Nhận định nêu trên được Thứ trưởng Thường trực Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Hà Công Tuấn nêu tại Hội thảo “Giải pháp xử lý sạt lở bờ sông, bờ biển vùng đồng bằng sông Cửu Long”, diễn ra vào sáng 9-4 tại tỉnh Cà Mau.
Mất hàng trăm ha đất do sạt lở
 |
Vùng ven biển Cà Mau dễ bị tổn thương vì sạt lở.
Chủ trì và phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho biết, toàn khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện có 526 khu vực sạt lở bờ sông, bờ biển với tổng chiều dài gần 800 km. Trong đó, có 57 khu sạt lở đặc biệt nguy hiểm với tổng chiều dài 164 km, cần phải được xử lý để bảo đảm ổn định dân sinh.
Trong nhữn năm gần đây, vùng ĐBSCL mất từ 300 đến 500 ha đất mỗi năm vì sạt lở bờ sông, bờ biển, khiến hàng chục nghìn hộ dân phải di dời khỏi vùng nguy hiểm. Tại tỉnh Đồng Tháp, hơn 123 km chiều dài dòng chính sông Tiền qua địa phương này thì có đến 101 km bờ sông bị xói lở. Chỉ tính từ năm 2005 đến 2018, Đồng Tháp mất hơn 322 ha đất vì bị nước cuốn trôi. Do đó, tỉnh phải di dời hơn 8.000 hộ dân và hiện còn hơn 6.000 dân đang sống trong vành đai có nguy cơ sạt lở, cần phải di dời đến nơi an toàn.
Phó Giám đốc Sở NN-PTNN tỉnh Đồng Tháp Võ Thành Ngoan nhận định: Việc di dân chạy lở càng khó khăn bởi địa phương thiếu đất đai, cả điều kiện tổ chức sinh kế cho các hộ dân bị thiệt thòi do sạt lở.
 |
Đại diện tỉnh Cà Mau ý kiến về thực trạng sạt lở bờ sông, bờ biển tại địa phương.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử trưng ra con số: Từ năm 2007 đến nay, tỉnh mất gần 9.000 ha rừng phòng hộ ven biển do sạt lở. “Thiếu lá chắn rừng phòng hộ, nguy cơ làm vỡ đê biển Tây có thể xảy ra bất cứ lúc nào”, vị Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau nói.
| “ĐBSCL là vùng hạ lưu của châu thổ sông Mê Kông, tổng diện tích khoảng 4 triệu ha, dân số gần 20 triệu dân. Trong vùng có hệ thống sông ngòi chằng chịt và hệ thống đường bờ biển dài gần 800 km. Đây là nơi có vai trò quan trọng đến an ninh lương thực, hằng năm cung cấp khoảng 90% lúa và 60% thủy sản phục vụ xuất khẩu. Ngoài ra, rừng ngập mặn trong vùng cũng có vai trò rất lớn về sinh thái, môi trường. Tuy nhiên, vùng này có địa hình trũng thấp, đất đai phần lớn là phù sa mềm yếu, rất dễ tổn thương vì sạt lở và biến đổi khí hậu” – Thứ trưởng Hà Công Tuấn. |
Trước diễn biến phức tạp của sạt lở, những năm qua, Trung ương, các tổ chức quốc tế và các địa phương trong vùng ĐBSCL đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng để xây dựng công trình, nghiên cứu ứng dụng các giải pháp bảo vệ bờ sông, bờ biển. Chỉ riêng trong năm 2018, ngoài việc bố trí ngân sách theo kế hoạch để các địa phương xây dựng công trình phòng, chống sạt lở, Thủ tướng Chính phủ đã hỗ trợ 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương để xử lý 29 dự án cấp bách sạt lở bờ sông, bờ biển thuộc 13 tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL. Ngoài ra, Bộ NN-PTNT đã trình Thủ tướng Chính phủ tiếp tục hỗ trợ xử lý sạt lở 1.000 tỷ đồng từ nguồn vốn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016 đến 2020, và 36 triệu USD từ dự án của Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển châu Á.
Thực hiện nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ NN-PTNT đã triển khai một số nội dung về xử lý sạt lở cấp bách bờ sông, bờ biển và xây dựng bản đồ sạt lở vùng ĐBSCL, đưa lên bản đồ trực tuyến (webGIS). Tuy nhiên, qua thực tiễn cho thấy, các địa phương còn lúng túng trong việc tổ chức thực hiện các dự án xử lý sạt lở cấp bách, nên kết quả đạt được đến nay chưa cao. Một số giải pháp kỹ thuật nếu không được điều chỉnh kịp thời có thể gây mất ổn định công trình, lãng phí trong đầu tư.
