Thông điệp từ xứ sở hoa Đà Lạt

Với độ cao hơn 1.400 m so mặt nước biển, khí hậu quanh năm trung bình khoảng 18 đến 22oC, cảnh quan bát ngát rừng thông và tràn ngập mầu sắc của hàng ngàn loài hoa, Đà Lạt được xem là "tiểu Pa-ri" ở vùng Đông - Nam Á. Nghề trồng hoa vốn khởi nguyên không phải từ đất này, nhưng thật thú vị, với ưu thế riêng của mình, Đà Lạt đã làm một cú chuyển đổi ngoạn mục biến vùng đại ngàn sơn cước thành "vương quốc hoa" của cả nước.

Năm 1893, nhà bác học A.Y-éc-xanh phát hiện ra Đà Lạt và những năm kế tiếp, người Pháp bắt tay xây dựng nơi này thành đô thị nghỉ dưỡng. Ngay từ buổi đầu lập phố, năm 1898, một trạm nông nghiệp đã được thiết lập ở vùng Đăng Kia do kỹ sư người Pháp M.Giắc-két quản lý, bắt đầu tiến hành nghiên cứu và thực nghiệm các loài cây trồng, trong đó có nhiều giống hoa. Tiếp đó, theo bản báo cáo của kỹ sư A.An-đrê, trạm trưởng trạm nông nghiệp Lang Biang, vào ngày 15-12-1901, viết: Năm nay, một số lượng tương đối lớn giống hoa được trồng thử. Tôi theo dõi các giống hoa cho kết quả tốt nhất và ít tốn công chăm sóc. Nói chung, có thể nói hoa ở Pháp và các vùng ôn đới rất thích hợp trên Lang Biang. Hoa phát triển tốt và rực rỡ. Hầu hết các giống hoa đều cho hạt tốt đã được thu hái và giữ làm giống. Trên tạp chí Indochina số 28, năm 1941, một người Pháp là P.Mu-ni-ê, viết: Bên phải tôi, một lọ hoa lớn cắm lay-ơn tuyệt đẹp. Bên trái tôi là những đóa hoa cẩm chướng xinh tươi như ở Pháp. Trong một lọ hoa khác là địa lan mầu vàng tôi vừa hái trong rừng. Trước cửa sổ, sáu cành mimosa đung đưa trước gió. Đà Lạt như vậy đó! Trước hết, là xứ sở của hoa, những luống hoa cuốn kèn và cúc trắng, hoa giấy đỏ và hoa rạng đông leo lên tận các bao lơn. Đà Lạt cung cấp cho Sài Gòn và các nơi 90 tấn hoa mỗi năm…

Để đô thị cao nguyên trở thành xứ sở của hoa, lịch sử nghề hoa Đà Lạt phải nhắc đến công lao của những nông phu đến từ xứ bắc. Năm 1938, có đến 33 nông dân từ các làng hoa Nghi Tàm, Quảng Bá, Vạn Phúc, Tây Tựu... thuộc tỉnh Hà Đông (cũ) được Hoàng triều Bảo Đại vời vào làm đẹp cho Đà Lạt bằng nghề trồng hoa truyền thống của mình. Tiếp đó, những lưu dân xa xứ đến đây cùng thời với người Hà Đông từ Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Ngãi, Thừa Thiên - Huế… đã tập làm quen với nghề trồng hoa. Những làng hoa có lịch sử lâu đời như ấp Hà Đông, ấp Nghệ Tĩnh, Thái Phiên, Đa Thành, Đa Thiện, Trại Hầm... ra đời từ đó.

