Từ đầu năm đến nay, cả nước đã ghi nhận hơn 40.000 ca nghi và mắc sởi, 6 ca tử vong. Ca tử vong do sởi mới nhất là bệnh nhi 4 tuổi ở Hà Nội có tình trạng viêm phổi, suy hô hấp cấp tiến triển, suy đa tạng. Bệnh nhi chưa tiêm vaccine sởi. Điều này dấy lên tiếng chuông cảnh báo các gia đình không được chủ quan, lơ là nếu chưa cho con mình đi tiêm vaccine phòng sởi.
Miễn dịch sởi giảm dần khi trẻ bước sang 6 tháng tuổi
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi có lượng kháng thể bảo vệ từ mẹ truyền sang con đã giảm dần trong khi hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện, dẫn đến nguy cơ mắc sởi cao. Mũi vaccine sởi này giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh và giảm tỷ lệ bệnh trở nặng.
Khi đủ 9 tháng tuổi, trẻ cần tiêm tiếp các mũi vaccine có thành phần sởi theo phác đồ thông thường để tăng cường hiệu quả, đảm bảo miễn dịch. Lý do, các nghiên cứu cho thấy vaccine sởi khi tiêm cho trẻ dưới 9 tháng tuổi sinh nồng độ kháng thể thấp hơn, vì vậy cần bổ sung khi đủ tuổi.
Loại vaccine được chỉ định tiêm cho trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tháng là vaccine sởi đơn MVVAC của Việt Nam và vaccine phối hợp MMR II phòng 3 bệnh sởi - quai bị - rubella của Mỹ. Mũi vaccine này là mũi 0, dùng để chống dịch, không tính vào phác đồ chủng ngừa cơ bản. Khi đến 9 tháng tuổi và sau 12 tháng tuổi, trẻ cần tiêm thêm ít nhất hai mũi vaccine sởi.
Theo bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết, lịch tiêm khác nhau tùy vào chương trình tiêm chủng. Đối với chương trình tiêm chủng mở rộng, sau khi hoàn thành mũi sởi 0, trẻ sẽ tiêm tiếp mũi sởi đơn lúc 9 tháng và mũi thứ 2 lúc 18 tháng.
Đối với chương trình tiêm chủng dịch vụ, trẻ sẽ tiếp tục lịch tiêm bằng vaccine sởi đơn hoặc loại phối hợp sởi-quai bị-rubella lúc 9 tháng; tiêm tiếp mũi 2 lúc 12 tháng tuổi, khuyến cáo mũi 3 nhắc lại lúc trẻ 4-6 tuổi. Tiêm đầy đủ vaccine sởi có hiệu quả phòng bệnh lên đến 98%.
Trẻ mắc sởi dễ gặp các biến chứng như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy cấp viêm loét giác mạc có thể dẫn đến mù lòa, suy dinh dưỡng… Sởi còn phá hủy trí nhớ miễn dịch, khiến trẻ dễ bội nhiễm thêm các mầm bệnh khác như phế cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn, cúm, lao, ho gà, thủy đậu…, tăng nguy cơ tử vong. Mẹ bầu mắc sởi có thể đe dọa tính mạng, khiến thai chết lưu, sinh non, sinh nhẹ cân.
Tiêm vaccine phòng sởi an toàn cho trẻ từ 6 tháng tuổi
Với trẻ dưới 6 tháng tuổi, cách phòng sởi là chủng ngừa cho phụ nữ trước khi mang thai. Người mẹ sẽ truyền kháng thể cho thai nhi, giúp bé chống lại mầm bệnh trong những tháng đầu đời. Bác sĩ Chính khuyến cáo phụ nữ tiêm vaccine sởi trước khi có kế hoạch mang thai ba tháng.
Ở trẻ 6 tháng tuổi, trong cùng một buổi tiêm, trẻ có thể tiêm vaccine sởi đồng thời với các loại khác như cúm, phế cầu, 6 trong 1… Các vaccine sống khác cần cách mũi sởi 28 ngày. Khi tiêm phối hợp, tùy theo loại vaccine mà có thể tiêm ở các vị trí khác nhau hay các chi khác nhau.
