Tiềm năng của hoạt hình stop motion Việt Nam
Stop motion được xem là cuộc chơi không hề đơn giản ngay cả với những xưởng phim lâu đời, những đạo diễn lừng danh đến từ các nền điện ảnh phát triển. Sản xuất hoạt hình theo công nghệ stop motion đòi hỏi kinh phí lớn, thời gian dài, bởi đó là quá trình lặp đi lặp lại của việc ghép hàng nghìn bức ảnh tĩnh để tạo ra chuyển động cho nhân vật.
Để làm được điều đó, toàn bộ bối cảnh và nhân vật được tạo hình thủ công và từng thay đổi nhỏ nhất đều được ghi lại thành một hình ảnh riêng biệt. Tuy vậy, việc ghép các hình ảnh này với nhau cùng quá trình hậu kỳ video dường như đã thổi vào đó một sức sống kỳ diệu, sự sống động trong từng khung hình, tạo nên chiều sâu cảm xúc và sự độc đáo cho stop motion mà cho đến hiện nay vẫn chưa có công nghệ hoạt hình nào có thể vượt qua được.
Nhắc đến stop motion, không chỉ trẻ em mà cả nhiều người lớn cũng từng biết đến series phim “Shaun the Sheep” (2007) từ nước Anh, một trong những sản phẩm tiêu biểu nhất của công nghệ làm phim này.
Bộ phim đã tạo ra sức ảnh hưởng đáng kinh ngạc với 151 tập, năm mùa phim, hai bản điện ảnh, một sân khấu kịch, năm tựa game (trò chơi điện tử) và vô số sản phẩm ăn theo được ưa chuộng, phổ biến trong văn hóa đại chúng nhiều quốc gia.
 |
Một số bộ phim hoạt hình stop motion nổi tiếng thế giới (từ trên xuống, từ trái sang): Shaun the Sheep; Chicken Run; Coraline; Guillermo del Toro's Pinocchio. (Ảnh: Internet) |
Khẳng định sức hấp dẫn của những bộ phim thực hiện bằng công nghệ stop motion, đạo diễn trẻ Phạm Duy Anh (đạo diễn series phim Clay Mixer vừa đoạt giải Bộ nhân vật hoạt hình xuất sắc tại Giải thưởng sáng tạo nội dung số Việt Nam (VCA) năm 2023) cho biết: “Stop motion là một công nghệ làm phim độc đáo từ chất liệu đến cách thể hiện. Việc khán giả được nhìn những đồ vật thật, tương tác bởi ánh sáng thật và chụp bởi camera sẽ tạo ra những hiệu ứng hình ảnh mà công nghệ 2D hay 3D rất khó tái hiện được dù với trình độ công nghệ cao như Hollywood. Stop motion mang đến cho người xem cảm giác như từng nhân vật, sự vật đều có sức sống riêng mà không bị can thiệp quá nhiều bởi yếu tố con người.”
Nhận thấy tiềm năng đó, ngay từ năm 2016 khi stop motion còn rất mới mẻ tại thị trường Việt Nam, Sconnect Việt Nam là một trong trong số ít đơn vị tiên phong đầu tư nghiên cứu và sản xuất hoạt hình tĩnh vật. Dù sở hữu sức hút độc đáo nhưng thể loại này khi đó chỉ mới manh nha, thiếu toàn bộ nhân lực lẫn công nghệ, để đi vào sản xuất doanh nghiệp đã vấp phải không ít khó khăn.
Theo nhà sáng lập Sconnect Tạ Mạnh Hoàng, vào thời điểm đó đội ngũ nhân sự của Sconnect đã phải tìm kiếm và nghiên cứu các kênh nước ngoài bởi ở Việt Nam chưa có một đơn vị nào áp dụng công nghệ này. Vừa học mẫu vừa cải tiến, sự sáng tạo cùng kiên trì là quá trình để Sconnect tạo ra những sản phẩm đầu tiên của mình.
