Mới đây, kính viễn vọng không gian James Webb của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) đã thu hút các nhà thiên văn và khán giả trên toàn cầu bằng những hình ảnh ngoạn mục về vũ trụ với độ sắc nét chưa từng thấy. Ngay cả các nhà khoa học làm việc trong dự án liên quan James Webb cũng phải ngỡ ngàng trước những hình ảnh này.
Những hình ảnh mới chụp lại không gian cho thấy vô số ngôi sao, thiên hà và các chi tiết đẹp chưa từng xuất hiện trước đây. Chúng mô tả sự ra đời và kết thúc của các ngôi sao với những màu sắc mới, sắc nét và sâu hơn so với hình ảnh do bất kỳ kính thiên văn hồng ngoại nào chụp lại từ trước đến nay. Trước đây, hình ảnh như vậy chỉ có thể đến từ Hubble, kính viễn vọng không gian được phóng vào quỹ đạo Trái đất năm 1990.
Những hình ảnh mới do James Webb chụp lại có thể coi là phần thưởng của 25 năm kiên trì và 10 tỷ USD mà NASA dành cho kính thiên văn mới của cơ quan này - tất cả đều nằm trong một quang phổ ánh sáng hồng ngoại mới và có phạm vi rộng.
 |
Hình ảnh do Hubble và James Webb chụp lại cùng một khu vực trong không gian. (Ảnh: NASA) |
Ngày 11/7, NASA đã công bố những hình ảnh rõ nét nhất từ trước tới nay về những thiên thể được cho là đã có từ khi vũ trụ mới hình thành do kính viễn vọng không gian James Webb chụp lại.
Bộ ảnh tiếp theo được công bố ngày 12/7 với những chi tiết về các bầu khí quyển bao quanh các hành tinh ở cách xa Trái đất cho thấy kính viễn vọng James Webb mạnh hơn và mang lại hình ảnh sắc nét hơn như thế nào so với các kính viễn vọng trước đây. Song, những hình ảnh mới này chỉ là sự khởi động cho những năm phía trước của nền khoa học thế giới.
"Chúng tôi đang thực hiện những cuộc khám phá và thật sự chúng tôi thậm chí còn chưa bắt đầu", ông Eric Smith, nhà khoa học trưởng của bộ phận vật lý thiên văn của NASA cho biết trong một cuộc họp báo.
James Webb cho thấy rõ hai ngôi sao ở trung tâm của tinh vân này, trong khi Hubble chỉ nhìn thấy một ngôi sao:
 |
| Hình ảnh của Hubble (trái) về tinh vân Southern Ring chỉ có một đốm sáng ở giữa, trong khi hình ảnh của James Webb (phải) cho thấy rõ hai ngôi sao. (Ảnh: NASA) |
Tinh vân Southern Ring đang lụi tàn. Nó đã nổ tung và đang dần tách ra khỏi các lớp khí quyển của nó theo từng đợt liên tiếp. Các nhà khoa học đã biết có hai ngôi sao ở trung tâm của tinh vân này, nhưng không thể nhìn thấy chúng trong hình ảnh.
Với các bước sóng khác của tia hồng ngoại, James Webb nhìn thấy nhiều chi tiết khác nhau trong cùng một tinh vân:
 |
Tinh vân Southern Ring do James Webb chụp lại trong tia hồng ngoại gần. (Ảnh: NASA) |
Hình ảnh cụm 5 thiên hà sắc nét hơn nhiều qua ống kính của James Webb:
 |
Cụm thiên hà Stephan's Quintet qua kính thiên văn Hubble (trái) và James Webb (phải). (Ảnh: NASA) |
Trong hình ảnh của James Webb, có thể nhìn thấy những thiên hà đặt trên nền mà Hubble không thể thấy được:
 |
Một số thiên hà có thể được nhìn thấy rõ trong ảnh của James Webb, nhưng không xuất hiện trong ảnh của Hubble. (Ảnh: NASA) |
Hình ảnh mới cũng tiết lộ những "vườn ươm sao" đã được tạo ra khi các thiên hà hợp nhất:
 |
Hình ảnh của James Webb cho thấy một vùng khí nén giữa các thiên hà đang hợp nhất. (Ảnh: NASA) |
Khi khí và bụi bị nén và nóng lên, chúng sẽ tạo thành những ngôi sao mới. Điều đó có nghĩa là mây ở giữa các thiên hà trong hình ảnh của James Webb là "vườn ươm" cho sự ra đời của các ngôi sao mới.
"Chúng ta đang chứng kiến quá trình hình thành những ngôi sao mới trong khu vực này", ông Mark McCaughrean, cố vấn cấp cao về khoa học và khám phá của Cơ quan Vũ trụ châu Âu, cho biết.
 |
Vùng sao mới hình thành NGC 3324 trong tinh vân Carina qua ống kính của James Webb. (Ảnh: NASA) |
 |
Vùng sao mới hình thành NGC 3324 trong tinh vân Carina qua ống kính của Hubble. (Ảnh: NASA) |
Hình ảnh của James Webb tiết lộ hàng trăm ngôi sao chưa từng thấy trước đây:
 |
Một góc tinh vân Carina do Hubble (trái) và James Webb (phải) ghi lại. (Ảnh: NASA) |
Jane Rigby, một trong những nhà khoa học giám sát hoạt động của James Webb, đánh giá, "đây sẽ là một cuộc cách mạng" và "có những khả năng đáng kinh ngạc mà chúng tôi chưa từng có trước đây".
Trị giá khoảng 10 tỷ USD, James Webb đã được phóng vào không gian tháng 12/2012. Kính viễn vọng này hoạt động trong quỹ đạo quay quanh Mặt trời cách Trái đất 1,5 triệu km, xa hơn nhiều so với kính viễn vọng Hubble chỉ hoạt động trên quỹ đạo của Trái đất ở độ cao khoảng 610 km kể từ năm 1990.
 |
Kính viễn vọng không gian James Webb (trái) mạnh gấp hơn 100 lần so với kính viễn vọng không gian Hubble (phải). (Ảnh: NASA) |
James Webb có thể nhìn sâu vào vũ trụ hơn bất kỳ kính thiên văn nào trước đó nhờ phần gương có đường kính đến 6,5m (gấp 3 lần so với Hubble) được tạo thành từ 18 mảnh gương lục giác, và các thiết bị tập trung vào tia hồng ngoại, cho phép kính thiên văn này có thể nhìn xuyên qua bụi và khí.