Việc tiêm phối hợp các vaccine trong cùng buổi tiêm giúp cho trẻ phòng ngừa nhiều bệnh đồng thời, vẫn bảo đảm cơ thể đáp ứng miễn dịch với phản ứng phụ tương đương khi tiêm riêng lẻ. Từ đó, gia đình tiết kiệm thời gian di chuyển và giảm số lần chăm sóc sau tiêm. Trước khi tiêm, trẻ sẽ được khám sàng lọc sức khỏe, chỉ định loại vaccine phù hợp và hẹn lịch tiêm tiếp theo theo độ tuổi và lịch tiêm chủng.
Ở khâu khám sàng lọc, bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe và kết luận trẻ đủ điều kiện để chỉ định tiêm hay chống chỉ định; cần hoãn tiêm hay chuyển tiêm tại bệnh viện. Các trường hợp cần hoãn tiêm gồm: đang có tình trạng suy chức năng các cơ quan chưa ổn định; mắc các bệnh cấp tính, bệnh nhiễm trùng cấp tính, sốt cao trên 38 độ C, hạ thân nhiệt dưới 35,5 độ C; đang hoặc mới kết thúc điều trị corticoid liều cao; sử dụng các sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng trước đó, hóa trị, xạ trị trong vòng 14 ngày trước đó…. theo hướng dẫn của Bộ Y tế về khám sàng lọc trước tiêm ngừa.
Các trường hợp cần chuyển tiêm tại bệnh viện gồm: có tiền sử phản ứng phản vệ độ II với bất kì tác nhân nào; tiền sử phản ứng tăng dần sau các lần tiêm với cùng loại vaccine; bệnh bẩm sinh, mạn tính, ung thư chưa ổn định, trẻ nghi ngờ mắc hoặc mắc suy giảm miễn dịch bẩm sinh chưa xác định được mức độ hoặc mắc suy giảm miễn dịch thể nặng ….
Ngoài trẻ nhỏ, trẻ lớn và người lớn chưa có miễn dịch như chưa từng mắc sởi hoặc chưa tiêm vaccine cũng có nguy cơ cao nhiễm sởi, cần rà soát để tiêm ngừa đủ mũi.
Bác sĩ Chính nhấn mạnh, chuỗi lây truyền của virus sởi trong cộng đồng chỉ bị cắt đứt khi tỷ lệ bao phủ tiêm chủng đạt từ 95% trở lên. Vì thế, đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng vaccine lúc này sẽ giúp khống chế được dịch sởi đang diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương.
Hiện Bộ Y tế đã kịp thời huy động, tiếp nhận thêm 500.000 liều vaccine phòng bệnh sởi do Công ty Cổ phần vaccine Việt Nam tài trợ và ngày 18/3/2025, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã tiếp nhận, phân bổ toàn bộ số vaccine này cho các địa phương trên cả nước. Đồng thời Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cũng đã phân bổ vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng để tiêm chủng bù mũi cho trẻ từ 1-5 tuổi chưa được tiêm đủ mũi vaccine chứa thành phần sởi.
Bộ Y tế đã chỉ đạo các địa phương khẩn trương triển khai và bảo đảm kết thúc việc tiêm chủng chậm nhất trong ngày 31/3/2025.
Quyết định số 906/QĐ-BYT và Quyết định số 909/QĐ-BYT ngày 18/3/2025 của Bộ Y tế về tổ chức triển khai tiêm bù mũi cho trẻ chưa được tiêm đủ mũi vaccine chứa thành phần sởi:
- Trẻ từ đủ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi sẽ được tiêm 1 mũi vaccine sởi.
- Trẻ từ 6-10 tuổi chưa tiêm chủng hoặc chưa tiêm chủng đủ mũi vaccine chứa thành phần sởi, mỗi trẻ sẽ được tiêm 1 mũi vaccine chứa thành phần sởi.
- Trẻ từ 1-5 tuổi chưa được tiêm đủ mũi vaccine chứa thành phần sởi thì được tiêm bù mũi (sử dụng vaccine chứa thành phần sởi trong Chương trình tiêm chủng mở rộng theo Kế hoạch tiêm chủng mở rộng năm 2025).
