Phát biểu với các đại biểu, ông Lê Truyền, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc nhấn mạnh: Nếu ở trong nước chúng ta có những tấm gương sáng với những thành tích chiến công trong lao động, chiến đấu để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thì cộng đồng ta ở nước ngoài cũng có những con người thành danh trong sự nghiệp, mang lại vẻ vang cho cộng đồng người Việt ở nước sở tại, và họ cũng chính là những người con đang miệt mài góp tay xây dựng quê hương bằng tài năng và sự nghiệp của mình. Họ chính là những hạt giống Việt nở hoa trên đất người, họ là những con người đang thực thi một nhiệm vụ cao cả đó là: vinh danh nước Việt trên khắp năm châu bốn biển.
“Vinh danh nước Việt” sẽ không chỉ đơn thuần là một danh hiệu mà khái niệm ấy sẽ trở thành ý thức, nhiệm vụ và nguyện ước trong mỗi người con đất Việt sống xa Tổ quốc.
19 Việt kiều, có người hiện đã về Việt Nam định cư, có người về quê ăn Tết, và có người vẫn đang ở rất xa Tổ quốc. Nhưng những Việt kiều có mặt tại lễ trao giải đều rất xúc động khi chính họ sau nhiều năm xa quê được trở về góp sức xây dựng quê hương và hơn hết lại được tôn vinh ở một nơi tôn nghiêm như Văn Miếu.
| Tiến sĩ Nguyễn Công Phú. |
“Trên thế giới, người Việt Nam giỏi hơn ai thì tôi chưa biết nhưng không thua ai”, Tiến sĩ Nguyễn Công Phú, Tổng giám đốc APAVE Việt Nam và Đông Nam Á xúc động nhắc lại hai lần câu nói này khi bước lên bục tôn vinh. Ông sinh năm 1951 tại Quảng Nam. Năm 1975, ông tốt nghiệp kỹ sư Viện Bách khoa Grenoble và năm 1979 bảo vệ luận án tiến sĩ tại Đại học Khoa học Paris và Trường Cầu đường Paris. Năm 1993-1994, ông tham gia tích cực trong việc chuyển giao công nghệ lĩnh vực an toàn bay của Pháp cho Việt Nam. Từ năm 1995-2000, ông hỗ trợ cho Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng Việt Nam đưa Bộ tiêu chuẩn ISO 9000 (Hệ thống quản lý chất lượng) đến các doanh nghiệp Việt Nam. Ông còn trực tiếp tham gia vào các chương trình của Bộ Xây dựng trong lĩnh vực chấn chỉnh chất lượng các công trình xây dựng cơ bản... Ông đang có kế hoạch đầu tư từ 1,5 đến 2,5 triệu USD để đào tạo thêm 100 kỹ sư có trình độ quốc tế.
| Tiễn sĩ Nguyễn Chánh Khê. |
Trở về định cư tại Việt Nam từ năm 2002, Tiến sĩ Nguyễn Chánh Khê hiện là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát triển, Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh. Với 30 phát minh, sáng chế được công nhận tại Nhật Bản và 36 phát minh, sáng chế được công nhận tại Mỹ trong lĩnh vực máy tính, máy photocopy, khi về Việt Nam, ông lại cùng các cộng sự trẻ có một số phát minh mới về mực in nano. Bên lề của buổi lễ, ông cho biết, trong tháng này, ông và các cộng sự sẽ tiếp tục công bố một phát minh nữa. Ông xúc động nói: "Vinh danh nước Việt là phần thưởng cao quý đem lại vinh dự lớn lao đối với tôi. Tôi nguyện sẽ phấn đấu, nỗ lực hết mình để đóng góp xứng đáng cho quê hương, đất nước".
Tại buổi lễ, GS - TS Lương Văn Hy (ĐH Toronto, Canada) nói: "Trong 18 năm qua, tôi cũng thường xuyên về nước và có cộng tác với một số cơ quan trong nước cũng như tạo điều kiện cho một số nhà khoa học trong nước làm việc trong môi trường mà chúng tôi đang làm việc hiện nay. Chúng tôi là những người con xa Tổ quốc và thấy có trách nhiệm phải đóng góp với quê hương, cho dù không nhận được danh hiệu hết sức có ý nghĩa này chúng tôi vẫn thấy đó là trách nhiệm của mình".
