Không ai có thể gần dân hơn, sát dân hơn, lắng nghe tiếng nói và nguyện vọng của dân, chăm lo đời sống nhân dân và trở thành nhịp cầu nối giữa Ðảng với dân bằng chính các chi bộ khu dân cư, tổ dân phố.
Mọi chủ trương, chính sách của Ðảng và Nhà nước, mọi phong trào thi đua có được tổ chức thực hiện trên địa bàn dân cư hay không đều tùy thuộc vào năng lực lãnh đạo của chi bộ. Vậy các chi bộ thuộc loại hình này đã làm gì để thực hiện vai trò lãnh đạo của mình?
Chúng tôi đi tìm câu trả lời ở phường Chương Dương, quận Hoàn Kiếm, các phường Khương Mai, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
Bàn việc chi bộ, việc dân
Tầm 9 giờ sáng, tôi điện thoại cho đồng chí Phạm Văn Thuần, Bí thư Ðảng ủy phường Chương Dương đặt lịch làm việc. Ở đầu dây bên kia, anh vui vẻ: "Nhất trí. 14 giờ hôm nay đồng chí đến trụ sở Ðảng ủy nhé. Ba đồng chí bí thư chi bộ sẽ làm việc với đồng chí". Ðất đai nhà cửa ở phường "bờ sông" chật chội là thế, nhưng trụ sở Ðảng ủy phường cũng được xây dựng khá tươm tất, hai tầng, tầng một để làm việc, tầng hai để họp. Ðồng chí Bí thư Ðảng ủy cung cấp cho chúng tôi những số liệu cần thiết. Phường trải dài 1,8 km ven đê. 24 nghìn dân sống ở đây bằng nghề buôn bán nhỏ, làm dịch vụ. Kể cả số bà con nông dân từ các tỉnh lân cận quanh năm tá túc ở đây. Họ chỉ về quê ngày gặt hái và ngày giỗ, tết.
Ðảng bộ phường có 16 chi bộ với tổng số 720 đảng viên. Chi bộ ít đảng viên nhất 32 đồng chí; chi bộ nhiều nhất 65 đồng chí. Ông Phạm Văn Thuần chỉ cho tôi ngôi Trường trung học cơ sở rồi nói: - Tại đây, Ðảng bộ mỗi năm họp toàn thể một lần để tổng kết công tác Ðảng và thêm hai lần nữa họp triển khai Nghị quyết của Thành ủy Hà Nội. Hội trường chật cứng người. Các đồng chí tuổi chưa cao ngồi tràn ra ban công, nhường chỗ cho các đồng chí già yếu ngồi bên trong cho đỡ gió máy.
Trở lại chuyện sinh hoạt chi bộ, đồng chí Nguyễn Tam Khôi, Bí thư Chi bộ 16 nay 76 tuổi, cho biết:
- Ở chi bộ tôi có 49 đảng viên, trong năm tổ đảng, có 11 nữ. Là Bí thư Chi bộ, nếu không giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Chi ủy, không duy trì sinh hoạt chi bộ đều đặn là không làm gì được hết. Ðã thành lệ, cứ vào ngày 30 hằng tháng, Bí thư Chi bộ triệu tập họp chi ủy và họp với năm Tổ trưởng Tổ đảng ở khu dân cư. Họp chi ủy, tôi phổ biến tinh thần cuộc họp giao ban của Ðảng ủy phường, nghe các chi ủy viên, tổ trưởng đảng báo cáo tình hình mọi mặt của đời sống cộng đồng dân cư, nhưng chủ yếu là vấn đề bảo vệ trật tự an ninh, trật tự đô thị, chuyện cống rãnh, úng lụt phải nghe cho hết. Mọi việc bàn trong cuộc họp chi ủy đã đi đến thống nhất thì chừng ba giờ chiều ngày mồng ba bắt đầu họp và 90 phút sau kết thúc. Chúng tôi có sổ theo dõi đảng viên dự sinh hoạt chi bộ và đóng đảng phí. Các đồng chí trong chi bộ dự sinh hoạt rất nghiêm túc. Có đồng chí nằm điều trị ở bệnh viện cũng gọi điện về xin phép vắng mặt.