Hiện nay, các bộ phim stop motion nằm trong số những sản phẩm chủ lực của Sconnect như Luka hay Tiny. Điển hình với bộ nhân vật Tiny hiện sở hữu hệ thống kênh phân phối đa dạng trên các nền tảng mạng xã hội, truyền hình và các nền tảng OTT/IPTV tại nhiều quốc gia.
Số liệu thống kê năm 2023 của Sconnect cho biết loạt hoạt hình này đã thu về hơn 300 triệu lượt xem chỉ tính riêng trên nền tảng YouTube. Tính đến nay, Tiny Series đã có hơn 2.000 tập phim và được biên dịch bằng 6 ngôn ngữ.
Thách thức của hoạt hình thủ công trong cuộc đua công nghệ
Mới đây, đại diện Sconnect Việt Nam đã công bố dự định thực hiện phim dài chiếu rạp stop motion đầu tiên của Việt Nam. Thông thường, một tập phim ngắn (8-10 phút) cần khoảng hơn 3 tháng sản xuất liên tục và gối đầu các khâu. Như vậy, để hoàn thiện phim dài 90 phút trở lên phải gấp nhiều lần.
Tuy nhiên, việc ra mắt phim điện ảnh stop motion sẽ là dấu ấn quan trọng không chỉ với hãng mà còn với hoạt hình Việt Nam nói chung, chứng minh khả năng sánh vai với các đơn vị làm phim tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.
Do đặc thù sản xuất nên để một bộ phim stop motion ra đời đòi hỏi sự đầu tư lớn gấp nhiều lần các công nghệ 2D, 3D cả về thời gian, công sức và chi phí. Trong lịch sử hơn 100 năm của công nghệ làm phim này, đã có nhiều cải tiến như sự xuất hiện của máy ảnh kỹ thuật số thay thế máy ảnh chụp phim, hay sự ra đời của khung xương nhân vật giúp tạo ra các chuyển động mượt mà... và mang đến những bước tiến dài cho stop motion.
Tuy nhiên, những công đoạn tiêu tốn nhiều công sức nhất như tạo hình, diễn hoạt hay hậu kỳ vẫn gần như không có máy móc nào có thể thay thế được.
 |
Sản xuất hoạt hình stop motion bao gồm nhiều công đoạn hoàn toàn làm bằng tay. (Ảnh: Sconnect Việt Nam). |
Chia sẻ thêm về điều này, đạo diễn Phạm Duy Anh cho biết: “Hiện nay công nghệ tiên tiến nhất được áp dụng trong sản xuất phim stop motion là công nghệ in 3D, người làm phim có thể thiết kế các nhân vật, biểu cảm trên máy tính rồi sử dụng công nghệ in 3D để tạo ra các mô hình mang tính chính xác cao hơn, giúp gia tăng thẩm mỹ cũng như hiệu suất làm phim.”
Bên cạnh đó, xu hướng đang dẫn đầu và can thiệp vào mọi lĩnh vực của đời sống con người là sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cũng chưa thể đóng vai trò tối ưu, rút ngắn quy trình làm phim stop motion. Nếu như ở các thể loại khác như hoạt hình 2D, 3D, AI đã và đang chứng minh khả năng trở thành trợ thủ đắc lực, tham gia trực tiếp vào các khâu sản xuất, thì với stop motion AI mới chỉ có thể đưa ra gợi ý cho kịch bản, bối cảnh.
Có thể nói, với những thành tựu mà công nghệ đạt được đến hiện tại và tầm nhìn trong tương lai gần, vẫn chưa thể tìm ra giải pháp giúp giảm thiểu mức độ phức tạp và vai trò của con người trong quy trình sản xuất hoạt hình stop motion. Đó là còn chưa kể tới những yếu tố như khan hiếm nhân sự lành nghề, các chất liệu và công cụ hỗ trợ đa dạng khác.
Tuy vậy, sự kỳ công trong từng khuôn hình vẫn tạo nên giá trị trường tồn cho hoạt hình tĩnh vật, trở thành một lợi thế riêng trong thị trường phim hoạt hình đầy cạnh tranh và liên tục biến đổi.
