Gần gũi, gắn kết
Đã lâu tôi mới trở lại bản Piềng Mòn, khu dân cư hình thành từ nguyện vọng, sâu nặng nghĩa tình quân - dân giờ trù mật, trải rộng tán cây lưu niên, xanh tươi rau màu vụ đông trong vườn hộ, trên đất bãi ven suối Sim.
Dân cư Piềng Mòn nói riêng, đồng bào Thái, H’Mông, Dao ở huyện Mường Lát nói chung có truyền thống gắn bó, nhiều gia đình có quan hệ thân tộc với các hộ ở cụm dân cư Xốp Hào, huyện Xốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn, nước bạn Lào. Nhân dân hai bên biên giới thường qua lại thăm nhau mỗi dịp lễ, Tết hay có việc vui, buồn.
Bảy năm trở lại đây bản Piềng Mòn, bản Tén Tằn ở thị trấn Mường Lát kết nghĩa với bản Na On, bản Xôm Vẳng thuộc huyện Xốp Bâu, dân cư hai bên biên giới càng thêm gần gũi, sâu nặng tình thâm. Những lần giao ban luân phiên, sang thăm thân, chung vui Tết té nước với nhân dân cụm bản ở Lào, thấy nền nhà văn hóa bản Xôm Vẳng bằng đất nện, đường vào bản Na On trơn, lầy ngày mưa, cộng đồng dân cư Piềng Mòn tự nguyện quyên góp, mua tặng bạn hơn bốn tấn xi-măng thi công cứng hóa 50m đường vào bản, láng nền nhà văn hóa.
Nhân dân hai bên biên giới cùng tham gia quản lý, bảo vệ đường biên, mốc quốc; cam kết không xâm canh, phá rừng làm nương rẫy, thực hiện canh lửa rừng, phát đường băng cản lửa, bảo vệ hoa màu, nuôi nhốt gia súc trên đồi Pù Bo. Nhiều năm trở lại đây còn không xảy ra cháy rừng như thời kỳ mới thành lập huyện Mường Lát.
Ông Xôm Phệt, nguyên trưởng bản Xôm Vẳng bộc bạch: Phải giãn cách, phòng chống đại dịch Covid-19, muốn sang chung vui Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở Việt Nam, đành hẹn lui vào dịp lễ hội Việt - Lào.
Bí thư chi bộ bản Táo, xã Trung Lý, huyện Mường Lát, Lương Văn Quang cảm thông: Biết bố vợ tôi mất, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng Bản Na Hàm, huyện Viêng Xay (Lào) Văn-Xy gọi điện chia buồn, phân tâm vì không sang viếng được. Cư dân hai bên biên giới bảo nhau chấp hành, thực hiện hiệu quả các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19. Chia khó với cụm dân cư phía bạn, cán bộ, nhân dân bản Táo tặng bạn 11 tấn xi-măng làm đường giao thông bản Na Hàm. Bộ đội Biên phòng Trung Lý tặng đồn an ninh bạn một bộ máy xay xát gạo; xã Trung Lý tặng bạn bốn máy vi tính, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chuyên môn, phục vụ nhân dân các bộ tộc Lào.
Cụ thể hóa thỏa thuận hợp tác giữa tỉnh Thanh Hóa và tỉnh Hủa Phăn (Lào), nhiều năm qua Bộ đội Biên phòng Thanh Hóa tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các cấp kết nghĩa 17 cặp bản hai bên biên giới, giao ban luân phiên, cùng thực hiện nội dung ghi nhớ. Hai bên đã tổ chức 821 buổi tuyên truyền về tình hữu nghị đặc biệt Việt-Lào, chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ mỗi bên có liên quan biên giới quốc gia, các Hiệp định, hiệp nghị về biên giới đất liền…, thu hút hơn 25 nghìn lượt người tham gia.
Các cụm dân cư hai bên biên giới giao lưu, trao đổi, học tập kinh nghiệm trong quản lý, điều hành hoạt động của bản; cập nhật kiến thức, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi; xúc tiến thương mại, trao đổi hàng hóa. Từ ngày tổ chức kết nghĩa đến nay, chính quyền hai bên đã tổ chức hơn 120 sự kiện giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao, thu hút 5.613 lượt người tham gia.