Cần thực hiện đồng bộ
Sạt lở cuốn mất rừng phòng hộ, làm bờ biển Cà Mau loang lổ.
Theo dự báo từ Bộ Nông nghiệp, đến năm 2020, lượng phù sa về ĐBSCL sẽ giảm từ 60 đến 65 % so với năm 2017. Nếu theo tốc độ xây dựng hồ đập từ các nước thượng nguồn sông Mê Kông, thì đến năm 2040, lượng phù sa ở vùng ĐBSCL chỉ còn từ 3 đến 5%.
Không còn phù sa thì làm gì còn bồi lắng. Khi đó, sạt lở hẳn sẽ nhanh hơn, phức tạp hơn – Thứ trưởng Hà Công Tuấn nêu vấn đề và gợi mở hướng xử lý là tiếp tục làm việc với các nước thượng nguồn Mekong để chia sẻ hài hòa lợi ích nguồn nước.
Cũng theo Thứ trưởng Tuấn, điều quan trọng hiện nay là phải quản lý tốt nguồn khai thác cát và nguồn nước ngầm để tránh nguy cơ. Bằng ngược lại, chúng ta sẽ “tự chìm” trước khi nước biển dâng như dự báo.
Tại hội thảo, các chuyên gia, đơn vị tư vấn thiết kế quản lý bờ sông, bờ biển, đại diện 13 tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL tập trung đánh giá những tồn tại của các giải pháp đã thực hiện thời gian qua, những hạn chế trong thiết kế, thi công. Đồng thời, phân tích, đánh giá những kết quả đạt được của việc áp dụng các công nghệ mới trong xử lý xói lở bờ biển phù hợp với điều kiện từng khu vực và huy động nguồn lực trong xử lý sạt lở bờ sông, bờ biển.
 |
Giải pháp xây kè chống sạt lở ven biển phát huy hiệu quả đang được áp dụng tại Cà Mau.
Tỉnh Cà Mau đưa ra nhiều giải pháp để ứng phó, từ tạm thời đến kiên cố, bước đầu cho thấy hiệu quả cao. “Hiện tỉnh đã khắc phục được 82 km và không xảy ra vỡ đê trong những năm gần đây. Rút kinh nghiệm các đợt kè, hiện địa phương có ba loại kè mang lại hiệu quả là: kè tạo bãi cọc BT ly tâm kết hợp đá hộc; kè đê trụ rỗng và kè cấu kiện bằng bê-tông cốt phi kim phá sóng…” - Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy phòng, chống lụt bão tĩnh Cà Mau Nguyễn Long Hoai chia sẻ và khẳng định: Ba loại kè chống sạt lở nêu trên là một bước cải tiến mới trong công nghệ, đã mang lại hiệu quả đối với các tuyến đê biển ở Cà Mau.
Trong khi đó, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu Dương Thành Trung thì cho rằng: Vùng ĐBSCL không thể mãi loanh quanh câu chuyện sạt lở ở đâu, xây kè ở đó vì chúng ta không thể dặm vá và sửa mãi. Chúng ta cần có công nghệ thiết thực để kiến nghị Trung ương, không bàn đến sạt đâu làm đó nữa mà làm đồng bộ suốt tuyến biển.
Thứ trưởng Hà Công Tuấn đánh giá cao những giải pháp của đại biểu tại hội nghị, đặc biệt ghi nhận về các kiến nghị cần bổ sung nguồn vốn để ứng phó với sạt lở.
“Chưa bao giờ, chúng ta bàn về ĐBSCL như hiện nay. Vì vậy, chúng ta phải có giải pháp căn cơ bền vững, để hạn chế điểm nóng về sạt lở, đặc biệt là những nơi sạt lở nghiêm trọng. Việc rà soát, tìm phương án phải phù hợp với thực tế, vừa tìm giải pháp chống sạt lở, nhưng phải gắn với công tác ổn định dân cư, an sinh xã hội”, Thứ trưởng Hà Công Tuấn phát biểu kết thúc hội thảo và lưu ý: Muốn làm được những việc trên, địa phương phải gần dân, cùng nhân dân chung tay bảo vệ bờ sông, bờ biển. Tôi cũng rất mong, các đồng chí phối hợp với Trung ương chung tay khắc phục sạt lở.
| "Vùng ĐBSCL hiện đang bị sụt lún nghiêm trọng, cùng với việc mực nước biển đang dâng cao. Nếu không khắc phục được khó khăn này, 50 năm nữa, ĐBSCL sẽ bị đắm chìm. Vì vậy, nhiệm vụ của chúng ta rất nặng nề", Thứ trưởng Hà Công Tuấn nhấn mạnh. |
