Nguyên tắc “dĩ bất biến, ứng vạn biến” được Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn từ năm 1946 khi tình hình nội trị, ngoại giao của Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa còn đứng trước trùng điệp khó khăn đã trở thành phương châm hành động cơ bản của ngoại giao Việt Nam, đặc biệt trong các hoàn cảnh khó khăn, phức tạp đan xen những xu thế khác nhau.
Ðiều “bất biến” chính là độc lập, chủ quyền của dân tộc, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, độc lập, tự cường và bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia-dân tộc luôn luôn là nguyên tắc bất biến, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong toàn bộ hoạt động của chúng ta.
Trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, độc lập, tự cường và bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia-dân tộc luôn luôn là nguyên tắc bất biến, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong toàn bộ hoạt động của chúng ta.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
Nội hàm bản sắc “cây tre Việt Nam” trong đường lối đối ngoại của Ðảng được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng làm rõ: “Gốc vững” là nguyên tắc trong đường lối đối ngoại, bảo đảm lợi ích quốc gia-dân tộc, độc lập, tự chủ; “Thân chắc” là những phương thức hội tụ làm nên sức mạnh, trong đó lấy thực lực làm gốc, sức mạnh đoàn kết là nhân tố quan trọng nhất; “Cành uyển chuyển” là phong cách mềm dẻo, nghệ thuật ứng xử linh hoạt trong đối ngoại, ngoại giao. Hình ảnh cây tre Việt Nam mềm mại, mà kiên cường tượng trưng cho tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam - linh hoạt, sáng tạo và kiên định, can trường trước mọi thử thách, khó khăn.
Cùng với các cuộc chiến đấu ngoan cường trong lịch sử bảo vệ độc lập, chủ quyền của đất nước, ông cha ta đã luôn chú trọng hoạt động đối ngoại, tạo dựng nên những truyền thống và bản sắc riêng, rất độc đáo. Ðó là một nền đối ngoại, ngoại giao vì hòa bình đầy hào khí, nhân văn, chuộng hòa hiếu, trọng công lý và chính nghĩa.
Gần 40 năm đổi mới, Ðảng ta đã kế thừa và không ngừng bổ sung, phát triển, hoàn thiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở vì hòa bình, hợp tác và phát triển, thực thi chính sách đối ngoại đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế.
Thực tiễn chứng minh đường lối đối ngoại, ngoại giao mang bản sắc “cây tre Việt Nam” đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Ðường lối đó giúp tạo lối và mở đường, từng bước phá thế bao vây, cấm vận để mở ra cục diện mới thuận lợi cho công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước.
Những thành tựu của công tác đối ngoại, ngoại giao trong gần 40 năm đổi mới tạo niềm tin tưởng rằng, dù phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, chúng ta vẫn “Quyết tâm xây dựng và phát triển một nền đối ngoại và ngoại giao Việt Nam hiện đại, mang đậm bản sắc dân tộc, trường phái ngoại giao cây tre Việt Nam”.
Và nhiệm vụ mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu là: Công việc trọng tâm của thời gian tới cần tiếp tục mở rộng và nâng cao hơn nữa hiệu quả các hoạt động đối ngoại, nhất là hợp tác kinh tế, văn hóa và hợp tác trên lĩnh vực chính trị, an ninh-quốc phòng với các nước, trước hết là các nước láng giềng và các nước lớn, đi vào chiều sâu, ổn định, hiệu quả.
Những bài viết thể hiện tập trung tư tưởng, quan điểm đối ngoại, ngoại giao của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được tập hợp trong cuốn sách thể hiện tầm nhìn, trí tuệ sáng suốt, sự chỉ đạo sâu sát, quyết liệt, toàn diện và đầy sức thuyết phục đã chứng minh sáng rõ về sự kiên định, nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác, phát triển, đa dạng hóa, đa phương hóa của Ðảng và Nhà nước cũng như sự quyết tâm, đồng lòng của toàn thể nhân dân thực hiện đường lối đó. Cuốn sách là tài liệu quý mang nhiều giá trị tổng kết và định hướng.