Phần mở đầu cuộc họp, chúng tôi tóm tắt một số nét chính bản tin thông báo nội bộ, những vấn đề của phường đã làm từ phiên họp trước, dự kiến chương trình công tác trong tháng. Rồi những công việc ở từng gia đình, từng dãy phố mà Tổ đảng đã phản ánh, đã bàn tại phiên họp chi ủy được phản ánh trong buổi họp. Tình hình sinh hoạt chi bộ ở các chi bộ 15 do ông Nguyễn Xuân Ðạt làm Bí thư, chi bộ 10 do ông Cao Ngọc Giao làm Bí thư cũng tương tự như vậy.
Ông Hoàng Văn Thành, Bí thư Ðảng ủy phường Kim Giang (quận Thanh Xuân) cho biết, sinh hoạt chi bộ đường phố đã đi vào nền nếp. Từ cuối năm ngoái, Ðảng ủy phường ra Nghị quyết chuyên đề về nâng cao chất lượng phân công công tác cho đảng viên, phân công theo dõi, giúp đỡ từng hộ dân một cách rõ người, rõ việc. Do vậy, các cuộc sinh hoạt chi bộ đều bàn những nội dung rất cụ thể để chăm lo đời sống thường nhật của người dân.
Có thể lấy Chi bộ 2C do ông Nguyễn Tá Trung làm thí dụ. Chi bộ có mười đảng viên phụ trách nhà tập thể cao tầng A12 khu tập thể Kim Giang gồm 81 hộ dân với 286 nhân khẩu. Ở đây các tổ chức đoàn thể Hội Phụ nữ, Hội Người cao tuổi, Hội Cựu chiến binh... hoạt động khá đều dưới sự lãnh đạo của chi bộ đảng. Mỗi cầu thang có hai đồng chí đảng viên phụ trách những việc giữ gìn sự đoàn kết trong các hộ dân cư; bảo vệ môi trường, giữ gìn trật tự an ninh trong các nhà. Ðặc biệt là bảo vệ, chăm sóc giáo dục thanh niên, thiếu niên ngăn chặn không cho tệ nạn ma túy thâm nhập vào con em trong khu dân cư.
Bí thư Chi bộ kể: Gặp chúng tôi, bà con đều nói, chúng tôi bận đi làm, trăm sự nhờ các bác trông nom các cháu giúp cho. Ðồng chí cho biết: "Chi bộ tôi tháng nào cũng sinh hoạt vào buổi chiều. Thời gian họp không quá hai giờ. Ðã thành thông lệ, cứ vào ngày 3 hằng tháng thì họp. Nếu ngày đó trùng vào dịp lễ, Tết, thì đồng chí Bí thư Chi bộ có trách nhiệm bố trí ngày khác và báo cho đảng viên đến dự". Ðảng ủy phường Khương Mai có 19 chi bộ, ông Nguyễn Văn Trung, Bí thư Ðảng ủy phường cho biết: Hằng tháng từ ngày 20 - 24, Ðảng ủy phường nghe tổ điều tra dư luận phản ánh tình hình mọi mặt, ngày 26, chúng tôi xây dựng chương trình công tác trọng tâm trong tháng để thông qua trong cuộc họp Thường vụ Ðảng ủy phường. Sau đó mời các đồng chí Bí thư Chi bộ, Trưởng các đoàn thể dự giao ban để quán triệt và làm nội dung bàn thảo trong các cuộc họp chi bộ vào ngày 3. Thí dụ, tháng 9 vừa qua, các chi bộ đều bàn thực hiện nhiệm vụ: "Toàn dân đưa trẻ em đến trường". Ở đây, mỗi chi bộ có từ 60 đến 70 đảng viên, trong khi đó chỉ có chín chi bộ có nơi họp hành tươm tất.
Qua làm việc với ba Bí thư Ðảng ủy và hàng chục đồng chí trong Ban Thường vụ Ðảng ủy phường và các bí thư chi bộ, chúng tôi thấy: Phần lớn đảng viên ở đây là những cán bộ, đảng viên đã về hưu, có trình độ nhận thức cao; giàu kinh nghiệm công tác đảng, tham dự họp chi bộ rất nền nếp. Nội dung họp tập trung bàn những việc của dân, của chi bộ. Tuy nhiên, do điều kiện số đảng viên lại có nhiều đồng chí tuổi cao sức yếu nên phải họp trong thời gian ngắn.
