Nghị quyết mới được xây dựng trên cơ sở yêu cầu phát triển thực tiễn của thành phố hiện nay, khi một số cơ chế hiện hành trong Nghị quyết 98/2023/QH15 bộc lộ những hạn chế nhất định, không phát huy hết được tiềm năng và thế mạnh vượt trội của thành phố, nhất là sau khi hợp nhất 3 địa phương - một thành phố được kỳ vọng là siêu đô thị mang tầm quốc tế.
Với nghị quyết mới này, Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều cơ chế đặc biệt, trong đó đáng chú ý là vấn đề quy hoạch, khu thương mại tự do (FTZ), phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD), thu hút nhà đầu tư chiến lược… Nghị quyết mới cũng thể hiện rõ sự phân cấp mạnh, phân quyền sâu nhằm tăng tính chủ động, sáng tạo và tự chịu trách nhiệm của thành phố.
Cụ thể như: Cơ chế chỉ lập một quy hoạch tổng thể thành phố trên cơ sở cụ thể hóa các nội dung quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và tích hợp, lồng ghép các nội dung của quy hoạch thành phố và điều chỉnh quy hoạch chung thành phố. Đây được xem là cơ chế rất quan trọng, rút ngắn thời gian từ 1-2 năm triển khai thực hiện các dự án đầu tư trong và ngoài nước.
Các cơ chế về khu thương mại tự do (FTZ) là cơ chế đặc thù mới nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh toàn cầu và phát huy vai trò đầu tàu kinh tế của thành phố. Đây không chỉ là một khu vực kinh tế mà còn là một đặc khu thể chế hoàn chỉnh.
Với các ưu đãi thuế vượt trội (như thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 20 năm, miễn thuế 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo; giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm cho chuyên gia, nhà khoa học), FTZ được kỳ vọng sẽ thu hút đầu tư chất lượng cao, phát triển dịch vụ hiện đại, góp phần định vị lại vai trò của Thành phố Hồ Chí Minh trên bản đồ thương mại quốc tế, từ đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tạo bứt phá cho toàn bộ vùng kinh tế trọng điểm phía nam.
Cơ chế về phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD) với những điểm mới vượt trội không chỉ giải quyết vấn đề quy hoạch và phát triển đô thị mà còn khai thác hiệu quả quỹ đất để huy động vốn đầu tư cho hạ tầng.
Nghị quyết mới cũng đơn giản hóa quy trình quy hoạch, trình tự, thủ tục đăng ký và lựa chọn nhà đầu tư chiến lược; đồng thời bổ sung 11 nhóm dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, tập trung vào các dự án đầu tư lớn, mang tính dẫn dắt trong phát triển hạ tầng giao thông, du lịch, đô thị, logistics, bảo vệ môi trường. Điều này vô cùng cần thiết bởi thực tiễn phát triển thành phố đang rất cần những “doanh nghiệp đại bàng”, đặc biệt khi thành phố đang chuyển từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, dựa trên đổi mới sáng tạo, kinh tế số và kinh tế xanh.
Thể chế đã có, cơ chế đặc thù cho thành phố đã rất rõ ràng và được đánh giá là tạo thuận lợi tối đa có thể. Giờ là lúc thành phố đưa vào thực tiễn vận hành để khai thác lợi thế này một cách hiệu quả, đáp ứng kỳ vọng của Trung ương và cả nước.
Theo chuyên gia kinh tế Lê Bá Chí Nhân, để sớm phát huy lợi thế cơ chế mới này, thành phố cần hành động quyết liệt, đồng bộ trong thời gian tới, tập trung vào 3 chương trình đột phá và 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố.
Trước mắt, cần triển khai ngay cơ chế về FTZ, xây dựng mô hình tự chủ cao, thí điểm quy hoạch độc lập và phân bổ ngân sách linh hoạt để bảo đảm nguồn lực. Cùng với đó, phát triển hạ tầng đồng bộ, kết nối vùng và chuyển đổi số-xanh; tận dụng được chính sách mới cho phép thành phố giữ 100% doanh thu từ đất TOD, kết nối với Đồng Nai để hình thành siêu đô thị, thu hút đầu tư logistics và trung tâm tài chính.
Cũng theo chuyên gia kinh tế Lê Bá Chí Nhân, phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đổi mới sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái đào tạo-nghiên cứu-khởi nghiệp quốc tế; đồng thời, tăng cường quản trị, huy động nguồn lực xã hội và bảo đảm an sinh bền vững.
Về triển khai nghị quyết mới, đồng chí Nguyễn Văn Được, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố cho biết: Ngay trong quá trình phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành xây dựng dự thảo, thành phố đã song song chuẩn bị các kế hoạch triển khai. Ủy ban nhân dân thành phố đã giao nhiệm vụ cụ thể cho từng sở, ngành rà soát ngay các đồ án quy hoạch để tích hợp mô hình TOD; chuẩn bị đề án thành lập FTZ, danh mục kêu gọi nhà đầu tư chiến lược… Đồng thời, nghiên cứu, tham mưu Ủy ban nhân dân thành phố trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét, quyết định các nội dung cụ thể hóa các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội.
Theo đồng chí Nguyễn Văn Được, thành phố xác định các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội chỉ là công cụ, là điều kiện cần; để thành phố phát triển đúng kỳ vọng trên cơ sở triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách phụ thuộc vào hành động của đội ngũ cán bộ, công chức. Đội ngũ cán bộ, công chức phải chủ động nghĩ, chủ động làm, biết làm, dám chịu trách nhiệm. Có như thế, những cơ chế mới sẽ góp phần giải quyết các điểm nghẽn của thành phố, huy động được nguồn lực, kiến tạo động lực phát triển mới, với mục tiêu trước mắt là tăng trưởng 2 con số ngay từ năm 2026.
Qua đó, nâng cao chất lượng sống của người dân, vị thế quốc tế của thành phố. Người đứng đầu chính quyền thành phố cam kết sẽ nỗ lực triển khai quyết liệt các cơ chế, chính sách mới với tinh thần trách nhiệm cao nhất để hoàn thành những mục tiêu chiến lược, đưa thành phố phát triển xứng tầm.
