Có ba nội dung chủ yếu được Hội nghị Trung ương 8 bàn thảo và thông qua. Một là, nhìn lại tình hình kinh tế - xã hội năm 2023 và phương hướng, kế hoạch năm 2024; hai là, cho ý kiến, đánh giá kết quả thực hiện bốn Nghị quyết của Trung ương trong các khóa IX, X và XI; ba là, quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV.
Về bức tranh toàn cảnh năm 2023 - năm bản lề Kế hoạch 5 năm - nét nổi bật là, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực. Tình hình thế giới và trong nước đều có những khó khăn, thách thức bất thường, phức tạp hơn nhiều so với dự báo. Có thể nói vắn tắt: Khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi, hậu quả của dịch Covid-19 còn kéo dài; cạnh tranh chiến lược gia tăng; xung đột tại Ukraine còn phức tạp. Xu hướng tăng trưởng kinh tế thế giới tiếp tục suy giảm, vì vậy, nhiều thị trường lớn của Việt Nam cũng gặp khó khăn về tăng trưởng. Do đó, những hạn chế, tồn tại kéo dài từ nhiều năm trước nay bộc lộ rõ hơn, thậm chí gay gắt hơn.
Ca dao Việt Nam có câu: “Non cao vẫn có đường trèo/Đường dẫu hiểm nghèo vẫn có lối đi”. Trong cơn sóng cả, kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát, tăng trưởng được thúc đẩy, các cân đối lớn được bảo đảm; nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài, bội chi được kiểm soát tốt. Trung ương đánh giá: “Chúng ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực”. Dự báo đến hết năm nay, tăng trưởng GDP của cả nước đạt khoảng hơn 5%. Tuy thấp hơn chỉ tiêu đề ra (khoảng 6,5%) nhưng vẫn là mức khá cao so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Với những kết quả đó, với đà tăng trưởng đó, nhiệm vụ đặt ra cho năm 2024 được xác định rõ: Tập trung ưu tiên thúc đẩy, nâng cao chất lượng tăng trưởng, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động trên cơ sở giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội. Cần lưu ý, kịp thời có những quyết sách phù hợp, hiệu quả, phấn đấu đạt mức cao nhất các mục tiêu, chỉ tiêu chủ yếu của năm 2023 và cả nhiệm kỳ khóa XIII.
Trong bốn Nghị quyết được Hội nghị Trung ương 8 tổng kết có bốn vấn đề chiến lược tiếp tục được ban hành Nghị quyết mới. Đó là: Một số vấn đề chính sách xã hội; Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; Xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Các Nghị quyết này được ban hành trên cơ sở tổng kết những việc đã làm tốt và cả những hạn chế, yếu kém, từ đó đề ra những mục tiêu, nhiệm vụ sát tình hình hiện nay. Việc tổng kết này cũng là cơ sở quan trọng để tổng kết nhiệm kỳ Đại hội XIII và 40 năm đổi mới, tạo sự thống nhất cao về nhận định, đánh giá tình hình, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm. Ở đây, những yếu tố động của các mục tiêu, giải pháp, tính kế thừa và phát triển, tính dự báo là hết sức quan trọng. Chẳng hạn, về thực hiện chính sách xã hội, cách tiếp cận được điều chỉnh, từ bảo đảm và ổn định sang ổn định và phát triển; an sinh xã hội gắn với an ninh con người, an ninh xã hội. Trung ương đã đề ra 10 nhóm nhiệm vụ giải pháp mới, sát với tình hình thực tế và có tính khả thi cao. Hay như chiến lược về xây dựng đội ngũ trí thức nước nhà. Điểm nhấn mạnh của Nghị quyết lần này là, tập trung bồi đắp nguyên khí quốc gia vững mạnh hơn để đáp ứng tốt hơn yêu cầu chủ động, tích cực tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đôi vai của các nhà trí thức sẽ không hề nhẹ đi khi mà trí tuệ nhân tạo và một số thành tựu công nghệ mới có khả năng thay thế con người trên một số lĩnh vực. Nói giản dị rằng, đã là trí thức thì phải có kiến thức và kỹ năng. Kiến thức là sự biết, còn kỹ năng là khả năng ứng dụng và thực hành. Kỹ năng sẽ loại bỏ những “tiến sĩ giấy”.
Về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường; hòa bình, hợp tác, liên kết để phát triển vẫn là xu thế lớn, nhưng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn tiếp tục gia tăng với hình thái đa dạng. Xung đột Nga - Ukraine kéo dài gần hai năm qua, diễn biến phức tạp, khó kiểm soát, tác động lâu dài, sâu rộng đến mọi mặt của đời sống thế giới. Chính vì vậy, Trung ương xác định, cần bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi. Tập trung ưu tiên thực hiện thắng lợi đồng bộ các nhiệm vụ chính trị: Phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên.
