Được công nhận trường đạt chuẩn quốc gia, cho nên Xuân Kỷ Hợi 2019 này với tập thể giáo viên, học sinh Trường mầm non Nậm Khăn (xã Nậm Khăn, huyện Nậm Pồ) niềm vui như nhân lên gấp bội. Đưa chúng tôi đi thăm từng phòng học trong khuôn viên nhà trường, cô giáo, Hiệu trưởng Nguyễn Thị Chinh say sưa kể về chặng đường tạo dựng cơ sở vật chất thực hiện mục tiêu đạt chuẩn suốt 5 năm qua. Trong lộ trình đó, gian khó nhiều bởi Trường mầm non Nậm Khăn nằm trên địa bàn xã khó khăn bậc nhất của huyện nghèo Nậm Pồ, cơ sở vật chất là cả một vấn đề không dễ giải quyết. Địa bàn rộng, nhiều điểm bản xa trung tâm, đường đến các điểm bản, như: Huổi Noỏng, Huổi Vang, Nậm Pang có nhiều dốc cao, trơn trượt, chỉ đi không đã rất vất vả nói gì đến vận chuyển nguyên, vật liệu làm phòng học kiên cố. Thế nhưng, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Phòng Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) huyện; sự ủng hộ tích cực của cấp ủy, chính quyền xã Nậm Khăn, Ban Giám hiệu Trường mầm non Nậm Khăn cùng tập thể giáo viên nhà trường quyết tâm thực hiện từng hạng mục, với phương châm “có đến đâu làm chắc đến đấy”. Quá trình thực hiện, Ban Giám hiệu ưu tiên làm lớp học kiên cố ở những điểm bản gần đường, thuận lối đi, sau đó vận động nhân dân góp sức vận chuyển nguyên vật liệu cho những điểm bản khó. Theo cách ấy, mỗi năm trường hoàn thiện lớp học ở một điểm bản, sau 5 năm hoàn thành toàn bộ số lớp học kiên cố hoặc lớp học đạt tiêu chuẩn ba cứng (mái cứng, khung cứng, nền cứng). Đến năm học 2018 - 2019, Trường mầm non Nậm Khăn đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí, được công nhận trường đạt chuẩn quốc gia trong niềm vui của tập thể giáo viên, học sinh và nhân dân các dân tộc trên địa bàn.
Ở trung tâm xã Nậm Khăn, Trường phổ thông dân tộc bán trú Nậm Khăn cũng là điển hình trong cách vận động, kêu gọi đầu tư xây dựng cơ sở trường, lớp. Trước năm 2014, cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều khó khăn: các phòng học, phòng làm việc của giáo viên đều là nhà tạm, đồ dùng, trang thiết bị phục vụ công tác dạy và học thiếu thốn. Song với quyết tâm xây dựng trường học đạt chuẩn, tập thể cán bộ, giáo viên và học sinh nhà trường đã chung sức làm mới sáu phòng học, một nhà ăn và một bếp ăn tập thể ở điểm trường trung tâm; làm mới 16 phòng nội trú và 12 nhà vệ sinh cho học sinh các điểm bản. Nhờ đó, nhiều năm liền trường không có học sinh bỏ học; tỷ lệ học sinh khá, giỏi đạt hơn 40%; tỷ lệ học sinh tốt nghiệp các năm đạt 100%.
Nhớ lại cơ sở vật chất trường lớp học khi mới thành lập huyện Nậm Pồ (năm 2013), thầy Nguyễn Xuân Thuận, Trưởng phòng GD và ĐT huyện Nậm Pồ cho biết: Khi mới thành lập, toàn huyện chỉ có 4 trong tổng số 37 trường học đạt chuẩn quốc gia… Năm học 2013 - 2014, Phòng GD và ĐT huyện thống kê, toàn huyện cần tu sửa, dựng tạm 163 phòng học, 210 phòng nội trú trong khi nguồn kinh phí đầu tư hạn hẹp cho nên “bài toán” tìm nguồn xây dựng trường, lớp gần như bế tắc. Sau nhiều lần ngược xuôi “ra tỉnh về huyện”, tập thể lãnh đạo Phòng GD và ĐT huyện đã thống nhất phân công cán bộ cùng giáo viên các trường về từng điểm bản vận động nhân dân ủng hộ chủ trương “góp vật liệu làm lớp học, nhà ở cho học sinh”. Cứ như thế suốt mấy tháng liền, giáo viên huyện Nậm Pồ hầu như không có ngày nghỉ; các em học sinh trung học cơ sở cũng tình nguyện ở lại trường để cùng thầy, cô giáo và cha mẹ làm phòng học, nhà ở. Thương thầy, cô giáo và học sinh, nhân dân cùng chính quyền các xã cũng tìm mọi cách hỗ trợ. Tiền không có, mọi người bảo nhau góp gỗ, góp công; nhiều gia đình dù khó khăn vẫn xin được góp gạo phục vụ người làm công xây dựng trường. “Đón nhận tình cảm, tấm lòng ủng hộ của nhân dân trên địa bàn, chúng tôi xúc động lắm. Tình cảm của người dân nghèo ở huyện nghèo như ngọn lửa tiếp thêm nhiệt huyết cho mỗi thầy, cô”, thầy Nguyễn Xuân Thuận xúc động tâm sự.
Sau thành công đó, Phòng GD và ĐT huyện đã tham mưu UBND huyện Nậm Pồ ban hành kế hoạch xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia đến năm 2020. Trong đó, mục tiêu kiên cố hóa trường, lớp học theo tiêu chuẩn ba cứng với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Thực hiện kế hoạch, Phòng GD và ĐT Nậm Pồ đã thành lập các tổ công tác đến từng điểm bản, điểm trường nắm thực trạng, nhu cầu của nhà trường và khả năng huy động từ nhân dân. Kế hoạch, chủ trương và cách làm được công khai đến toàn bộ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân dân trên cơ sở trường nào khó khăn thì hỗ trợ nhiều hơn, trường nào thuận lợi thì chủ yếu kêu gọi ủng hộ từ nhân dân, cha mẹ học sinh để đỡ chi phí. Vật liệu sẵn có tại địa phương, như: ván gỗ, cát, sỏi đều do người dân tự khai thác; việc san nền, dựng nhà do giáo viên, cha mẹ học sinh góp sức làm.
Bằng cách làm cụ thể, nhiệt tình và tận tâm của đội ngũ cán bộ, giáo viên và nhân dân huyện Nậm Pồ, đến nay cơ sở vật chất trường, lớp học của Nậm Pồ đã thay đổi rõ rệt. Đến cuối năm học 2017 - 2018, toàn huyện đã tu sửa, làm mới 318 phòng học, phòng làm việc đạt tiêu chuẩn ba cứng; 375 phòng nội trú, 21 bếp ăn tập thể, 49.329 m2 sân bê-tông, 23.000 m tường rào, 31 sân khấu nhà trường, 105 nhà vệ sinh tại các trường học được làm mới bằng sự ủng hộ, công sức của nhân dân và nhiều nhà hảo tâm. Có được thành quả ấy, các tổ chức, cá nhân đã ủng hộ hơn 12 tỷ đồng; thầy, cô giáo và phụ huynh học sinh góp hơn 10.000 ngày công và hỗ trợ 1.500 tấm ván gỗ, hơn 5.000 mét khối cát, sỏi dựng trường. Cơ sở vật chất được đầu tư hoàn thiện, chất lượng dạy và học ngày càng tốt hơn. Đến nay, toàn huyện Nậm Pồ đã có 25 trong tổng số 40 trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia.