Việc thường ngày ở khu dân cư, tổ dân phố
Vào tháng 5-2004, Thành ủy Hà Nội ban hành Hướng dẫn về chức năng, nhiệm vụ của chi bộ tổ dân phố, khu dân cư với năm nhiệm vụ cụ thể. Nhiệm vụ "lãnh đạo phát triển sản xuất, kinh doanh" là tuyên truyền, tạo điều kiện để nhân dân thực hiện các đường lối, chính sách về phát triển sản xuất, kinh doanh. Chi bộ không lãnh đạo toàn diện, nhưng việc phải làm thì tất tần tật. Tìm hiểu hiệu quả hoạt động của chi bộ tổ dân phố, khu dân cư ở các phường, chúng tôi có chung nhận xét tất cả các chi bộ loại hình này hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ.
Ông Cao Ngọc Giao, Bí thư Chi bộ số 10, phường Chương Dương nêu kinh nghiệm: Muốn chi bộ hoàn thành tốt nhiệm vụ thì phải có sự đoàn kết thống nhất ý chí và hành động trong chi ủy, chi bộ là điều tất nhiên. Nhưng vấn đề quan trọng hơn là Bí thư Chi bộ và Chi ủy phải làm tốt công tác lãnh đạo đoàn thể, nhất là các đồng chí Trưởng ban công tác Mặt trận, Trưởng chi hội đoàn thể để tổ chức tốt các phong trào thi đua trên địa bàn dân cư.
Tôi nhớ mãi lời ông Ðỗ Văn Thử, Bí thư Chi bộ số 9, Ðảng bộ phường Khương Mai: Công việc ở chi bộ khu dân cư, tổ dân phố nếu nắm vững nguyên tắc đảng, chức năng, nhiệm vụ của chi bộ thì làm không hết việc. Chi bộ có 70 đảng viên, phụ trách 291 hộ dân ở năm tổ dân phố. Mọi việc từ giải tỏa những mâu thuẫn, bất hòa trong nhân dân đến việc vận động họ tham gia các phong trào vệ sinh chiều thứ bảy hằng tuần, khơi thông cống rãnh thoát nước; từ việc đứa trẻ bỏ học đến tang lễ cụ già qua đời đều có sự lãnh đạo của tổ đảng, của chi bộ và sự nhiệt tình hăng hái của đảng viên.
Làm việc với các đồng chí bí thư, chi ủy viên các chi bộ khu dân cư, tổ dân phố, chúng tôi hiểu hơn, trân trọng hơn những gì mà các chi bộ, các đồng chí cán bộ, đảng viên ở đây đã làm được. Ðối tượng lãnh đạo, phụ trách phong phú và đa dạng. Mặt khác, đảng viên về hưu sống giữa đời thường, thì điều quan trọng nhất là ý thức Ðảng. Do vậy, chất lượng sinh hoạt, hiệu quả lãnh đạo của chi bộ phụ thuộc vào năng lực vận động, thuyết phục đối với cả đảng viên chứ không chỉ là quần chúng nhân dân.
Ðể nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ khu dân cư, tổ dân phố, các chi bộ kiên trì làm cho đảng viên về hưu thông suốt rằng, về hưu là nghỉ công việc chứ không nghỉ nhiệm vụ của người đảng viên. Từ đó tiến hành thật tốt việc phân công đảng viên phụ trách các lĩnh vực, các hộ gia đình nơi cư trú. Ðảng viên chỉ phát huy tính tiền phong, gương mẫu trước đồng chí, đồng bào khi được giao nhiệm vụ cụ thể. Mặt khác, cần quan tâm cơ cấu lại tổ chức chi bộ theo tổ dân phố, khu dân cư nhằm khắc phục tình trạng một chi bộ lãnh đạo vài tổ dân phố; một tổ dân phố có vài chi bộ lãnh đạo. Cùng với việc tăng cường công tác phát triển Ðảng, việc tạo điều kiện thuận lợi về sách báo, tài liệu, địa điểm sinh hoạt... sẽ góp phần giúp cho các chi bộ ở khu dân cư, tổ dân phố nâng cao chất lượng sinh hoạt và năng lực lãnh đạo.
