Giải thưởng Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản, triển khai từ năm 1973, được trao cho các cá nhân, đoàn thể nhằm tôn vinh những đóng góp to lớn trong việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau trong sự phát triển mối quan hệ giữa Nhật Bản và các quốc gia khác thông qua các hoạt động về văn hóa như nghệ thuật, học thuật… cũng như kỳ vọng hơn nữa vào sự phát triển trong tương lai.
Năm nay là lần thứ 48 giải thưởng được trao. Trong tổng số 101 đề cử cho giải thưởng bao gồm những đề cử của năm trước bị hủy bởi sự lây lan của dịch bệnh Covid-19.
Hội đồng chuyên môn đã xét tặng 4 giải cho các cá nhân và tập thể sau: Đạo diễn Koreeda Hirokazu (Đạo diễn phim, Nhật Bản), Nghệ sĩ Miyata Mayumi (Nghệ sĩ nhạc cụ Shō, Nhật Bản), Giáo sư Irmela Hijiya Kirschnereit (Giáo sư Trường Đại học Freie Berlin, Đức), Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản (Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội), Khoa tiếng Nhật (Đại học Ngoại thương) và Khoa tiếng Nhật (Đại học Hà Nội).
Trong những năm gần đây, giáo dục tiếng Nhật tại Việt Nam phát triển ngày càng mạnh mẽ.
Theo Báo cáo điều tra năm 2018 của Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản, số người học tiếng Nhật của Việt Nam đứng thứ sáu trên toàn cầu, tăng 2,7 lần. Số cơ quan đào tạo tiếng Nhật tăng 3,7 lần, và số giáo viên tiếng Nhật tăng 3,9 lần so với thời điểm 3 năm trước vào năm 2015, đứng đầu thế giới về tốc độ gia tăng số người học tiếng Nhật.
Ngoài ra, số lượng thí sinh tham dự Kỳ thi năng lực tiếng Nhật (JLPT) cũng gia tăng mạnh mẽ, từ 319 người tham dự lần đầu vào năm 1996, sau 22 năm vào năm 2018 đạt được 69.843 người, tăng gấp 219 lần.
Trong bối cảnh phát triển đó, các hoạt động giao thương cũng như giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và Nhật Bản cũng ngày càng mở rộng trong mối quan hệ tốt đẹp giữa hai quốc gia. Từ đó, ngày càng có nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào Việt Nam cũng như các cơ hội cho lao động Việt Nam sang làm việc tại Nhật Bản cũng ngày càng gia tăng. Điều đó đã tác động tích cực đến việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách mà đầu tiên phải kể đến là chủ trương đưa tiếng Nhật vào giảng dạy là Ngoại ngữ 1 trong trường phổ thông gần đây.
Nhân tố chủ yếu, quan trọng trong sự phát triển vượt bậc này chính là 3 trường được trao tặng giải thưởng năm nay.
Trường Đại học Ngoại thương đã bắt đầu giảng dạy tiếng Nhật vào năm 1961, đào tạo nguồn nhân lực trong các lĩnh vực kinh tế, quản trị, đối ngoại. Sau đó, Trường Đại học Hà Nội cũng đưa tiếng Nhật vào giảng dạy vào năm 1973 và bắt đầu triển khai chương trình đào tạo Thạc sĩ tiếng Nhật từ năm 2010.
Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội bắt đầu giảng dạy tiếng Nhật từ năm 1992, là trường triển khai chương trình Sư phạm tiếng Nhật, đào tạo giáo viên tiếng Nhật chính quy cho bậc phổ thông duy nhất tại Việt Nam, và bắt đầu đào tạo Thạc sĩ lần đầu tiên tại Việt Nam từ năm 2009.
Nguồn nhân lực ưu tú của 3 trường theo thời gian đã tạo nên sự gắn kết bền chặt giữa hai quốc gia. Đồng thời, cả 3 trường đã cùng liên kết, cống hiến cho sự mở rộng đào tạo tiếng Nhật tại bậc giáo dục phổ thông như hiện nay.
Năm 2017 là năm giáo dục tiếng Nhật phát triển vượt bậc, cả 3 trường đã cùng nhau khởi xướng, thảo luận cùng các Trường đại học có giảng dạy tiếng Nhật trên toàn quốc để thành lập nên “Phân hội Nghiên cứu Nhật ngữ học và Giảng dạy tiếng Nhật - Hội Ngôn ngữ học Việt Nam”, một tổ chức với quy mô toàn quốc, đã tích cực triển khai nhiều hoạt động, tổ chức những buổi trao đổi, chia sẻ ở Huế và TP Hồ Chí Minh.
Với những đóng góp hết mình cho sự nghiệp giáo dục tiếng Nhật tại Việt Nam trong suốt thời gian qua, cả 3 trường đã góp phần đào tạo nguồn nhân lực ưu tú, thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau trong sự phát triển mối quan hệ giữa hai nước. Những thành tựu đó hoàn toàn xứng đáng với Giải thưởng Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản.
