Đỉnh thiêng Pò Hèn
Trong những ngày tháng 2 lịch sử khi cả nước cùng tưởng nhớ về các Anh hùng liệt sĩ đã anh dũng ngã xuống trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc của Tổ quốc năm 1979, ngày 16-2-2021, chúng tôi có dịp trở lại đỉnh thiêng Pò Hèn cùng với những cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang và đông đảo nhân dân các dân tộc trên địa bàn biên giới, kính cẩn thắp nén hương trầm tri ân các Anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh để bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.
Đã 42 năm trôi qua, nhưng cứ đến ngày mùng 1 hằng tháng, luôn có rất nhiều các cựu chiến binh, thanh thiếu niên, học sinh và người dân các xã biên giới tìm về nơi đây để được trở về nguồn cội với những ký ức hào hùng về tinh thần dũng cảm quật cường bảo vệ Tổ quốc của các anh, những người lính mang quân hàm xanh đã hiến dâng trọn đời mình cho Tổ quốc.
Trời tháng Giêng hôm nay như cao hơn và xanh thăm thẳm, trong không gian bỗng như chùng lại quyện với hương trầm ngào ngạt cùng khúc nhạc bi tráng khiến chúng tôi ai nấy đều cảm nhận được sự uy linh của hồn thiêng sông, núi nơi biên cương đông bắc của Tổ quốc đã thấm đẫm vào trong hồn cốt của mỗi người dân Quảng Ninh và cả dân tộc Việt Nam. Trong ánh nắng trải vàng, Đài tưởng niệm liệt sĩ Pò Hèn nổi bật giữa nền trời xanh với ba bàn tay chụm vào nhau tượng trưng cho ba dân tộc: Kinh, Dao, Sán Chỉ sinh sống tại nơi này, và cũng là biểu tượng cho vòng tay ôm của đất mẹ và đồng đội. Ngôi sao năm cánh vàng tươi ở chính giữa những bàn tay tượng trưng cho ý chí, khí phách kiên trung của mảnh đất và con người nơi biên cương phên giậu của Tổ quốc.
Hướng đôi mắt nhìn về Đài tưởng niệm liệt sĩ Pò Hèn, Đại tá Nguyễn Thanh Hải, Chính ủy Bộ đội Biên phòng Quảng Ninh xúc động chia sẻ: Có những phút giây đã làm nên lịch sử, có những con người đã đi vào bất tử, đó chính là câu chuyện mùa xuân năm 1979 ở Pò Hèn nơi các cán bộ, chiến sĩ Biên phòng Đồn Pò Hèn và cán bộ công nhân nông lâm trường Hải Sơn, nhân viên ngành Thương nghiệp đã ngã xuống để truyền sức sống thanh xuân cho mảnh đất biên cương nơi đông bắc. Sự hy sinh anh dũng của các anh sẽ mãi là tấm gương và là động lực to lớn để cán bộ, chiến sĩ Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh, đoàn kết một lòng, xác định tốt trách nhiệm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.
42 năm trôi qua, lịch sử mãi khắc ghi lúc 5 giờ 30 phút ngày 17-2-1979, Trung Quốc bất ngờ đưa quân tràn qua biên giới, đồng loạt tấn công sáu tỉnh biên giới Việt Nam từ Pa Nậm Cúm (Lai Châu) đến Pò Hèn (Quảng Ninh) với chiều dài 1.200 km. Từ Hải Hòa, Móng Cái đến Pò Hèn, pháo hạng nặng và nhiều loại hỏa lực của địch bắn dữ dội vào các đồn biên phòng 209, 210, 211, 212, các đội công nhân lâm nghiệp và khu dân cư dọc theo tuyến biên giới.
Đến 6 giờ 30 phút, một trung đoàn và 5 tiểu đoàn địch, chia làm ba hướng tấn công đồn dập đồn Pò Hèn. Các cán bộ, chiến sĩ Đồn Pò Hèn và ba điểm chốt nhất loạt nổ súng quyết liệt đánh trả quân địch. Dù đã kiên cường chiến đấu, nhưng do lực lượng không cân sức nên đến 11 giờ cùng ngày, 45 chiến sĩ của đồn đã hy sinh cùng với nhóm công nhân Lâm trường Hải Sơn và nữ nhân viên thương nghiệp Hoàng Thị Hồng Chiêm.
Sau trận đánh khốc liệt, đồn biên phòng Pò Hèn cũ bị xóa sổ. Trên nền doanh trại cũ của đồn Pò Hèn xưa, một đài tưởng niệm đã được dựng lên giữa miền biên viễn vào ngày 19-5-2010 và được khánh thành vào ngày 10-1-2011.
