Vật cản trong đàm phán hạt nhân Iran-phương Tây

Quan hệ giữa Iran và phương tây leo thang căng thẳng sau khi Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế công bố báo cáo cho rằng, Iran không nhất quán về việc đáp ứng các nghĩa vụ theo thỏa thuận Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Các nước Pháp, Mỹ, Anh và Đức ra một tuyên bố chung nhất trí với báo cáo này và tiếp tục gia tăng các biện pháp trừng phạt đối với Tehran.
0:00 / 0:00
0:00
Tại một cơ sở hạt nhân của Iran. (Ảnh: AP)
Tại một cơ sở hạt nhân của Iran. (Ảnh: AP)

Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã có các cuộc thảo luận với Iran về thông tin trên truyền thông rằng các thanh sát viên đã phát hiện Iran tăng cường làm giàu hạt nhân. Theo hãng tin Bloomberg, các thanh sát viên của IAEA tại Iran đã phát hiện urani được làm giàu tới độ tinh khiết 84%.

Tuy nhiên, phía Iran bác bỏ thông tin nước này làm giàu urani ở cấp độ gần mức cần thiết để sử dụng trong sản xuất vũ khí hạt nhân và người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani (N.Ca-na-ni) khẳng định, Tehran đã thông báo cho IAEA về quyết định bắt đầu làm giàu urani lên mức tinh khiết 60% tại nhà máy làm giàu nhiên liệu Fordow vào tháng 11/2022. Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran khẳng định: “Cho đến nay, chúng tôi chưa thực hiện bất kỳ nỗ lực nào để làm giàu (urani) ở mức tinh khiết trên 60%. Sự hiện diện của các hạt làm giàu ở mức trên 60% không đồng nghĩa với việc sản xuất urani làm giàu trên 60%”.

Sau những thông tin mới nhất liên quan chương trình hạt nhân của Iran, Pháp đã kêu gọi cộng đồng quốc tế phản ứng mạnh mẽ hơn đối với chương trình tên lửa đạn đạo của Iran. Liên minh châu Âu (EU) thông báo áp đặt đợt trừng phạt mới đối với Iran, nhằm vào 32 cá nhân và 2 thực thể, liên quan các cuộc bầu cử gần đây ở nước này. Trong số các nhân vật bị áp đặt trừng phạt có các nghị sĩ, thẩm phán, công tố viên và các quan chức cấp cao quản lý nhà tù của Iran.

Theo thông báo, EU đã phong tỏa tài sản và cấm cấp thị thực cho Bộ trưởng Giáo dục Yousef Nouri (Y.Nu-ri) và Bộ trưởng Văn hóa và Hướng dẫn Hồi giáo Mohammad Mehdi Esmaili (M.E-xmai-li) của Iran. Chính phủ Anh cũng bổ sung thêm 8 cá nhân và thực thể mới vào danh sách trừng phạt do có liên hệ với Iran. Trong danh sách lần này có một số thẩm phán trong khu vực và thành viên Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran.

Iran đã phản đối việc EU tiếp tục thực hiện các biện pháp trừng phạt do Mỹ áp đặt chống Tehran dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump (Đ.Trăm), cho rằng khối này đang tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn kép với Tehran. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Iran cáo buộc London thể hiện “chính sách bài Iran”, đồng thời kêu gọi London chấm dứt cách tiếp cận thù địch. Đáp lại các biện pháp trừng phạt mới của phương tây, Iran thông báo áp đặt trừng phạt 36 cá nhân và thực thể của Anh và EU.

Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Iran nêu rõ, các biện pháp trừng phạt nhằm vào một số doanh nghiệp quân đội, cũng như nghị sĩ và bộ trưởng của một số nước châu Âu và Nghị viện châu Âu. Trong số đó có Bộ trưởng phụ trách bình đẳng giới và đa dạng của Pháp Isabelle Rome (I.Rôm), các chính trị gia của Bỉ và Đức. Theo tuyên bố, Iran đưa vào danh sách trừng phạt các cá nhân và thực thể “hỗ trợ khủng bố” cũng như “can thiệp vào công việc nội bộ, kích động bạo lực và bất ổn”. Lệnh trừng phạt bao gồm phong tỏa tài khoản và chặn giao dịch tại các ngân hàng của Iran, không cấp thị thực và cấm nhập cảnh vào quốc gia Hồi giáo này.

Các đòn trả đũa lẫn nhau giữa Iran và phương tây gây cản trở nỗ lực đàm phán nhằm hồi sinh thỏa thuận hạt nhân Iran, vốn là nhân tố quan trọng nhằm duy trì sự ổn định và hòa bình ở khu vực Trung Đông. Chỉ có cách tiếp cận thiện chí và sự nhượng bộ lẫn nhau giữa các bên mới có thể tạo môi trường thuận lợi cho các cuộc đàm phán nhằm tháo gỡ các bế tắc liên quan “hồ sơ hạt nhân” của Iran.