Đô thị đặc biệt này giống như một thiếu nữ được chàng trai lực lưỡng vòng đôi cánh tay rộng mở là những dãy núi của cao nguyên Lang Biang ôm ấp vào lòng. Và đến lượt mình, Đà Lạt lại cưu mang các loài hoa lá. Đến nơi này, du khách ngỡ như lạc vào thế giới ngàn hoa. Bên cạnh những loài hoa được bàn tay con người chăm trồng trong các công viên, công sở đến hoa trang trí trong vườn nhà, Đà Lạt còn có nhiều loài hoa dại cứ tự nhiên chào đời, tự nhiên sinh trưởng và sống đời hoang dã. Chúng mọc bên vệ đường, dưới những tán rừng, bám vào vách đá trên sườn đồi hay tường nhà, bờ rào, lặng lẽ điểm tô cho bức tranh xanh của thành phố hoa. Đó là tặng vật mà thiên nhiên hào phóng ban tặng cho người Đà Lạt. Hoa, thiên nhiên và bầu không khí mù sương huyền ảo như những sợi dây vô hình níu chân người Đà Lạt, vốn là những lưu dân đến từ nhiều vùng đất khác nhau, ở lại mãi với đô thị cao nguyên bình yên này. Một trong những thú vui đặc biệt của người Đà Lạt là thích tự tay trồng loài hoa mà họ yêu quý để làm đẹp hơn không gian sống của mình. Ý thức này được nuôi dưỡng bền bỉ như một thói quen phổ biến đối với mọi người. Bắt nguồn từ tập quán đầy tố chất nhân văn đó, hơn 100 năm qua, nhiều thế hệ người dân Đà Lạt đã trở thành những người cần mẫn chăm sóc thảo viên bách sắc, thiên hương để cống hiến những phút giây mỹ cảm cho người yêu hoa đến từ mọi miền. Từ nghề chơi quý tộc buổi đầu, trải qua quãng thời gian gần 90 năm sau, nghề trồng hoa Đà Lạt đã vươn mình trở thành đỉnh cao của cả nước về diện tích, phẩm cấp cũng như sự đa dạng các chủng loại hoa cao cấp.

Năm tháng đi qua, hoa và nghề hoa Đà Lạt cũng chuyển mình theo hành trình lịch sử đất nước. Nếu trước đây, người Đà Lạt chăm hoa cho đẹp nhà, đẹp phố hay dành phục vụ trong những khách sạn, nhà nghỉ, thì nay hoa là sản phẩm hàng hóa cho họ làm giàu. Nếu ngày xưa chỉ là những nhà vườn nhỏ bé, đơn lẻ với những gánh hàng hoa gõ nhịp guốc lầm lũi trên những hẻm phố nghèo, những triền dốc vắng thì nay hoa Đà Lạt đã đến với hầu hết mọi miền trong nước và vượt ra biên giới, đến với bè bạn muôn phương. Thành phố cao nguyên đến nay đã có một nền sản xuất hoa bề thế hàng đầu cả nước, cả về quy mô lẫn công nghệ. Nhiều nhà vườn ngày xưa trồng hoa để chơi cho thỏa chí thì nay đã trở thành những chủ trang trại sản xuất hoa cao cấp, những triệu phú, tỷ phú nghề hoa. Cả thành phố trở thành một vườn hoa khổng lồ. Với công nghệ sản xuất hoa trong nhà kính, nhà lưới, đêm về cả góc trời cao nguyên lung linh huyền ảo. Hoa nhà vườn và hoa công nghệ cao Đà Lạt xuất hiện trong các siêu thị cao cấp, các chợ trên toàn quốc, toàn cầu. Đáng chú ý, ở Đà Lạt nổi lên danh tiếng của Công ty Dalat Hasfarm - một công ty sản xuất những chủng loại hoa đẳng cấp cao, có mặt ở hầu hết các thị trường thế giới mà thường xuyên nhất là Nhật Bản, Hồng Công (Trung Quốc), Anh, Ô-xtrây-li-a, Thái-lan… Bên cạnh còn có các công ty như Rừng Hoa, Nông Ích, Lâm Thăng, Ponifarm; trang trại của các ông Trần Huy Đường, Chế Quang Đệ, Phan Thanh Sang, Nguyễn Xuân Trường… cũng đang khẳng định chỗ đứng và thương hiệu của mình. Nhiều hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số ngày xưa chỉ biết treo mấy giò lan rừng cho vui góc nhà sàn, nay đã trở thành những hộ nông dân sản xuất giỏi, giàu có từ nghề trồng hoa theo hướng công nghệ cao như Cil Zên, Ya Út, K’long Char… Hoa cùng với các sản phẩm khác như rau, cà-phê Arabica và du lịch canh nông đã trở thành bốn sản phẩm chủ lực đang được tỉnh Lâm Đồng với sự hỗ trợ của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản tại Việt Nam (JICA) xây dựng chuỗi thương hiệu quốc tế mang tên “Đà Lạt - kết tinh kỳ diệu từ đất lành”…