Hai bên đài tưởng niệm là hai nhà bia với tấm bia lớn khắc tên tuổi các liệt sĩ đã ngã xuống để bảo vệ Tổ quốc, kế bên đó là một ngôi đền tưởng niệm được xây dựng khang trang với kiến trúc mái đình nét đặc trưng văn hóa của người Việt. Biểu tượng được xây dựng tại đây có hình ba bàn tay nâng ngôi sao 5 cánh tượng trưng cho ba dân tộc chính sinh sống tại đây là Kinh - Sán Chỉ - Dao, cùng xây dựng, bảo vệ vùng đất nơi biên cương của Tổ quốc.
Sức sống mới ở Hải Sơn
Những ngày tháng 2 lịch sử này, dòng người cứ nối nhau đến dâng hương tại Khu di tích lịch sử Pò Hèn với sự tôn kính và biết ơn sâu sắc các Anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Hình ảnh ngôi sao vàng 5 cánh được ôm trọn bởi những cánh tay tượng trưng cho sự đoàn kết của các dân tộc nơi biên cương nổi bật trên nền trời xanh thẳm và rực sáng như một bông hoa năm cánh giữa núi rừng đông bắc.
Xã Hải Sơn giờ đây đã thay đổi toàn diện so với trước kia và khoác lên mình diện mạo của nông thôn mới kiểu mẫu. Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, xã Hải Sơn đã nỗ lực vượt khó tạo nên một sức sống mới cho vùng cao biên giới với kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được quan tâm đầu tư như hệ thống giao thông, thủy lợi, điện, trường học, trạm y tế, các thiết chế văn hóa. Điều này giúp cải thiện điều kiện phát triển kinh tế của đồng bào các dân tộc nơi đây, từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp, phát triển sản xuất, tạo việc làm và giảm nghèo bền vững.
Từ một xã đặc biệt khó khăn với số hộ nghèo và cận nghèo khá cao, thu nhập bình quân 5 triệu đồng/người/năm 2011, đến nay xã Hải Sơn đã vươn mình phát triển mạnh mẽ, toàn xã còn hai hộ nghèo và sáu hộ cận nghèo với thu nhập bình quân của người dân đạt gần 40 triệu đồng/người/năm. Xã đang nỗ lực phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới kiển mẫu nâng cao vào năm 2022.
Cùng với đó, xã Hải Sơn có địa hình đồi núi cao, nhiều khe suối, có đường biên giới, lối mở, cặp chợ Pò Hèn - Thán Sản, Đài tưởng niệm Liệt sĩ Pò Hèn, xóm Họ Đặng, Cột mốc 1347... Đây chính là những điểm đến tiềm năng để khai thác thúc đẩy phát triển du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng. Việc quan tâm khai thác phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn xã Hải Sơn là cần thiết để làm phong phú thêm các sản phẩm du lịch của TP Móng Cái, không những thu hút du khách, kích cầu du lịch mà còn bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc, giữ gìn tài nguyên thiên nhiên, đóng góp vào phát triển kinh tế bền vững của tỉnh và thành phố.
Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Hải Sơn Mễ Quang Vinh chia sẻ: “Hiện nay, Khu di tích lịch sử Pò Hèn đã được kiến nghị lên Bộ Văn hóa - Thể thao để xây dựng trở thành Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia. Đây cũng là mong muốn của chúng tôi dành cho các thế hệ trẻ nhất là các cháu học sinh trên địa bàn xã Hải Sơn hiểu và tự hào về truyền thống cách mạng, sự hy sinh anh dũng của các Anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống bảo vệ từng tấc đất nơi địa đầu biên cương Tổ quốc”.
Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ Pò Hèn hiện nay đã trở thành khu di tích lịch sử cấp tỉnh và là một trong những địa chỉ đỏ trong việc giáo dục cho các thế hệ về truyền thống đấu tranh, bảo vệ chủ quyền biên giới của Tổ quốc.
Để tưởng nhớ các Anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc của Tổ quốc, hằng năm, vào ngày 17-2, Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27-7, Đồn Biên phòng Pò Hèn tổ chức đón tiếp hàng nghìn lượt người đến thành kính dâng hương tưởng niệm và thắp nến tri ân cho các Anh hùng liệt sĩ.
Đài tưởng niệm Pò Hèn hôm nay sừng sững, hiên ngang nơi dải biên cương đông bắc của tổ quốc, tựa như khí phách anh hùng mãi ghi dấu chiến công oanh liệt của những người con của tổ quốc đã anh dũng hy sinh để canh giữ từng tấc đất thiêng liêng nơi phên dậu đông bắc của Tổ quốc thân yêu.
