Điều chỉnh hợp đồng 21 dự án BOT ngành giao thông

Theo Vụ Đối tác công - tư (PPP) thuộc Bộ GTVT, việc điều chỉnh giảm thời gian thu phí các dự án so với hợp đồng BOT chủ yếu do giá trị thỏa thuận (phê duyệt) quyết toán giảm so với tổng mức đầu tư được phê duyệt ban đầu và sự biến động của lưu lượng xe. Theo quy định tại Khoản 1, Điều 4 Nghị định 112/2009/NĐ-CP của Chính phủ, tổng mức đầu tư xây dựng công trình là chi phí dự tính của dự án, làm cơ sở để chủ đầu tư lập kế hoạch và quản lý vốn thực hiện đầu tư công trình.

Trên thực tế, bước lập dự án đầu tư không thể tính chính xác chi phí thực tế sẽ đầu tư. Bên cạnh đó, Thông tư 04/2010/TT-BXD của Bộ Xây dựng cũng cho phép xây dựng tổng mức đầu tư trên cơ sở ước tính từ suất đầu tư trung bình 1km đường nhân với chiều dài tuyến. Khi đàm phán ký hợp đồng BOT với các nhà đầu tư, theo quy định, Bộ GTVT sử dụng tổng mức đầu tư để tạm thời xác định thời gian thu phí.

Sau khi quyết toán công trình, Bộ GTVT sẽ cập nhật các thông số và tính toán lại thời gian thu phí để ký kết với nhà đầu tư làm cơ sở thu phí sau này. Việc tổng mức đầu tư giảm sau quyết toán, cùng với việc cập nhật lại lưu lượng dòng xe thực tế, các thông số tài chính có liên quan... sẽ làm thay đổi thời gian thu phí so với dự tính trước đây.

Thời gian qua, Bộ GTVT đã rà soát những dự án BOT theo đúng trình tự thủ tục quy định của pháp luật và hợp đồng BOT trên nguyên tắc có kiểm toán độc lập hoặc Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan thanh tra, sau đó lấy giá trị cuối cùng để quyết toán dự án, tính toán lại hợp đồng, thời gian thu phí.

Bộ GTVT quyết toán đối với 21 công trình BOT, đã giảm thời gian thu phí 92 năm 3 tháng đối với 13 dự án và tăng thời gian thu phí 24 năm 5 tháng đối với bốn dự án. Dự án được điều chỉnh giảm thời gian thu phí nhiều nhất là công trình đầu tư xây dựng quốc lộ 1 tuyến tránh TP Thanh Hóa, thời gian giảm thu phí 20 năm 1 tháng.

Công trình này có tổng mức đầu tư phê duyệt ban đầu 822 tỷ đồng, thời gian thu phí hoàn vốn theo hợp đồng BOT 27 năm 8 tháng. Sau khi hoàn thành quyết toán 100%, giá trị thỏa thuận quyết toán giảm xuống hơn 100 tỷ đồng (còn 718 tỷ đồng), thời gian thu phí của dự án được điều chỉnh giảm xuống chỉ còn 7 năm 7 tháng.

Trong khi đó, dự án BOT quốc lộ 1 đoạn tránh TP Biên Hòa (Đồng Nai) điều chỉnh giảm thời gian thu phí thấp nhất với 4 tháng (từ 13 năm 1 tháng xuống 12 năm 9 tháng).

Trong số 19 dự án BOT đường bộ, có bốn dự án phải kéo dài thời gian thu phí với tổng số 24 năm 5 tháng. Trong đó, dự án cầu Mỹ Lợi (quốc lộ 50) tăng thời gian nhiều nhất là 16 năm 2 tháng (từ 28 năm 4 tháng lên 44 năm 6 tháng); dự án cầu Yên Lệnh (quốc lộ 38) kéo dài 4 năm 3 tháng (từ 17 năm 1 tháng lên 21 năm 4 tháng); dự án quốc lộ 18 đoạn Uông Bí - Hạ Long từ 16 năm 4 tháng lên 19 năm 4 tháng….

Bộ GTVT cho biết, bốn dự án phải kéo dài thời gian thu phí chủ yếu do lưu lượng xe sụt giảm so với dự báo và doanh thu thực tế thấp hơn nhiều so với phương án tài chính trong hợp đồng BOT, nhất là dự án BOT cầu Mỹ Lợi và dự án BOT cầu Yên Lệnh.

Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần bê-tông 620 Long An Vũ Ngọc Tài (nhà đầu tư dự án) cho hay, khi nghiên cứu phương án tài chính, quy hoạch của địa phương về đầu tư các khu công nghiệp trên địa bàn Tiền Giang và Long An, nhà đầu tư nhận định nếu xây dựng cầu Mỹ Lợi nối từ Long An sang Tiền Giang sẽ có tính khả thi do kinh tế khu vực được dự tính theo quy hoạch đáp ứng tăng trưởng lưu lượng xe, đồng thời việc mở rộng quốc lộ 50 từ TP Hồ Chí Minh đến cầu Mỹ Lợi dự kiến hoàn thành cùng dự án cầu Mỹ Lợi sẽ sớm thúc đẩy giao thương qua cầu.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, các khu công nghiệp trên địa bàn hai tỉnh Tiền Giang và Long An chưa hình thành, nhất là dự án quốc lộ 50 mới giải phóng mặt bằng được một phần, phải dừng lại vì khó khăn về kinh phí, dẫn tới lưu lượng xe qua cầu không đạt được như tính toán ban đầu, chỉ khoảng 60% dự báo.

Theo phương án tài chính, trong năm 2016, bình quân mỗi tháng dự án phải thu được 120 triệu đồng/ngày, nhưng thực tế chỉ đạt 80 triệu đồng/ngày. Hiện nay, trung bình mỗi tháng, nhà đầu tư phải bỏ ra khoảng 3 tỷ đồng để bù tiền trả lãi vay cho ngân hàng. Nếu lượng xe tiếp tục không có sự tăng trưởng như dự báo, nhà đầu tư sẽ bỏ tiền túi để bù lỗ cho phần lãi vay ngân hàng trong vòng 17 năm tới.

Vừa qua, Đoàn giám sát Quốc hội đã kiểm tra dự án và ghi nhận, đây là một trong những rủi ro của các dự án BOT mà các nhà đầu tư cần phải đánh giá được, nếu không sẽ thất bại và lâm vào tình trạng nợ nần trong thời gian dài.

Tuy nhiên, trong hợp đồng BOT cũng ghi rõ, trong tình huống này, để chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư, cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ kéo dài được thời gian thu phí.