Nằm trên hành lang kết nối 6 phân khu đô thị, thị xã Từ Sơn là điểm trung gian kết nối giữa đô thị Bắc Ninh với Thủ đô Hà Nội; trung tâm kinh tế, công nghiệp, dịch vụ, giữ vai trò động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Ninh. Thị xã Từ Sơn còn là đô thị nằm trên hành lang kinh tế lớn: Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh thông qua những tuyến giao thông huyết mạch quan trọng, kết nối các tỉnh, các đô thị, các trung tâm phát triển kinh tế lớn của cả nước.
Tờ trình của Chính phủ nêu rõ: việc thành lập thành phố Từ Sơn trên cơ sở nguyên trạng về diện tích tự nhiên, dân số và số đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc là cần thiết, phù hợp các quy hoạch đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, thúc đẩy thị xã Từ Sơn phát triển trở thành đô thị ngày càng văn minh, hiện đại.
Thị xã Từ Sơn đã được xác định quy hoạch là đô thị công nghiệp tiếp cận Thủ đô, trung tâm công nghiệp sạch, công nghệ cao của vùng Thủ đô, đô thị có khu dân cư chất lượng cao với trung tâm là giao thông công cộng thu hút dân cư đến định cư, giảm áp lực tập trung dân số cho Thủ đô, theo Quyết định số 1560/QĐ-TTg ngày 10/9/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đồ án Quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Khi chưa tiến hành nâng cấp Bắc Ninh thành thành phố trực thuộc trung ương, để phù hợp thực tiễn phát triển và tốc độ đô thị hóa của thị xã Từ Sơn, hiện Từ Sơn được xếp đạt đô thị loại III, định hướng đạt tiêu chuẩn đô thị loại II trước năm 2025.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật cho rằng: việc thành lập thành phố Từ Sơn đáp ứng yêu cầu bảo đảm lợi ích chung của quốc gia, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của chính quyền địa phương các cấp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh; phát huy tiềm năng, lợi thế nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Việc thành lập thành phố sẽ phát huy tiềm năng, lợi thế của thị xã, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng kinh tế - xã hội tiếp tục được quan tâm đầu tư đồng bộ tạo ra nhiều cơ hội giải quyết việc làm cho người dân, góp phần nâng cao thu nhập và mức sống của người dân.
Việc định hướng thị xã Từ Sơn thành thành phố Từ Sơn đã được xác định tại Kế hoạch phân loại đô thị toàn quốc giai đoạn 2021-2030 ban hành kèm theo Quyết định số 241/QĐ-TTg ngày 24/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ. Do đó, Ủy ban Pháp luật thống nhất đánh giá việc thành lập thành phố Từ Sơn đáp ứng 5/5 điều kiện theo quy định.
Kết thúc phiên thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất ban hành Nghị quyết về việc thành lập thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị bổ sung vào Đề án quy định thành lập Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền địa phương, các cơ quan liên quan ở đơn vị hành chính mới được thành lập. Đồng thời, xác định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết là từ ngày 1/11/2021. Do dự thảo Nghị quyết của Chính phủ trình chưa xác định thời điểm Nghị quyết có hiệu lực thi hành, để các cơ quan, tổ chức và chính quyền địa phương có thời gian kiện toàn tổ chức bộ máy, thay đổi con dấu, giấy tờ của công dân.
