Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi).
Cần thiết ban hành Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi)
Phát biểu ý kiến tại Phiên họp, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, Luật Kinh doanh bảo hiểm ra đời cách đây 20 năm, khi thị trường bảo hiểm còn non trẻ, cơ quan quản lý cũng mới thành lập, quy mô thị trường còn nhỏ, các sản phẩm, kênh phân phối chưa đa dạng.
Đến nay, trước sự phát triển của thị trường và nhiều quy định pháp luật liên quan thay đổi, Luật Kinh doanh bảo hiểm bộc lộ 1 số bất cập nhất định, không còn thống nhất, đồng bộ với quy định mới được sửa đổi, bổ sung tại Bộ luật Dân sự, 1 số nội dung chưa có căn cứ áp dụng trong thực tiễn như: thẩm quyền, quy trình xử lý doanh nghiệp bảo hiểm gặp khó khăn về tài chính; việc áp dụng hoặc tích hợp công nghệ trong kinh doanh bảo hiểm; các yêu cầu về kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, kiểm toán độc lập; sự liên kết giữa các cơ quan quản lý trong triển khai các chương trình bảo hiểm của Chính phủ,...
Một số quy định tại Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành chưa theo kịp với quốc tế như: quy định về phòng chống trục lợi bảo hiểm, rửa tiền, tài trợ khủng bố chưa đầy đủ; điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài còn hạn chế; mô hình quản lý tài chính lạc hậu; chưa có yêu cầu về quản trị rủi ro.
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định, nội dung dự luật được sửa đổi nhằm cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm kết hợp với việc cải cách toàn diện công tác quản lý, kiểm tra, thanh tra chuyên ngành, bảo đảm thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước và phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về kinh doanh bảo hiểm; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, khách hàng, sự an toàn của cả hệ thống, tiết giảm chi phí xã hội.
Dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) với 8 chương, 156 điều đã bám vào mục đích, quan điểm chỉ đạo và cụ thể hóa 7 nhóm chính sách đề nghị xây dựng dự án Luật đã được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 121/NQ-CP ngày 31/12/2019. Trong đó, đáng chú ý 1 số nội dung cụ thể: mở rộng đối tượng nhà đầu tư nước ngoài, cho phép các tập đoàn tài chính có hoạt động kinh doanh bảo hiểm; đơn giản điều kiện cho các doanh nghiệp bảo hiểm đã được cấp giấy phép tại Việt Nam muốn thành lập doanh nghiệp bảo hiểm mới; bổ sung việc đăng ký kinh doanh; cho phép doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp sản phẩm thuộc lĩnh vực bảo hiểm khác.
Dự án luật cũng bổ sung yêu cầu công khai thông tin 1 cách toàn diện, bao gồm thông tin định tính và định lượng theo định kỳ, thường xuyên, bất thường nhằm tăng cường tính minh bạch và cạnh tranh lành mạnh của thị trường.
Hoàn thiện quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm
Cho ý kiến vào dự án Luật, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí tán thành việc sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm trên tinh thần thể chế hóa quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ và các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, gắn liền với đổi mới mô hình tăng trưởng, cải thiện môi trường kinh doanh; nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia nhằm xây dựng và phát triển thị trường bảo hiểm phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, các đại biểu cũng cho rằng, dự án luật cần bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với cam kết quốc tế có liên quan; xác định rõ nội dung, nguyên tắc áp dụng Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) bảo đảm không chồng chéo, mâu thuẫn với các luật khác có liên quan.
Các quy định cần hướng đến thị trường kinh doanh bảo hiểm lành mạnh, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, phù hợp và tiệm cận với các quy định quốc tế hiện đại.
Một số ý kiến cho rằng, việc quy định tính đặc thù áp dụng đối với luật này quá rộng dẫn đến chồng chéo và 1 số quy định không bảo đảm tính thống nhất. Về bảo đảm tính hợp hiến và Bộ luật Dân sự, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng lưu ý, hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin thị trường bảo hiểm phải có giới hạn rõ ràng. Việc quản lý thông tin để đưa vào cơ sở dữ liệu, quy định trách nhiệm của các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp thông tin cũng như cơ sở dữ liệu cung cấp thông tin liên quan đến người mua bảo hiểm, đối tượng bảo hiểm cần rà soát kỹ để không trái với Hiến pháp, Bộ luật Dân sự về bảo đảm quyền bí mật riêng tư, thông tin cá nhân, gia đình.
Liên quan đến nội dung nêu trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung cụ thể hơn các quy định để tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm thương mại. Trong đó, giao Bộ Tài chính quản lý toàn diện và có trách nhiệm ứng dụng công nghệ thông tin nhằm quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm thương mại.
Nhiều ý kiến thảo luận đề cập quy định của luật nhằm bảo đảm chặt chẽ quyền lợi của khách hàng tham gia bảo hiểm. Từ thực tiễn công tác tại địa phương, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, đã xảy ra tình trạng tranh chấp phải ra tòa án, bởi nhiều trường hợp người tham gia bảo hiểm bị từ chối chi trả bảo hiểm do khi ký kết hợp đồng, người tham gia bảo hiểm không nhận thức hết được. Do vậy, ông Cường đề nghị quy định hợp đồng mẫu bảo hiểm, bảo đảm chặt chẽ quyền lợi của bên tham gia bảo hiểm.
Đồng tình với ý kiến nêu trên, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, dự án cần có điều khoản bổ sung, hoàn thiện, đào tạo nâng cao đồng bộ nguồn nhân lực, do nhiều người tham gia bán bảo hiểm không có trình độ, hiểu biết về bảo hiểm dẫn đến tình trạng khi tham gia bán hợp đồng bảo hiểm, khi giải thích các điều khoản trong hợp đồng chưa đúng nội dung, hiểu không rõ ràng quyền lợi của người tham gia các điều khoản dẫn đến tranh chấp hợp đồng.
Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, dự án Luật đã được Bộ Tài chính soạn thảo sớm, các cơ quan của Quốc hội cũng vào cuộc từ rất sớm; hồ sơ đầy đủ, công phu.
Đánh giá thị trường bảo hiểm nước ta phát triển nhanh nhưng vẫn thấp so với tiềm năng và so với mặt bằng thế giới, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, sau khi được ban hành, luật này có tạo ra cú hích để thị trường phát triển là điều quan trọng, chứ không chỉ sửa đổi luật nhằm giải quyết các vấn đề vướng mắc.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị, ngoài những nội dung mà Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã thẩm tra, cơ quan soạn thảo cần chú trọng ý kiến của các cơ quan: Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Đồng thời, phải tổng kết thực tiễn và áp dụng các khuyến nghị quốc tế; rà soát lại phạm vi điều chỉnh của dự án luật.
Về hợp đồng bảo hiểm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng yêu cầu rà soát kỹ lại hợp đồng dân sự; xem xét tính tương thích của hợp đồng, bảo đảm công bằng giữa các bên.
