Những mô hình tiêu biểu
Từ năm học 2006-2007, Trường THPT Lê Quý Ðôn, quận 3, TP Hồ Chí Minh được xây dựng theo mô hình trường công lập tự chủ tài chính chất lượng cao theo hướng hội nhập quốc tế. Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, sĩ số trong một lớp giảm từ 45 học sinh xuống còn 30 học sinh và thực hiện hai buổi học một ngày. Các phòng học được trang bị máy lạnh, máy tính, máy in, màn hình ti-vi và máy chiếu. Cùng với đó, hệ thống thư viện, phòng thí nghiệm được nâng cấp hiện đại đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.
Cô Nguyễn Thị Mai Lan, Phó Hiệu trưởng nhà trường cho biết: 'Số học sinh trong một lớp học ít và thời gian học tại trường nhiều giúp giáo viên có thể áp dụng phương pháp dạy theo cá thể, chăm sóc từng học sinh, học sinh có thể tự học, phát huy được năng lực của mình. Trường đã thực hiện đổi mới phương pháp sư phạm, người thầy không còn truyền thụ kiến thức một chiều mà giao quyền chủ động cho học sinh'.
Tham dự giờ học tiếng Việt của lớp 12, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, quận 4, chúng tôi mới thấy hết hiệu quả của việc đổi mới phương pháp giáo dục của ngôi trường được xây dựng theo mô hình tiên tiến, hiện đại này. Học sinh không ngồi theo hàng mà chia thành nhóm nhỏ cùng tập đọc qua tranh vẽ. Thực hiện mô hình linh hoạt này, trường đã trang bị hệ thống ghế đơn cho học sinh. Ðưa vào sử dụng từ năm 2008, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi có cơ sở vật chất khá hiện đại như: khu vui chơi, hồ bơi, phòng học máy tính, hệ thống cây xanh... tạo môi trường học tập đầy đủ về trí tuệ và thể lực cho học sinh. Phòng học được trang bị màn hình ti-vi phục vụ cho việc giảng dạy. Cô Phạm Thúy Hà, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi cho biết: 'Trường có cơ sở vật chất hiện đại là điều kiện thuận lợi để giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy theo hướng cá thể hóa. Ðể tăng hiệu quả của các tiết học, giáo viên luôn tìm tòi phương pháp dạy cuốn hút học sinh như: sử dụng các hình ảnh, đoạn phim minh họa, diễn các tiểu phẩm do chính các em nhập vai,... Bên cạnh đó, chúng tôi luôn phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để cùng giáo dục các em. Thông qua sổ liên lạc điện tử, phụ huynh nhận được tin nhắn về tình hình học tập trong ngày của con em mình'.
Phát triển mô hình trường học chất lượng cao
Giám đốc Sở Giáo dục - Ðào tạo TP Hồ Chí Minh Huỳnh Công Minh cho biết: Những năm qua, TP Hồ Chí Minh đạt nhiều thành tựu trong việc đổi mới trong nhà trường và đã phổ cập giáo dục bậc trung học theo chuẩn thành phố năm 2008. Ðến nay, thành phố đã có 65 trường mầm non, 36 trường tiểu học, 13 trường THCS và hai trường THPT đạt chuẩn quốc gia. Cùng với đó, nhiều phương pháp dạy học hiệu quả đã được áp dụng trong nhiều trường học như: mô hình dạy theo 'cá thể' của Trường Tiểu học Lương Ðịnh Của (quận 3), lớp học theo cặp - nhóm kết hợp với phương pháp giao tiếp của Trường THPT Thạnh Lộc (quận 12), dạy nhiều môn học trong một tiết học của Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (quận 1),... Từ năm 2003, TP Hồ Chí Minh đã sớm quy hoạch mạng lưới trường lớp, từng quận, huyện đã có bản đồ dành đất xây dựng trường học. Hằng năm, khoảng 20% nguồn ngân sách xây dựng cơ bản của thành phố dành xây dựng trường, lớp học. Ðến nay, giáo viên đã đạt chuẩn của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, trong đó 30% số giáo viên mầm non, 60% số giáo viên tiểu học, 40% số giáo viên trung học đã vượt chuẩn. Ðó là những cơ sở cho thành phố xây dựng các trường tiên tiến, chất lượng cao.
Tuy nhiên, một trong những khó khăn của ngành giáo dục TP Hồ Chí Minh hiện nay vẫn thiếu phòng học để thực hiện học đủ hai buổi một ngày và 30 học sinh trong một lớp. Mặc dù mỗi năm thành phố đưa vào sử dụng hơn một nghìn phòng học nhưng do việc tăng dân số cơ học quá nhanh nên ngoài bậc Mầm non bảo đảm học sinh học đủ hai buổi một ngày, bậc Tiểu học mới đáp ứng 80% và bậc Trung học là 30%. Hiện tại, sĩ số trung bình trong một lớp ở Tiểu học là 38 học sinh, và Trung học là 46 học sinh. Ðể giải quyết khó khăn này, các quận, huyện đang đẩy mạnh việc xây dựng trường lớp quy hoạch đã được phê duyệt. Bên cạnh đó, một bộ phận còn chưa thay đổi quan điểm sư phạm đúng đắn gây khó khăn trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Ngành giáo dục thành phố triển khai tập huấn đổi mới tư duy sư phạm và nâng cao tỷ lệ vượt chuẩn cho đội ngũ giáo viên.
Mặc dù còn nhiều khó khăn song việc xây dựng các trường học hiện đại, chất lượng cao của ngành giáo dục TP Hồ Chí Minh là một hướng đi đúng đắn, đáp ứng sự phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Thành phố tiếp tục nhân rộng mô hình trường học tiên tiến, hiện đại, trong đó phấn đấu 100% số quận, huyện và các bậc học đều có trường được xây dựng theo mô hình trường chất lượng cao.
