Chiến khu, An toàn khu (ATK) Định Hóa là nơi ở, làm việc của Bác Hồ và các lãnh đạo tiền bối; các cơ quan của Đảng, Chính phủ, Bộ Quốc phòng... đóng làm trụ sở trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp. Ngày nay, trên địa bàn huyện Định Hóa hội tụ nhiều di tích và bản sắc văn hóa dân tộc với 183 điểm di tích lịch sử-văn hóa, trong đó có một di tích quốc gia đặc biệt với 13 điểm di tích; 18 di tích quốc gia và 27 di tích xếp hạng cấp tỉnh.
Cùng với đó, nhiều dân tộc thiểu số cùng chung sống lâu đời đã tạo nên nét văn hóa đặc sắc, những lễ hội truyền thống rộn ràng. Người dân nơi đây có cuộc sống giản dị, thật thà; biết chế biến những món ăn mộc mạc, mang hương vị của núi rừng; gìn giữ tập quán sản xuất nông nghiệp, nếp sống lâu đời; thiên nhiên nơi đây trùng điệp với đồi núi xanh bát ngát. Những điều đó hòa quyện, có sức hút đối với du khách, là lợi thế để Định Hóa phát triển du lịch cộng đồng, trải nghiệm.
Bí thư Huyện ủy Định Hóa Nguyễn Đức Lực cho biết: “Tiềm năng lớn, trong khi nguồn lực có hạn và kiến thức, cơ sở vật chất của người dân chưa đáp ứng cho nên chúng tôi xác định phát triển du lịch cộng đồng không dàn trải mà có trọng tâm, trọng điểm để tạo sản phẩm du lịch cụ thể, từ đó từng bước lan tỏa trên địa bàn để thu hút du khách”. Với cách làm như vậy, huyện Định Hóa được tỉnh hỗ trợ triển khai dự án điểm du lịch cộng đồng Khuôn Tát ở xã Phú Đình bằng những việc làm cụ thể như xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp đường giao thông nội bộ; xây dựng bãi đỗ xe, điểm đón tiếp, trưng bày, cung cấp thông tin du lịch cộng đồng; xây dựng cơ sở lưu trú du lịch cộng đồng (homestay)... với kinh phí khoảng năm tỷ đồng.
Cùng với đó, huyện Định Hóa tập trung đầu tư tôn tạo cảnh quan điểm du lịch cộng đồng xóm Khuôn Tát, chỉnh trang nhà sàn truyền thống; hỗ trợ lãi suất ngân hàng khi người dân vay vốn đầu tư phục vụ du lịch; hỗ trợ sản lượng đối với diện tích đất chuyển sang trồng hoa tam giác mạch, mua sắm trang thiết bị thiết yếu để du khách câu cá, chơi trò chơi dân gian, làm bánh truyền thống, trải nghiệm đi xe đạp tại điểm du lịch. Bà con Khuôn Tát được tập huấn, được đưa đi học tập kinh nghiệm ở một số địa phương có du lịch cộng đồng phát triển, được phát trang phục dân tộc, tập luyện hát then, đánh đàn tính, khôi phục văn nghệ dân gian để phục vụ du khách.
Tham gia phát triển du lịch cộng đồng, anh Triệu Văn Khánh ở Khuôn Tát chia sẻ: “Bà con trong xóm chủ yếu là đồng bào dân tộc Tày, Dao cho nên có nhiều phong tục độc đáo và giàu bản sắc. Được tập huấn kiến thức và tham quan học hỏi kinh nghiệm đã giúp chúng tôi phát triển du lịch cộng đồng chuyên nghiệp hơn và bước đầu thu hút được nhiều du khách, tạo sinh kế lâu dài, phát triển kinh tế”.
Ngoài điểm du lịch cộng đồng Khuôn Tát, thời gian vừa qua huyện Định Hóa đã tiến hành khảo sát, chỉnh trang, tập huấn, hỗ trợ người dân từng bước đưa vào khai thác các điểm du lịch cộng đồng gắn với nông nghiệp, nông thôn, văn hóa trà tại các xóm Phú Ninh, Đồng Kệu (xã Phú Đình); các xóm Bản Bắc, Bản Quyên, Song Thái (xã Điềm Mặc); xóm Phú Hội (xã Sơn Phú); khảo sát du lịch khám phá ở Thâm Bây (xã Quy Kỳ)...
Theo lãnh đạo huyện Định Hóa, địa phương đang tập trung vào các giải pháp như: Đầu tư hạ tầng, thu hút đầu tư và xúc tiến quảng bá du lịch; xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch gắn với phát huy tối đa sản phẩm nông nghiệp; phát triển các làng nghề thủ công truyền thống để góp phần bổ trợ cho hoạt động du lịch cộng đồng; tiếp tục bảo tồn, tôn tạo, phát huy di sản văn hóa, di sản, di tích để thúc đẩy du lịch cộng đồng.
Hiện nay, tỉnh Thái Nguyên đang khẩn trương đầu tư nâng cấp tuyến đường từ Quốc lộ 3 vào “trái tim” của ATK Định Hóa để kết nối giao thông tới Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đỉnh đèo De (xã Phú Đình) và từ đèo De thông sang các di tích lịch sử ở huyện Sơn Dương (Tuyên Quang) nhằm liên kết phát triển du lịch giữa hai địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách tham quan.
