bảo hiểm phải cung cấp đầy đủ, chính xác cho khách hàng thông tin về sản phẩm thông qua các tài liệu do DNBH cung cấp. Đối với các sản phẩm phức tạp như sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư, quá trình tư vấn của đại lý phải được ghi âm làm tư liệu.

Dự thảo Thông tư cũng yêu cầu các ngân hàng hoạt động đại lý phải thông tin rõ cho khách hàng các sản phẩm bảo hiểm được phân phối đó không phải là sản phẩm của tổ chức tín dụng. Việc tham gia sản phẩm bảo hiểm không phải là điều kiện bắt buộc để sử dụng các dịch vụ, sản phẩm khác của tổ chức tín dụng.

Đối với việc đảm bảo quyền chủ động lựa chọn tham gia của khách hàng, điều 97 của Nghị định 46/2023/NĐ-CP cũng bổ sung yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm phải thiết lập công cụ tính toán trên website của doanh nghiệp và hướng dẫn để khách hàng có thể chủ động, tự xây dựng kế hoạch bảo hiểm phù hợp với bản thân trước khi lựa chọn giao kết hợp đồng bảo hiểm.

Nhằm tăng cường chất lượng của hoạt động bancassurance, Điều 62 Nghị định số 46/2023/NĐ-CP đã bổ sung các yêu cầu đối với các tổ chức tín dụng hoạt động đại lý bảo hiểm như: tổ chức tín dụng phải thiết lập bộ phận chuyên trách để thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm, phải có quy trình giám sát và kiểm soát chất lượng việc thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm của các nhân viên trong tổ chức đại lý. Quy trình này phải đảm bảo các nhân viên trong tổ chức đại lý trực tiếp thực hiện hoạt động đại lý tuân thủ đúng các nguyên tắc hoạt động đại lý, các nội dung được ủy quyền tại hợp đồng đại lý và quy định của pháp luật có liên quan.

Về phía doanh nghiệp, Nghị định cũng đã bổ sung quy định cho phép DNBH tham gia vào quá trình kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm đối với chất lượng hoạt động đại lý của nhân viên trong tổ chức đại lý; bổ sung yêu cầu việc chi trả hoa hồng và các khoản thưởng cho đại lý phải có tiêu chí định lượng cụ thể, gắn với kết quả, thành tích về khai thác, duy trì hợp đồng bảo hiểm và chất lượng hoạt động đại lý bảo hiểm.

Đồng thời, tại dự thảo Thông tư hướng dẫn Luật Kinh doanh bảo hiểm và Nghị định 46/2023/NĐ-CP cũng bổ sung một số quy định nhằm tăng cường hơn nữa trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc giám sát và kiểm soát chất lượng của hoạt động bancasurance. Theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện việc giám sát và kiểm tra định kỳ nhằm đảm bảo chất lượng hoạt động giới thiệu, tư vấn sản phẩm bảo hiểm của các nhân viên của tổ chức hoạt động đại lý, kịp thời phối hợp với tổ chức hoạt động đại lý để kiểm tra, rà soát, xử lý các khiếu nại của bên mua bảo hiểm liên quan đến việc tư vấn của nhân viên của tổ chức hoạt động đại lý và xử lý vi phạm (nếu có).

Dự thảo Thông tư cũng sửa đổi các giới hạn đối với hoa hồng theo hướng giảm hoa hồng năm đầu và phân bổ vào các năm sau nhằm khuyến khích đại lý chú trọng vào chất lượng khai thác, công tác chăm sóc khách hàng, nâng cao tỷ lệ duy trì hợp đồng bảo hiểm.

Kênh bancassurancephát triển theo hướng bền vững sẽ mang lại lợi ích thực sự cho người tham gia bảo hiểm.

PV: Như ông đã chia sẻ, thị trường bảo hiểm hiện vẫn đang trong giai đoạn khó khăn và còn nhiều việc phải làm trong thời gian tới. Vậy, ông kỳ vọng thế nào về triển vọng của thị trường trong thời gian tới?

Ông Ngô Việt Trung: Thị trường bảo hiểm Việt Nam mặc dù có sự phát triển nhanh trong thời gian qua nhưng để đạt được mục tiêu theo Chiến lược Phát triển thị trường bảo hiểm đến năm 2030 đã được Chính phủ phê duyệt thì rõ ràng còn nhiều việc phải làm và nỗ lực lớn mới có thể về đích. Bên cạnh việc tăng trưởng về chất lượng, thì theo Chiến lược, đến năm 2030, quy mô thị trường đạt 3,3% - 3,5% và 18% dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ… cũng là một mục tiêu phải đặt quyết tâm lớn mới kỳ vọng hoàn thành.

Cũng như đã chia sẻ ở trên, thị trường bảo hiểm, nhất là bảo hiểm nhân thọ hiện nay đang còn nhiều khó khăn, thách thức phải vượt qua. Tuy nhiên, với sự nỗ lực và các giải pháp từ phía cơ quan quản lý, sự điều chỉnh từ phía DNBH… chúng tôi tin tưởng rằng thị trường bảo hiểm sẽ tiếp tục phát triển một cách bền vững, chất lượng dịch vụ bảo hiểm sẽ ngày càng được nâng cao và niềm tin của người dân tham gia bảo hiểm sẽ được củng cố.

PV: Xin cảm ơn ông!