GS - TS Nguyễn Đăng Hưng hiện đang định cư tại Vương quốc Bỉ nhưng ông đã từng là sáng lập viên và Chủ nhiệm Văn phòng Đào tạo cao học Bỉ - Việt EMMC (Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh và ĐH Bách khoa Hà Nội). Ngay từ những năm 1979, ông đã được Ủy ban Khoa học - kỹ thuật Nhà nước mời về thỉnh giảng về cơ học tính toán. 16 năm qua, ông đều đặn về Việt Nam hàng năm, trung bình mỗi năm ba lần để thỉnh giảng. Ông đã giúp hai trường đại học Bách khoa ở TP Hồ Chí Minh và Hà Nội đào tạo được nhiều thạc sĩ chuyên ngành "Tính toán cơ học trong xây dựng" và "Tính toán các môi trường liên tục". GS - TS Nguyễn Đăng Hưng đã góp công hồi phục Trường kỹ thuật Nam Vang (năm 1992) và là sáng lập viên "Viện Công nghệ thông tin Hà Nội".
TS Nguyễn Quang Riệu sinh tại Hải Phòng hiện đang định cư tại Pháp và là nhà thiên văn có tiếng trên thế giới. Năm 1973 ông đã được giải thưởng của Viện Hàn lâm khoa học Pháp về những thành tích thiên văn, vật lý. Khi đất nước vừa mới được giải phóng, ông là một trong những nhà khoa học, Việt kiều thuộc loại "hiếm hoi" đã trở về với quê hương để tham gia phát triển, phổ biến ngành thiên văn, vật lý và ngành vật lý môi trường. Năm 1995 vào thời điểm diễn ra hiện tượng nhật thực toàn phần tại Việt Nam (25-10-1995), ông đã được Bộ Ngoại giao Pháp cấp kinh phí để xây dựng và mua thiết bị thiên văn mang về Việt Nam, ông đã tặng lại thiết bị cho Trường ĐH Quốc gia Hà Nội và Đài Thiên văn Phủ Liễn, để sinh viên Việt Nam có cơ hội tiếp cận, quan sát bầu trời. Biết sinh viên Việt Nam ít có điều kiện ra nước ngoài học tập, ông đã khởi xướng và tổ chức chương trình hợp tác trong lĩnh vực vật lý vũ trụ và vật lý môi trường giữa Trường ĐH Quốc gia Hà Nội và Đài Thiên văn Paris, ĐH Pierre và Marie Curie Paris. Hằng năm ông mở lớp học, mời các nhà khoa học ngước ngoài về giảng dạy. Không kịp có mặt tại lễ trao giải, Tiến sĩ Riệu đã nhờ bạn mình, nhà vật lý Đặng Mộng Lân đến nhận giải thưởng.
Ngoài các nhà khoa học, danh sách 19 Việt kiều được vinh danh lần này còn có các doanh nhân, nhà nghiên cứu kinh tế như chuyên gia tài chính Bùi Kiến Thành, chuyên gia ngân hàng và đầu tư Vũ Giản, TS kinh tế Trần Văn Thọ, doanh nhân Nguyễn Ngọc Mỹ; hoặc những người chuyên về âm nhạc như Đặng Thái Sơn, Trần Văn Khê, Nguyễn Thuyết Phong...
Người trẻ nhất được tôn vinh lần này là Lê Phi Phi, con trai của nhạc sĩ Hoàng Vân. Sau khi tốt nghiệp khoa piano và chỉ huy dàn nhạc tại Nhạc viện Hà Nội năm 1986, ông tiếp tục theo học tại Nhạc viện Moscow mang tên Tchaikowsky. Ông trở thành nhạc trưởng thường xuyên của Dàn nhạc giao hưởng Macedonia và Dàn nhạc giao hưởng quốc gia Việt Nam. Ông hiện là Giáo sư của Trung tâm Âm nhạc và Múa của Macedonia.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập báo điện tử VietNamNet cho biết “Vinh danh nước Việt” là danh hiệu được sáng lập bởi Báo điện tử VietNamNet và sẽ trở thành danh hiệu hàng năm. Với khoảng 3 triệu kiều bào, hơn 300 nghìn chuyên gia cấp đại học và sau đại học, và tổng thu nhập hàng năm lên đến hơn 50 tỷ USD, tiềm năng của kiều bào là rất lớn. Chúng tôi hy vọng rằng, danh hiệu “Vinh danh nước Việt” sẽ góp phần tôn vinh nhiều Việt kiều tiêu biểu”.
