Thực tiễn đang đặt ra nhiều vấn đề quan trọng, bức thiết, có độ phức hợp cao, trong việc phát triển bền vững Hà Nội hiện nay. Điều này đòi hỏi ngành Hà Nội học vươn lên một tầm cao mới, thực sự trở thành một khoa học cơ bản, liên ngành, có tính ứng dụng cao, trực tiếp cung cấp luận cứ khoa học cho quá trình hoạch định và triển khai các chiến lược, chính sách, và giải pháp phát triển cho Thủ đô Hà Nội. Sự ra đời của Trung tâm Hà Nội học và phát triển Thủ đô là kết quả của việc triển khai một trong những nội dung quan trọng của Chương trình phối hợp công tác được Giám đốc Đại học quốc gia Hà Nội và Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội.
Trung tâm Hà Nội học và phát triển Thủ đô là nơi tập hợp đội ngũ các nhà Hà Nội học thuộc đủ các ngành tự nhiên và xã hội - nhân văn, để cùng nhau khắc họa rõ dần một chân dung Thăng Long - Hà Nội trên nền mảnh đất ngàn năm văn vật, nơi hội tụ - kết tinh - giao lưu - lan tỏa của nền văn hiến dân tộc.
Trung tâm còn có nhiệm vụ làm đầu mối tổ chức triển khai các hoạt động hợp tác nghiên cứu khoa học, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ yêu cầu phát triển bền vững của Thủ đô Hà Nội. Đây là cơ sở để những người có trách nhiệm và có tình yêu Hà Nội tin rằng: Sau một thời gian không dài Trung tâm sẽ phát triển mạnh về chuyên môn và sẽ đóng góp phần quan trọng cho phát triển bền vững của Hà Nội, vừa cung cấp các cứ liệu khoa học, vừa trực tiếp tư vấn cho các nhà quản lý, lãnh đạo Hà Nội.
GS.TS Nguyễn Quang Ngọc trong lời phát biểu nhận nhiệm vụ Giám đốc Trung tâm cho rằng: “Đây cũng có thể coi như một sự uỷ thác của TP Hà Nội với Đại học Quốc gia Hà Nội, và cũng là một sự dấn thân đầy trách nhiệm của Đại học Quốc gia Hà Nội, với tư cách là trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học đa ngành, đa lĩnh vực, trình độ cao, chất lượng cao nằm trên địa bàn thành phố Hà Nội”.