Nhân dân các xã, bản phía Việt Nam hỗ trợ gần 2,7 tỷ đồng giúp bạn xây dựng ba nhà hữu nghị, sáu phòng học, một nhà văn hóa bản, nâng cấp hơn nửa km đường giao thông nông thôn. Các cơ quan chuyên môn còn tổ chức 70 đợt khám, chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho 1.786 nhân dân cụm dân cư ở Lào; Bộ đội Biên phòng hỗ trợ 11 học sinh Lào học tập, mức 500 nghìn đồng/em/tháng và các đơn vị, nhà hảo tâm đồng hành, trao tặng đồ dùng học tập, xe đạp, nâng bước em tới trường. Thực hiện nội dung kết nghĩa bản - bản góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành các quy định pháp luật về biên giới, lãnh thổ; trợ giúp nhau trong sản xuất, đời sống, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, xóa bỏ hủ tục, đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội, giữ gìn bản sắc dân tộc, củng cố thế trận lòng dân, phát triển sâu rộng tuyến biên phòng toàn dân, vun đắp nghĩa tình son sắt, truyền thống hữu nghị đặc biệt Việt - Lào.
Nâng cao đời sống dân sinh, kinh tế
Xã Na Mèo, huyện Quan Sơn tiếp giáp với cụm dân cư Mường Pùn, huyện Viêng Xay, tỉnh Hủa Phăn (Lào). Nhiều năm qua, lực lượng chức năng, cán bộ, nhân dân các bản hai bên biên giới cùng thi công gần 20 km đường băng trắng cản lửa; diễn tập thực hành, nâng cao kiến thức, kỹ năng phòng, chống cháy rừng; tăng cường tuần tra bảo đảm an ninh ninh rừng, ngăn chặn di cư tự do, bảo vệ chín cột mốc, cọc dấu.
Chính quyền xã cùng dân bản Na Mèo xây nhà văn hóa cùng trang thiết bị, tổng giá trị hơn 250 triệu đồng tặng bản Lơi; chuyển giao kỹ thuật, tặng 30 con lợn lai cho các hộ trong bản nhân đàn lợn nuôi; điều một xe ô-tô chở luồng giống, cử khuyến lâm viên sang hướng dẫn kỹ thuật trồng 6 ha luồng trên đất sau nương rẫy ở huyện Viêng Xay.
Một số hộ ở bản Lơi năng động khai thác lợi thế bên suối Tà Ngơn, trao đổi cây, con giống, tổ chức trồng lúa nước hai vụ trong năm, đào ao nuôi thả cá để sử dụng, đem bán. Phiên cuối tuần, chợ Na Mèo không chỉ là điểm đến để mua, bán, trao đổi nông, lâm sản, hàng hóa, đồ dùng thiết yếu mà còn là nơi gặp gỡ, giao lưu của nhân dân Việt - Lào.
Nguyên Bí thư Đảng ủy xã Na Mèo Vi Hồng Xiêng thông tin thêm: Người Lào giữ tập quán ăn cơm nếp, cũng có lễ cầu may, cầu mùa, mừng cơm mới, buộc chỉ cổ tay, hay tái hiện các làn điệu khặp, khua luống, nhảy sạp trong sinh hoạt cộng đồng. Dân cư hai bên biên giới có nhiều nét văn hóa tương đồng nhưng phía bạn đời sống dân sinh, kinh kế khó khăn hơn. Ngoài trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác, tổ chức sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống, cấp ủy, chính quyền xã Na Mèo hỗ trợ cụm Mường Pùn bảy tấn xi-măng láng nền trường tiểu học, chỉnh trang công sở; tặng cụm Mường Xôi một xe máy, cụm Nậm Ngà một máy vi tính phục vụ công tác. Bản Lơi đã triển khai xây dựng bản văn hóa, các hộ đều có ba công trình hợp vệ sinh, đã dời chuồng gia súc, gia cầm ra nhà nhà; nhiều hộ cải tạo vườn tạp trồng cây hàng hóa, thảm bê- tông lối dẫn vào nhà, láng nền bằng xi-măng, chỉnh trang khu dân cư sạch, đẹp.
Đến với Bộ đội Biên phòng cửa khẩu quốc tế Na Mèo, tôi gặp lại Phó Đồn trưởng Hà Văn Minh cùng nhiều cán bộ, chiến sĩ từng cả tháng bám bản Sa Ná giúp dân khắc phục thiệt hại nặng nề do lũ quét gây ra vào đầu tháng 8-2019. Bộ đội Biên phòng, các lực lượng vũ trang còn cùng cán bộ, nhân dân các địa phương ở huyện Quan Sơn, Quan Hóa giúp bạn tìm thấy bốn thi thể người Lào bị lũ cuốn.