Hoa Đà Lạt đã trở thành giá trị thiêng liêng giữa đất trời xứ sở. Trong vườn hương sắc ấy, lời giải cho câu hỏi về các loài hoa phải do chính người thưởng thức tự tìm ra mới thật sự thoả đáng. Nếu tâm hồn phong phú, nhạy cảm, thông điệp của các loài hoa sẽ mang đến cho bạn xúc cảm ngây ngất trước vẻ đẹp tự nhiên mà quên đi những nhọc nhằn, lo lắng đời thường. Hoa Đà Lạt trở thành biểu tượng, đã nên thơ, hóa nhạc, từng nuôi cảm hứng của người yêu hoa qua nhiều thế hệ. Chế ngự trong cảm xúc, những loài hoa cất tiếng nói thay trạng huống tâm hồn. Hoa càng rực rỡ hơn trong một khung cảnh thơ mộng, một bầu khí hậu trong lành, mát mẻ hòa quyện với một tổng thể kiến trúc đô thị kiêu sang gần gũi với tự nhiên. Vì lẽ đó, từ thuở đầu khai sơn lập phố, người Pháp đã từng chiết tự la-tinh từ địa danh “Đà Lạt” thành một câu khái quát thật giàu ý nghĩa: “Dat Aliis Laetitiam Aliis Temperiem” (cho người này niềm vui, cho người kia sức khỏe). Hơn một thế kỷ đã qua, đối với thành phố nổi tiếng trên cao nguyên Lâm Viên, danh xưng ấy vẫn còn nguyên giá trị. Và, hoa Đà Lạt vẫn mãi mãi là những chủ nhân thanh lịch, mến khách; cũng là những sứ giả vượt đại dương đi tìm bạn ở khắp bốn phương trời, góp hương sắc của mình về làm giàu cho quê hương cao nguyên. Từ những gánh hàng hoa đơn lẻ theo bước chân nông phu ngày xưa, nay Đà Lạt đã có một nền sản xuất hoa bề thế, một trung tâm hoa thương phẩm có quy mô lớn và hiện đại nhất nước. Sản xuất, kinh doanh hoa, chăm hoa, chơi hoa, thưởng lãm hoa đã trở thành một yếu tố văn hóa và văn hóa ấy ở Đà Lạt đã hình thành từ rất lâu và rất tự nhiên. Chính lẽ đó, xuất phát từ ý tưởng Lễ hội sắc hoa năm 2004, Chính phủ đã công nhận Đà Lạt là “Thành phố Festival hoa”. Bảy kỳ Festival Hoa đã được tổ chức với nhiều nội dung phong phú và quy mô hoành tráng. Mỗi dịp Festival là một cuộc trình diễn “nền văn hóa hoa” của thành phố cao nguyên. Tất cả những gì nói về hoa trong festival đã chuyển tải thông điệp về niềm tự hào, những giá trị độc đáo của đô thị gần gũi với thiên nhiên, về nét tính cách hiền hòa, thanh lịch của con người xứ sở và một vùng hoa có lịch sử lâu đời, nền sản xuất hoa bề thế, công nghệ cao trên cao nguyên Lâm Viên.

Hoa lá được tôn vinh, con người của xứ sở tốt tươi này cũng đã và đang được tôn vinh. Festival Hoa Đà Lạt cũng là dịp để chính quyền tỉnh Lâm Đồng tiếp tục quảng bá hình ảnh con người và thiên nhiên thành phố ngàn hoa - “sân thượng Việt Nam” với đông đảo du khách trong và ngoài nước…