Việc Hội nghị Trung ương 8 tiến hành tổng kết một số nghị quyết được ban hành từ các nhiệm kỳ trước, cách đây 10, 15, 20 năm là một trong những việc làm thiết thực nhằm tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Nhân chuyện nói và làm, nhớ có lần Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng “lẩy Kiều” trong một hội nghị: “Rằng hay thì thật là hay/Xem ra thực hiện còn gay trăm bề”. Tại sao lâu nay tình trạng “nghị quyết trên mây, trên giấy” vẫn sống dai dẳng thế? Ở nhiều nơi vẫn còn tình trạng “nghị quyết chồng nghị quyết”, cấp dưới sao chép nghị quyết cấp trên. Tại sao còn một số nghị quyết bị “trôi”, không để lại dấu ấn gì trong cuộc sống? Đó là những câu hỏi được chính các Ủy viên T.Ư nêu lên trong các buổi thảo luận. Và tại Hội nghị này, tinh thần của Trung ương là, nhất định phải biến nghị quyết thành kết quả sinh động trong cuộc sống. Muốn vậy, các vấn đề quan thiết trong nghị quyết phải từ cuộc sống “đi ra” thì sau đó mới có thể “đi vào”. Phải rất chú ý dự báo bối cảnh tình hình mới, xu hướng phát triển. Kịp thời điều chỉnh, bổ sung nhiệm vụ mới, giải pháp mới cho sát tình hình. Phân công, làm rõ trách nhiệm người phụ trách, nhất là người đứng đầu cấp ủy. Có đồng chí khái quát là, cần làm thật tốt ba khâu: ra nghị quyết, thực hiện nghị quyết và tổng kết nghị quyết. Ra nghị quyết phải trúng; thực hiện phải tốt, thường xuyên kiểm tra, giám sát; tổng kết phải thiết thực.
Quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương khóa XIV đã được Hội nghị lần thứ 8 xem xét, cho ý kiến. Tuy nhiên, đây mới là bước đầu. Trong bài phát biểu bế mạc, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nói những lời tâm huyết: “Chúng ta đều biết, công tác cán bộ là công tác con người, hết sức quan trọng nhưng cũng vô cùng khó khăn, phức tạp, nhạy cảm, đòi hỏi chúng ta phải rất công tâm, khách quan, trong sáng, đặc biệt là phải có con mắt tinh đời, đừng “nhìn gà hóa cuốc”, đừng “thấy đỏ tưởng là chín”, có khi “xanh vỏ mà đỏ lòng” đấy...”. Sau khi quy hoạch xong Ban Chấp hành T.Ư mới làm quy hoạch Bộ Chính trị, Ban Bí thư; sau đó mới đến quy hoạch các chức danh lãnh đạo chủ chốt.
Quan tâm theo dõi công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ chiến lược, chúng ta bày tỏ sự tin tưởng ở cách làm dân chủ, khách quan và đặt nhiều kỳ vọng, bởi công tác cán bộ được coi là khâu then chốt trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng. Thế nhưng, từ thực tế của những khóa trước, không ít ý kiến băn khoăn về mấy vấn đề: Tại sao chúng ta đã quy hoạch từ sớm, rất công phu, bài bản, để tránh phải “đốt đuốc đi tìm cán bộ”, nhưng sau khi được lựa chọn một số người đã biến chất, tham nhũng, quan liêu, hách dịch, đến mức phải thi hành kỷ luật, phải vào vòng lao lý? Tại sao có những cán bộ trẻ “Bằng gì cũng có”, được quy hoạch với số phiếu gần như tuyệt đối, nhưng khi trở thành cán bộ có chức vụ cao lại tỏ ra yếu về năng lực, kém về “văn hóa” ứng xử, về phong cách lãnh đạo? Tại sao tình trạng “con ông cháu cha” vẫn còn khá nặng nề, từ cấp cơ sở trở lên? Nếu số “con cháu” này thật sự đáng tin và đáng trọng thì rất mừng, nhưng rất tiếc, không ít cán bộ lên chức theo con đường “hậu duệ, phả hệ” trở thành những dẫn chứng buồn.
Còn nhiều câu hỏi tại sao? Và cũng đã có nhiều câu trả lời “tại vì”. Tại vì lòng tham, vì tham nhũng quyền lực mà ra cả! Cán bộ, đảng viên và quần chúng luôn hy vọng và chờ đợi một quy hoạch “động” và “mở” để chọn đúng người thực đức, thực tài. Muốn vậy phải làm thật tốt việc phát hiện và giới thiệu. Nếu thật sự muốn tìm được nhân sự tốt thì hãy mở rộng hơn nữa các “kênh” phát hiện.
