Năm 2024, công tác tuyển sinh cơ bản giữ ổn định như những năm trước, cho nên dù chưa kết thúc xét tuyển nhưng đã bộc lộ nhiều bất cập, cần có những giải pháp để đổi mới tuyển sinh từ năm 2025 nhằm thích ứng Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018.
Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến thời điểm khóa cổng đăng ký xét tuyển trực tuyến theo quy định, Hệ thống hỗ trợ xét tuyển chung năm 2024 ghi nhận hơn 733.000 thí sinh đã nhập nguyện vọng đăng ký xét tuyển, tương đương 68,5% số thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) năm 2024 (năm 2023 là 65,9%).
Kỳ tuyển sinh năm nay, thí sinh vẫn tập trung đăng ký nhiều nguyện vọng xét tuyển vào các lĩnh vực: Kinh doanh và quản lý, khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên, công nghệ-kỹ thuật, máy tính và công nghệ thông tin, nhân văn và sức khỏe. Tuy nhiên, lĩnh vực kinh doanh và quản lý có xu hướng giảm, trong khi lĩnh vực khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên, khoa học tự nhiên lại có xu hướng tăng mạnh so với những năm trước.
Năm 2024 là năm kết thúc giai đoạn 10 năm đổi mới giáo dục đại học nói chung, công tác tuyển sinh nói riêng, trong đó có nhiều điểm mới được thực hiện theo đúng tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Vụ trưởng Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) Nguyễn Thu Thủy cho biết, đến nay, các thí sinh đã hoàn thành giai đoạn nộp lệ phí đăng ký xét tuyển, chờ kết quả sắp xếp, lọc ảo nguyện vọng để tiếp tục xác nhận nhập học trực tuyến vào các nguyện vọng đủ điều kiện trúng tuyển.
Tình hình đăng ký xét tuyển vào đại học có chiều hướng tích cực góp phần nâng cao cơ hội học tập, nâng cao dân trí nói chung và góp phần tăng cường tiếp cận đối với giáo dục đại học; tăng cường nguồn bổ sung vào nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao của đất nước, nhất là cho các ngành công nghệ cao, các ngành then chốt.
Tuy nhiên, tuyển sinh năm 2024 cũng bộc lộ bất cập khi nhiều trường đại học có quá nhiều phương thức, phương án xét tuyển phức tạp, nhiều nơi chưa bảo đảm công bằng, phân bổ chỉ tiêu chưa hợp lý, gây khó khăn cho thí sinh và hệ thống xét tuyển chung.
Xét tuyển sớm gây nhiều khó khăn trong dự báo thí sinh ảo. Đáng chú ý, từ năm 2025, học sinh học THPT theo Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018 sẽ chính thức tốt nghiệp đặt ra yêu cầu đổi mới các phương thức tuyển sinh, khắc phục triệt để vấn đề thiếu công bằng, tin cậy trong các phương thức, tiêu chí xét tuyển; bảo đảm phù hợp Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018.
GS, TS Phạm Hồng Quang, Chủ tịch hội đồng Đại học Thái Nguyên cho rằng, để đổi mới tuyển sinh, các cơ sở giáo dục đại học cần giảm xét tuyển bằng học bạ và tăng xét kết quả thi tốt nghiệp THPT. Các trường chỉ nên sử dụng từ ba đến năm phương thức xét tuyển chứ không nên để quá nhiều phương thức như hiện nay dễ gây nhiễu và khó bảo đảm công bằng cho thí sinh.
“Khi tuyển sinh, cơ sở đào tạo quảng bá, giới thiệu về trường rất hay nhưng khi kiểm định chất lượng mà đi sâu vào nội tại chương trình đào tạo thì không hẳn giống như đã quảng bá trong mở ngành. Vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ sở giáo dục đại học cần quan tâm chặt chẽ đến việc mở ngành tuyển sinh bảo đảm chất lượng thực chất” - GS, TS Phạm Hồng Quang kiến nghị.
Cũng theo GS, TS Phạm Hồng Quang, các chính sách tuyển sinh cần quan tâm hơn đến đối tượng là người dân tộc thiểu số, nhằm bảo đảm phát triển nguồn nhân lực cho vùng núi, khó khăn. Bởi vì, điểm tuyển sinh đầu vào các trường đại học có thể rất cao, tuyển được những em học sinh vùng phát triển, thành phố, thị xã nhưng khi tốt nghiệp thì lại không đến những vùng sâu, vùng xa làm việc.
Ngược lại, học sinh ở vùng sâu, vùng xa có thể điểm đầu vào không cao nhưng sau khi ra trường được sử dụng, làm việc cho vùng sâu, vùng xa. Như vậy, trong tuyển sinh, cần giữ vững mục tiêu bảo đảm chất lượng, không hạ chuẩn nhưng cần có chính sách riêng hợp lý trong tuyển sinh cho vùng sâu, vùng xa.
PGS, TS Trần Thiên Phúc, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần quy định bỏ các phương thức tuyển sinh sớm. Trong tuyển sinh, cần đưa ra phương án xét tuyển chung các tiêu chí, phương thức gồm cả điểm học bạ, điểm thi tốt nghiệp THPT, các hoạt động khác của thí sinh...
Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho rằng, một trong những thách thức của giáo dục đại học hiện nay là đổi mới công tác tuyển sinh để thích ứng với sự đổi mới của toàn bộ hệ thống, từ giáo dục phổ thông đến giáo dục đại học.
Đáng chú ý, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 sẽ có rất nhiều cái mới và các trường đại học cần có trách nhiệm hơn đối với giáo dục phổ thông. Thực tế công tác tuyển sinh năm 2024 và những năm gần đây cho thấy, việc xét trúng tuyển sớm có những tác động tiêu cực đối với giáo dục phổ thông ở những giai đoạn cuối cùng của cấp học này.
Khi học sinh xét trúng tuyển sớm sẽ không học nữa là rất tai hại; trong khi đó, các trường đại học yên tâm với số thí sinh này vào học tại trường mình cho nên số còn lại để tuyển sinh sẽ rất ít khiến điểm trúng tuyển lên rất cao, tạo ra sự bất công trong cơ hội được vào trường đại học tốt của các em.
Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ cân nhắc để đưa vào định hướng tuyển sinh từ năm 2025 bảo đảm không có quá nhiều phương thức xét tuyển và đổi mới với phương châm càng đơn giản, thuận cho học sinh, thuận cho xã hội càng tốt.
Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tăng thêm một số quy định để điều tiết làm sao các trường tự chủ tuyển sinh nhưng cũng cần đề cao hơn tinh thần trách nhiệm xã hội, bảo đảm chất lượng, công bằng cho thí sinh. Các trường đại học thực hiện tự chủ bảo đảm không có tác động xấu mà cần phải có tác động tích cực hơn đối với giáo dục phổ thông.
