Theo nhận định của Viện Khoa học khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, mùa mưa bão năm 2024, số lượng các cơn bão trong khoảng từ tháng 5 đến tháng 7 ít hơn so với trung bình nhiều năm. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay đã xảy ra nhiều cơn mưa lớn, kéo dài với diễn biến phức tạp kèm dông lốc xuất hiện, kéo theo đó hiện tượng sấm sét đã gây thiệt hại về người và tài sản.
Chỉ riêng trong ngày 19/5/2024, khắp các tỉnh Bắc Bộ xảy ra mưa dông lớn kèm theo các hiện tượng bất ổn của thời tiết đã khiến ba người bị sét đánh tử vong. Ba nạn nhân là: Bà L.T.N. (sinh năm 1962), bị sét đánh khi đang làm đồng tại thôn Yên Bằng, xã Đông Yên, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa; chị B.T.P. (sinh năm 2000), bị sét đánh khi tham gia giao thông trên tuyến đường nối thành phố Thanh Hóa đi Nghi Sơn, xã Đồng Tiến, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa; anh N.V.T. (sinh năm 1985, trú tại xóm Bồi, xã Giao Phong) khi đang di chuyển qua khu vực xã Giao Hải, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định thì bị sét đánh, dẫn đến tử vong.
Thống kê của Viện Vật lý địa cầu cho thấy, mỗi năm ở nước ta có thể có 2 triệu cú sét đánh xuống đất, một số địa phương sét thường xuất hiện nhiều là Hà Nội, Hải Dương, Quảng Nam và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Theo cơ quan Khí tượng thủy văn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, dông là một hiện tượng khí tượng, bao gồm sự phóng điện trong cùng một đám mây, giữa các đám mây hoặc giữa các đám mây với mặt đất... tạo ra hiện tượng chớp và sấm.
Trường hợp phóng điện xảy ra giữa các đám mây và mặt đất gọi là sét. Sét có thể phát ra tia lửa điện và dòng điện đủ mạnh gây chết người hoặc cháy nhà cửa. Sét có thể đánh ở hầu hết mọi nơi, ngay cả trước, trong và sau khi mưa và nhắm vào bất cứ đối tượng nào khi có đủ yếu tố hình thành sét.
Do vậy, khi thời tiết có mưa to và dông, mọi người cần tìm nơi trú ẩn an toàn, tránh xa những khu vực sông nước, các khu vực nuôi trồng thủy sản để đề phòng sét đánh. Theo thông tin từ Ban Chỉ đạo phòng chống bão lụt tỉnh Quảng Ninh, khoảng 5 giờ ngày 6/5/2024, tại thị xã Quảng Yên xảy ra mưa dông kèm theo sấm sét. Lúc này, ông N.V.N. (45 tuổi) cùng vợ là bà H.T.H. (trú tại thôn Bấc, xã Liên Vị, thị xã Quảng Yên) đang đánh bắt thủy sản trong rừng ngập mặn thì bị sét đánh trúng. Sau vụ việc, ông N. tử vong tại chỗ, còn bà H. bị thương.
Theo dự báo, trong năm 2024 sẽ có khoảng từ 11 đến 13 cơn bão trên Biển Đông, trong đó có từ 5 đến 7 cơn bão có thể ảnh hưởng đến đất liền. Hoạt động của bão và áp thấp nhiệt đới có khả năng sẽ tập trung vào nửa cuối mùa bão từ tháng 9 đến tháng 11/2024.
Do vậy, các địa phương cần chủ động và sớm đưa ra các phương án phòng chống lụt bão, nhất là tăng cường công tác tuyên truyền để người dân chủ động các phương án phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu thiệt hại, nhất là phòng ngừa dông sét. Theo kinh nghiệm của các chuyên gia trong ngành khí tượng, những lúc trời gần tạnh mưa, chân mây thấp là lúc sét đánh xuống đất rất nhiều và nguy hiểm.
Người dân có thể nhận biết dấu hiệu sắp có dông sét như trời có mây đen, gió lạnh sau đợt nắng nóng gay gắt, thời điểm các khối khí nóng và lạnh giao tranh; khi thấy dấu hiệu có dông sét, người dân nên nhanh chóng về nhà. Khu vực an toàn để tránh sét là bên trong tòa nhà hoặc công sở, có lắp đặt hệ thống chống sét.
Trong trường hợp người dân đang ở ngoài trời gặp sét mà không thể về được nơi an toàn thì thực hiện theo quy tắc tránh đứng cạnh cây cao, tránh đứng thành nhóm người gần nhau, tránh những vùng đất cao, trống trải và không được xuống nước. Khi gặp dông sét, người dân không trú mưa trong chòi, không khuân vác vật dụng bằng kim loại như cuốc, xẻng... không trú mưa dưới các cột thu lôi, ăng-ten, cột điện, cột cờ, không đứng gần hoặc chạm vào vật dẫn điện như ống nước, ống khói, hàng rào dây kẽm, không nghe điện thoại kể cả điện thoại di động, không nằm trên nền nhà.
Bên cạnh đó, người dân cũng cần quan tâm theo dõi các bản tin dự báo thời tiết, quan sát khi thấy dông, sét thì hạn chế di chuyển ra đường. Khi ở trong nhà nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước. Nên rút phích cắm các thiết bị điện, ăng-ten ti-vi trước lúc mưa dông sắp xảy ra.