“Nâng bước em tới trường”, Trường tiểu học xã Na Mèo tặng hai bộ bàn ghế học sinh, tập thể Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Na Mèo đỡ đầu Nàng Ơn, sinh năm 2005 và Thạo Sy, sinh năm 2007, là học sinh Lào có gia cảnh khó khăn mức 500 nghìn đồng/học sinh/tháng.
Y sĩ Lê Văn Ngọc ở Phòng khám đa khoa khu vực Na Mèo cho hay: Bình quân mỗi năm đơn vị khám, chữa bệnh cho hơn 400 người Lào, trong đó có khoảng 150 bệnh nhân điều trị bệnh nội trú, chỉ phải chuyển tuyến hơn 10 bệnh nhân bị bệnh nặng như viêm ruột thừa, tim mạch, lưu thai…. Từ khi huyện Quan Sơn - Viêng Xay và các bản hai bên biên giới kết nghĩa, số lượt người Lào sang khám, điều trị bệnh miễn phí tăng nhanh. Có bệnh nhân làm cơm mời tập thể phòng khám, cảm ơn các y, bác sĩ Việt Nam đem lại sự sống lần thứ hai cho họ. Sau đợt lũ lịch sử cuối năm 2019, bên bạn phát sinh các bệnh nhân sốt xuất huyết nhưng đã được hệ thống y tế phía Việt Nam hỗ trợ phòng, chống dịch bệnh kịp thời. Huyện Quan Sơn tặng máy siêu âm cho cơ sở y tế bạn, Bệnh viện đa khoa huyện đón nhân viên y tế Lào, đào tạo chuyên môn miễn phí; Phòng khám cử cán bộ sang Lào hỗ trợ bạn vận hành, làm chủ thiết bị y tế. Cán bộ chuyên môn hai bên còn thường xuyên trao đổi thông tin, kỹ thuật qua zalo, trao đổi, học tập lẫn nhau nhằm nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh cho nhân dân.
Theo Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát Nguyễn Huy Văn, quan hệ thân thiết, gắn bó của cán bộ, nhân dân hai huyện, các khu dân cư hai bên biên giới càng thêm sâu sắc khi cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể, đồng bào các dân tộc, lực lượng vũ trang hai bên cụ thể hóa quan hệ kết nghĩa bằng những việc làm thiết thực. Các bản giáp biên giới phía bạn khá xa các cơ sở y tế tuyến huyện, tỉnh nên nhiều người Lào thường sang Việt Nam khám, chữa bệnh.
Từ năm 2013 đến năm 2019, trung bình mỗi năm Bệnh viện đa khoa huyện Mường Lát khám, chữa bệnh cho 1.200-1.300 người Lào. Quý I năm nay vẫn có khoảng 200 người Lào được chăm sóc, điều trị tại bệnh viện. Có trường hợp thai sản được đón từ Cửa khẩu quốc tế Tén Tằn với hiện trạng bị băng huyết, chảy máu nhiều; các y, bác sĩ Bệnh viện đa khoa huyện Mường Lát tình nguyện hiến máu, cứu chữa, bảo vệ an toàn tính mạng cho sản khoa.
Huyện Mường Lát tặng cơ sở y tế bạn một bộ máy xét nghiệm sinh hóa trị giá 200 triệu đồng; bệnh viện huyện hỗ trợ hóa chất, vật tư xét nghiệm, đào tạo kỹ thuật viên X-quang, siêu âm, tặng các bộ thiết bị khám chữa bệnh cho cơ sở y tế Lào, giúp bạn làm chủ thiết bị, công nghệ, không ngừng nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho nhân dân Lào và thực hiện tốt các biện pháp “phòng bệnh hơn chữa bệnh”.
Hợp tác cùng phát triển
Trên cơ sở khảo sát điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa lựa chọn giống bưởi Đoan Hùng, cam Cao Phong hỗ trợ, xây dựng mô hình trồng cây ăn quả ở Lào. Kỹ sư Hà Văn Toản trực tiếp sang các huyện bạn cùng cán bộ khuyến nông, khuyến lâm cơ sở hướng dẫn nông dân cải tạo vườn tạp, làm đất, đào hố, bón lót, tổ chức trồng cây có múi trong vườn hộ và trồng tập trung, quy mô 2 ha ở Sún Huối Sá (Viêng Xay) và Páo Nứa (Sầm Tớ).
Năm nay, những giống cây trồng của Việt Nam đã bói quả, hứa hẹn được nhân rộng ở vùng thượng Lào.