Danh sách 19 Việt kiều nhận giải Vinh danh nước Việt 2004:
1. GS-TS Nguyễn Đăng Hưng (sinh 1941, cư trú tại Bỉ): Có nhiều đóng góp trong việc hợp tác về đào tạo Cao học Bỉ-Việt.
2. GS-TS nhân chủng học Lương Văn Hy (1953, Canada): Có nhiều đóng góp trong việc giới thiệu ngôn ngữ, tổ chức xã hội và kinh tế của VN bằng nhiều hình thức.
3. TS Nguyễn Chánh Khê (1952, hiện đang định cư tại Việt Nam): Có 66 phát minh sáng chế tại Nhật và Mỹ, đem lại những ứng dụng kinh tế to lớn trong lĩnh vực máy vi tính, máy photocopy.
4. GS-TS Trần Văn Khê (1921, Pháp): Có những đóng góp to lớn trong việc giới thiệu văn hóa nói chung và âm nhạc truyền thống Việt Nam nói riêng ra nước ngoài.
5. GS-TS Đặng Lương Mô (ở Nhật, đã hồi hương): Từng nổi tiếng ở Nhật và nhiều nước trong chuyên ngành điện tử bán dẫn và thiết kế vi mạch.
6. Doanh nhân Nguyễn Ngọc Mỹ (1950, Australia): Hiện định cư tại Việt Nam, là chủ nhiệm CLB doanh nhân Việt kiều, có những đóng góp rất lớn trong việc nối gần mối quan hệ giữa Việt kiều với trong nước.
7. GS-TS Ngô Thanh Nhàn (1948, Mỹ): Việc chuyển đổi, mã hóa chữ Nôm, chữ quốc Ngữ trên máy vi tính là một trong những đóng góp điển hình của ông cho đất nước.
8. Nhạc trưởng Lê Phi Phi (Macedonia): Giáo sư Trung tâm Âm nhạc và Múa Ilijia Nikolovski của Macedonia.
9. GS-TS âm nhạc Nguyễn Thuyết Phong (Mỹ): Là người Việt thứ hai (sau GS Trần Văn Khê) được ghi tên và tiểu sử vào cuốn Đại từ điển âm nhạc thế giới.
10. TS Nguyễn Công Phú (1951, Pháp): Là chuyên gia quản lý các dự án lớn về điện, dầu khí, cầu đường tại hàng chục nước, ông tư vấn nhiều cho Việt Nam trong các lĩnh vực khác nhau về giao thông.
11. Tiến sĩ vật lý Nguyễn Quang Riệu (1932, Pháp): Được giải thưởng của Viện hàn lâm khoa học Pháp về những thành tích Thiên văn Vật lý.
12. Nghệ sĩ dương cầm Đặng Thái Sơn (1958): Giải nhất cuộc thi piano quốc tế Chopin lần thứ 10.
13. Chuyên gia tài chính Bùi Kiến Thành (1932, Mỹ): Có nhiều đóng góp có giá trị giúp Việt Nam trong phát triển đầu tư và hội nhập quốc tế về kinh tế, tài chính.
14. TS kinh tế Trần Văn Thọ: Giảng viên có uy tín về thương mại quốc tế, kinh tế chuyển đổi... tại Nhật, là cầu nối quan trọng để nhiều sinh viên tại Nhật đi thực tế tại Việt Nam.
15. TS Trịnh Xuân Thuận (1948, Mỹ): Nổi tiếng trong chuyên ngành thiên văn tại Mỹ và trên thế giới.
16. GS-TS kỹ thuật y sinh Võ Văn Tới (1949, Mỹ): Thành viên Hội đồng quản trị Quỹ giáo dục Việt Nam (VEF) của Chính phủ Mỹ.
17. GS-TS vật lý Trần Thanh Vân (1937, Pháp): Bắc đẩu bội tinh của Pháp, người tổ chức các hội thảo vật lý quốc tế mang tên Gặp gỡ Việt Nam.
18. Chuyên gia ngân hàng và đầu tư Vũ Giản (1940, Thụy Sĩ): Giúp Việt Nam nhiều trong việc đào tạo, cải tổ ngân hàng đầu tư và chứng khoán tại Việt Nam.
19. Kiến trúc sư Hồ Thiệu Trị (1945, Pháp). Năm 1997, ông đã thực hiên việc cải tạo, nâng cấp Nhà hát Lớn Hà Nội.