Vùng đồng bằng Sông Cửu Long hiện có 174 đô thị, gồm: một đô thị trực thuộc Trung ương, hai đô thị loại I thuộc tỉnh, 12 đô thị loại II, chín đô thị loại III, 23 đô thị loại IV và 127 đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa toàn vùng đạt 31,16%, tăng 4,6% so với năm 2015. Khu vực đô thị có sự tăng trưởng cả về số lượng và chất lượng; bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại và có bản sắc. Công tác đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật đô thị được quan tâm, đẩy mạnh. Các chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật của Ngân hàng Thế giới, các tổ chức quốc tế khác về nâng cấp đô thị, cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải được triển khai thực hiện có hiệu quả và đều phát huy những kết quả tích cực, góp phần cải thiện đời sống của người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tại các đại phương trong vùng.
Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả tích cực đạt được, công tác triển khai Quy hoạch xây dựng vùng đồng bằng sông Cửu Long vẫn còn chậm và gặp nhiều thách thức. Tỷ lệ đô thị hóa và tốc độ đô thị hóa của vùng vẫn thấp hơn nhiều so với trung bình toàn quốc; hệ thống cơ tầng kỹ thuật vùng còn yếu và thiếu đồng bộ; việc thu gom, xử lý chất thải rắn, xử lý nước thải chưa có nhiều biến chuyển, vẫn đang sử dụng các công nghệ lạc hậu… Trong khi đó, tình hình biến đổi khí hậu (BĐKH) đang diễn ra ngày càng phức tạp, các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán diễn ra ngày một thường xuyên, kéo theo tình trạng nhiễm mặn, sụt lún nền đất... gây ảnh hưởng ngày một lớn, tác động tiêu cực đến đến cuộc sống người dân.
Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết: Để khắc phục các tồn tại, hạn chế và giải quyết các thách thức nêu trên, đồng thời, để đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống Quy hoạch quốc gia, Quy hoạch vùng và Quy hoạch tỉnh sẽ được thực hiện mới theo Luật Quy hoạch năm 2018, cần thiết phải xây dựng Định hướng phát triển hệ thống đô thị, nông thôn tại vùng đồng bằng sông Cửu Long, làm cơ sở và nội hàm để xây dựng mới Quy hoạch Vùng đồng bằng sông Cửu Long (do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xây dựng) và Quy hoạch Hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (do Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng). Chính vì vậy, trong Hội thảo quan trọng này, tôi rất mong các chuyên gia, các nhà khoa học và các nhà quản lý tập trung thảo luận các nội dung liên quan đến:
Các vấn đề về chính sách trong quản lý phát triển hệ thống đô thị và nông thôn của vùng đồng bằng sông Cửu Long, đảm bảo yêu cầu về kiểm soát, quản lýđô thị và nông thôn phù hợp với các định hướng, chính sách phát triển đất nước, của vùng đồng bằng sông Cửu Long trong thời gian tới.
Định hướng hình thành bộ khung, xác định mô hình phát triển, hình thái phát triển của hệ thống đô thị và nông thôn của vùng đồng bằng sông Cửu Long; tổ chức hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị và nông thôn vùng đồng bằng sông Cửu Long trong bối cảnh mới, bảo đảm hình thành cơ sở, nền tảng để phát triển bền vững, thíc ứng với BĐKH; đảm bảo thúc đẩy liên kết vùng, kết nối đồng bộ, hữu cơ giữa đô thị và nông thôntrong Vùng.
Giải pháp nâng cao và phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế so sánh và lợi thế cạnh tranh của hệ thống đô thị và nông thôn vùng đồng bằng sông Cửu Long, trong đó phải xác định được mức độ ưu tiên và việc lựa chọn những vùng đô thị hóa làm động lực cho phát triển, những vùng, lãnh thổ hạn chế phát triển, lãnh thổ cần bảo tồn, bảo vệ, các điểm kết nối đối ngoại…
Vấn đề hỗ trợ tài chính cũng như việc huy động nguồn lực thực hiện Quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn vùng đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là những dự án phát triển đô thị trọng điểm, các khu vực nông thôn trọng điểm, hạ tầng trọng yếu như đường cao tốc, cảng biển…
Các ý kiến trao đổi, thảo luận, tham luận tại Hội thảo ngày hôm nay sẽ góp phần quan trọng để Bộ Xây dựng và các Bộ ngành có liên quan nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện hệ thống quy hoạch của quốc gia vàcác cơ chế chính sách trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị trong thời gian tới.
Các tham luận tại hội thảo tập trung đánh giá tình hình phát triển kinh tế, xã hội gắn với công tác quy hoạch, quản lý, phát triển hạ tầng đô thị và nông thôn của vùng cũng như từng địa phương, các đô thị. Đồng thời, đề ra các giải pháp nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế và giải quyết các thách thức trong quy hoạch phát triển hệ thống đô thị và nông thôn vùng đồng bằng sông Cửu Long như: đổi mới phương pháp tiếp cận, cân nhắc hành động, theo đó quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long không nên là quy hoạch của các kế hoạch thực hiện các dự án đầu tư mà phải là quy hoạch hợp nhất đa ngành, có tính kế thừa và đặt trong tâm quản lý và bảo vệ nguồn nước; bảo tồn hệ sịnh thái, văn hóa, đặc thù sông nước; đặc thù định cư và dân cư…; hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách theo hướng nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế, kể cả nhà đầu tư nước ngoài đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng bằng nhiều hình thức, phù hợp với thông hệ quốc tế...
Các ý kiến trao đổi tại Hội thảo sẽ góp phần để Bộ Xây dựng nghiên cứu, hoàn thiện các cơ chế chính sách trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị phù hợp trong thời gian tới; đồng thời tham gia nội dung về phương hướng tổ chức hệ thống đô thị, nông thôn trong quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long đang được Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức lập.
