Sản xuất xăng sinh học: DN than lỗ vì Nhà nước không hỗ trợ

Khi doanh nghiệp kêu khó

Ngày 9-7, Báo Công thương cùng phối hợp với Vụ Khoa học - Công nghệ (KH-CN) thuộc Bộ Công thương tổ chức lớp tập huấn về phát triển nhiên liệu sinh học (NLSH) bền vững.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ KH-CN Nguyễn Phú Cường, tính đến nay, Chính phủ đã phê duyệt cho sáu nhà máy (NM) NLSH xây dựng và đã đi vào hoạt động là: NM sản xuất ethanol nhiên liệu (Công ty CP Đồng Xanh) có công suất thiết kế 130 triệu lít/năm, nhưng đến cuối năm 2012 đang tạm dừng vì phải giải quyết công nợ; NM sản xuất ethanol nhiên liệu (Công ty TNHH Tùng Lâm), với công suất thiết kế 70 triệu lít/năm; NM sản xuất bioethanol Đắc Tô - Kon Tum với công suất thiết kế 65 triệu lít/năm; NM sản xuất ethanol sinh học Dung Quất với công suất thiết kế 100 triệu lít/năm; NM sản xuất ethanol nhiên liệu Bình Phước thuộc PVOIL có công suất thiết kế 100 triệu lít/năm. Ngoài ra, hiện nay đang có 10 NM đang làm thủ tục đầu tư để xây dựng tiếp.

Đến năm 2012, một số NM do sản phẩm tiêu thụ chậm, cùng với nguồn tài chính khó khăn đã dẫn tới ngành NLSH rơi vào tình trạng bí "đầu ra" nên chỉ sản xuất cầm chừng. Cùng với đó, hiện nay NM sản xuất Ethanol Phú Thọ thuộc Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV OIL) tại Tam Nông, Phú Thọ đã tạm dừng, khiến cho người dân trồng sắn (vùng nguyên liệu) không bán được, vì thế càng khó khăn hơn.

Hiện các DN đã đầu tư để đáp ứng chạy 100% công suất, nhưng các NM đều đang trong tình trạng sản xuất cầm chừng; riêng NM sản xuất ethanol (Công ty Đại Việt) có công suất thiết kế 70 triệu lít/năm cũng chỉ chạy khoảng 35% công suất thiết kế. Sản phẩm đầu ra tiêu thụ trong nước chỉ đạt 20% để pha trộn xăng E5 và bán theo hệ thống Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Công ty Sài Gòn Petro; 80% còn lại xuất khẩu cho các nước: Nhật Bản, Hàn Quốc, Philippines ở dạng 99,5% và 96% Ethanol, nhưng do chi phí xuất khẩu tăng cao nên DN gặp rất nhiều khó khăn.

Ách tắc đến từ nhiều khâu

Được biết, tính đến cuối năm 2012, năng lực sản xuất ethanol nhiên liệu của cả nước đạt 535 triệu lít/năm. Khi các NM đi vào hoạt động đạt công suất thiết kế, sản lượng ethanol sẽ đủ để phối trộn 8,35 triệu tấn xăng E5 hoặc 4,17 triệu tấn xăng E10, bảo đảm đủ và vượt để cung cấp cho thị trường cả nước bằng xăng E5 từ đầu năm 2013. Và nếu các dự án được đầu tư triển khai đúng tiến độ, đến năm 2015, cả nước sẽ có 13 NM sản xuất ethanol nhiên liệu với tổng công suất thiết kế đạt khoarng1.100 triệu lít, tức 858 nghìn tấn, đủ để phối trộn 8,5 triệu tấn xăng E10 và nhu cầu sử dụng sắn đạt 2,15 triệu tấn sắn lát khô.

Tuy nhiên, việc phát triển mạng lưới phân phối xăng sinh học hiện nay vẫn là thách thức khiến các DN sản xuất ra chưa thể tiêu thụ nhiều sản phẩm nên phải sản xuất cầm chừng.

Theo phản ánh của các DN sản xuất Ethanol, một trong những nguyên nhân gây trở ngại tiêu thụ sản phẩm xăng sinh học là do thiết bị, cơ sở vật chất cho phân phối xăng E5 chưa được hưởng các chính sách ưu đãi, bởi việc vận chuyển, tiêu thụ xăng sinh học E5 phải có điều kiện riêng so với xăng thông thường. Vì thế, hiện chỉ có 160 trong số 13.000 cửa hàng xăng dầu trên cả nước bán loại xăng này.

Mặt khác, nguồn nguyên liệu sắn trong nước cũng đang rất bấp bênh. Mặc dù các NM hầu hết được xây dựng tại các vùng có nguyên liệu sắn lát khô dồi dào. Nhưng khi NM đi vào hoạt động sẽ cần một lượng sắn khô khá lớn và ổn định, khoảng 1,47 triệu tấn. Trong khi đó, nguồn sắn lát khô trong nước lại đang “chảy” ra nước ngoài với số lượng khá lớn, ước khoảng 1 triệu tấn. Do vậy, theo ông Nguyễn Phú Cường, cần xem xét đưa mặt hàng sắn lát khô thuộc diện hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô và việc xây dựng nguồn nguyên liệu ổn định là nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn tới.

Đại diện Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đề nghị, để thực hiện Quyết định 177/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt “Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025”, Chính phủ cần có chính sách dài hạn cho DN đầu tư như miễn thuế nhập khẩu đối với thiết bị vật tư tồn trữ, vận chuyển, pha chế, phân phối NLSH trong nước chưa sản xuất được; miễn thuế môi trường đối với phần xăng nền để pha chế xăng E5; giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng E5 đưa vào lưu thông (bao gồm cả phần xăng nền dùng để pha chế xăng E5); hỗ trợ thuế VAT đối với sản phẩm đầu ra cho E100 của các NM NLSH và tăng thuế nhập khẩu đối với sản phẩm xăng E100, nhằm bảo hộ thị trường sản xuất trong nước.

Ngoài ra, Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ phát triển nguồn trồng sắn nguyên liệu cho người dân để tăng năng suất mà không cần mở rộng diện tích vẫn đạt hiệu quả cao, đáp ứng đủ nguyên liệu cho đầu vào sản xuất. Đặc biệt, cần phải có cơ chế cho việc tuyên truyền, sao cho người dân hiểu đúng về chất lượng sản phẩm và tin dùng xăng E5.

Còn hiện nay, Việt Nam mới chỉ xếp thứ 60 trên bản đồ nhiên liệu sinh học của thế giới, trong khi các nước đã phát triển xăng sinh học từ thập niên 70-80 của thế kỷ trước.