Tháng 8 vừa qua, trước hiện trạng châu chấu tre di chuyển, gây hại trên cây trồng, huyện Quan Sơn hướng dẫn nhân dân cụm dân cư ở Lào dùng đèn sáng nhử, rọi, chăng lưới, rung, bắt châu chấu. Nhân dân các địa phương giáp biên giới ở huyện Quan Sơn cùng giám sát, ra quân vây, bắt châu chấu thủ công, có đêm bắt được cả tạ châu chấu.
Hà Hoàng Thanh Tâm, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quan Sơn trao đổi: Nông dân phía bạn vẫn canh tác một vụ là chủ yếu nên bộ phận chuyên môn tiếp tục tham mưu cho huyện tăng cường trao đổi, hướng dẫn biện pháp luân canh, thâm canh, hợp tác phát triển kinh tế, xây dựng, nhân rộng mô hình trồng lúa lai, cây có múi, nuôi thả thủy sản, chăn nuôi gia súc ở huyện Viêng Xay; mở rộng giao thương, thúc đẩy liên kết, hợp tác cùng phát triển.
Tỉnh Thanh Hóa có gần 214 km đường biên giới, năm huyện, 16 xã tiếp giáp với tỉnh Hủa Phăn, nước bạn Lào. Kế thừa, phát huy truyền thống hữu nghị đặc biệt Việt - Lào, tỉnh Thanh Hóa - Hủa Phăn tiếp tục có quan hệ hợp tác toàn diện. Hai tỉnh mở rộng quan hệ ngoại giao, gặp gỡ, học tập, trao đổi kinh nghiệm, triển khai các nội dung thỏa thuận và phối hợp giải quyết các vấn đề phát sinh; tăng cường hợp tác giữa các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố, đặc biệt là ngoại giao nhân dân giữa các huyện biên giới hai tỉnh ngày càng hiệu quả.
Theo tổng hợp của Sở Ngoại vụ, giai đoạn 2016 – 2020, tỉnh Thanh Hóa và các đơn vị trong tỉnh trợ giúp tỉnh Hủa Phăn hơn 300 tỷ đồng xây dựng kết cấu vật chất hạ tầng, đào tạo nhân lực, thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội và Thanh Hóa còn được giao làm chủ đầu tư xây dựng Bệnh viện hữu nghị Lào - Việt Nam tại tỉnh Hủa Phăn có tổng mức đầu tư gần 515 tỷ đồng.
Hai tỉnh cùng phối hợp triển khai có hiệu quả Hiệp định thương mại Việt Nam-Lào, áp dụng cơ chế ưu đãi về thuế xuất nhập khẩu đối với hàng hóa có xuất xứ từ hai nước; khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư, các hộ kinh doanh tham gia mua bán, trao đổi hàng hóa, tổ chức các hoạt động xúc tiến đầu tư-thương mại.
Ngoài nâng cấp các cặp chợ hai bên biên giới, mạng lưới giao thông kết nối Việt-Lào được cải tạo, mở rộng, liên thông vùng thượng Lào tới các vùng kinh tế động lực trong tỉnh Thanh Hóa, đưa hàng hóa của Lào vươn qua biển lớn. Năm năm qua, kim ngạch xuất, nhập khẩu giữa hai tỉnh đạt gần 58 triệu USD; hai bên tăng cường hợp tác nghiên cứu, trao đổi kỹ thuật, chuyển giao công nghệ, dịch vụ, kiểm soát dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi, bảo vệ động, thực vật tự nhiên quý hiếm; chuyển giao thành công kỹ thuật nhân giống nấm sò, mộc nhỉ, tiếp tục xây dựng mô hình trồng, chăm sóc, bảo vệ rừng bền vững.
Thanh Hóa đã hỗ trợ gần 19 tỷ đồng chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho cán bộ, nhân dân Lào; tiếp nhận, tổ chức đào tạo trình độ chuyên môn, lý luận cho gần 800 lưu học sinh Lào; phối hợp tổ chức nhiều chương trình văn hóa, nghệ thuật, TDTT tôn vinh, thắt chặt tình hữu nghị giữa hai tỉnh, hai quốc gia; biên dịch, xuất bản hai cuốn sách: “Thanh Hóa với cách mạng Lào và tỉnh Hủa Phăn”, “Lịch sử quan hệ đặc biệt Thanh Hóa-Hủa Phăn”...
Thượng tá Lê Văn Toản, Trưởng Ban Vận động quần chúng, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa đánh giá: Đồng hành cùng lực lượng vũ trang, hệ thống chính trị hai tỉnh đã và đang có nhiều việc làm thiêt thực, chung sức, đồng lòng vun đắp, tô thắm thêm tình hữu nghị Việt - Lào mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững.
