Tại các kỳ họp Quốc hội vừa qua cũng như ghi nhận ý kiến của nhân dân và cử tri cả nước, đều khẳng định: Cuộc cách mạng làm thay đổi căn bản, triệt để, toàn diện về triết lý tổ chức quyền lực tại địa phương, về thể chế, quản trị địa phương, về tư duy tổ chức bộ máy và nhân sự công vụ, về phương thức điều hành, vai trò, vị trí và mối quan hệ giữa các cấp chính quyền cũng như về mục tiêu phát triển.
Phát biểu tại diễn đàn Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Thị Thanh Trà đánh giá cao sự nỗ lực của hệ thống chính trị địa phương, trong điều kiện làm việc thần tốc, rất khẩn trương “vừa chạy, vừa xếp hàng”, nhưng từ Trung ương đến địa phương đã đồng hành, đồng bộ và quyết liệt để hoàn thiện khối lượng công việc rất lớn. Nhiều địa phương có những cách làm rất sáng tạo, linh hoạt, kịp thời giải quyết những vấn đề phát sinh.
Chính quyền cấp xã trở thành nơi trực tiếp triển khai chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân, là nơi niềm tin của nhân dân được củng cố và nâng cao bằng hành động mỗi ngày.
Đại biểu Quốc hội K’ Nhiễu (Đoàn Lâm Đồng) cho biết: Công việc nhiều, điều kiện hạn chế nhưng tinh thần trách nhiệm không bao giờ thiếu, có những buổi tối muộn trụ sở vẫn sáng ánh đèn, các cán bộ, công chức, viên chức vẫn kiên trì giải quyết từng hồ sơ đúng hẹn để người dân không phải chờ đợi. Động lực công vụ là khi người dân được hướng dẫn tận tình, nhận kết quả đúng hẹn và mỉm cười cảm ơn, là phần thưởng xứng đáng cho mỗi công chức nơi cơ sở.
Thực tiễn chứng minh mô hình chính quyền 2 cấp đã ngày càng gần dân, sát dân, vấn đề còn lại là tổ chức phục vụ tốt hơn, kịp thời, thuận tiện hơn các yêu cầu chính đáng của người dân và doanh nghiệp thì điểm mấu chốt chính là do đội ngũ cán bộ cấp xã quyết định. Chính quyền cấp xã đang thực hiện hầu hết các nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện trước đây, mỗi ngày làm việc của công chức kết hợp nhiều loại công việc khác nhau về giấy tờ, tiếp dân, công tác thực địa, giải quyết thủ tục hành chính..., khối lượng công việc rất lớn và đa dạng, đòi hỏi chuyên môn sâu, tinh thần trách nhiệm cao và nhiều áp lực.
Trong bối cảnh đó, đội ngũ cán bộ cấp xã có lúc, có nơi chưa thật sự toàn tâm, toàn ý cho công vụ hoặc không theo kịp yêu cầu nhiệm vụ, không bao quát hết các lĩnh vực được giao dẫn đến tâm lý lo lắng, biểu hiện né tránh, sợ trách nhiệm... Trước những vấn đề cần khắc phục, ngày 11/12/2025, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 226-KL/TW về việc chấn chỉnh lề lối làm việc, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.
Gần sáu tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp vẫn là một nhiệm vụ mới, chưa có tiền lệ, so với chiều dài lịch sử 80 năm đã quen với việc vận hành chính quyền địa phương 3 cấp thì những khó khăn, vướng mắc, bất cập ban đầu cần được chia sẻ. Việc thay đổi hoàn toàn về tư duy, phương thức quản trị, nhất là về nhận thức, việc thay đổi trạng thái, phương thức làm việc cũng cần có thời gian hơn. Mặc dù vậy, chúng ta không nóng vội, nhưng cũng không thể cầu toàn, không thể đi chậm làm lỡ thời cơ mà bắt buộc phải có quyết tâm cao hơn nữa, cần tiếp tục vừa làm vừa điều chỉnh, vừa hoàn thiện trên tất cả các phương diện, tất cả các lĩnh vực.
Vừa qua, Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết đột phá phát triển đất nước, Quốc hội cũng thể hiện mạnh mẽ quyết tâm đưa thể chế, pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh. Các nội dung được đề ra nhằm giải phóng toàn bộ sức sản xuất, mở đường khơi thông các động lực, nguồn lực, phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực, lấy nguồn lực nội sinh, nguồn lực con người là nền tảng, nguồn lực khoa học-công nghệ là đột phá đưa đất nước phát triển.
Để bắt nhịp sự chuyển động và bứt phá rất lớn của cả hệ thống chính trị, của cả nền công vụ nhà nước, đòi hỏi tất cả đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phải tự làm cuộc cách mạng cho chính bản thân mình về tư tưởng, tâm lý, tư duy, nhận thức, lề lối, phương pháp làm việc, tinh thần công vụ và văn hóa công vụ. Chắp cánh cho sự chuyển động đó, ngành nội vụ và các cơ quan hữu quan cũng cần chủ động nghiên cứu, tham mưu, ban hành hoàn thiện những vấn đề căn cốt, thiết thực nhất về tổ chức bộ máy, biên chế, chế độ, chính sách cho người ở lại sau sắp xếp bộ máy.
Chia sẻ góc nhìn từ cơ sở, nơi gần dân nhất, nơi mỗi cán bộ, công chức đang âm thầm làm việc với mong muốn mang lại sự hài lòng cho nhân dân, nhiều đại biểu Quốc hội cho biết: Ngân sách cấp xã hiện nay đang gặp khó khăn, chuyển giao chậm và không tương ứng với yêu cầu nhiệm vụ, chưa bảo đảm chi thường xuyên, công chức cấp xã làm việc rất áp lực, công việc nhiều gấp từ 2 đến 3 lần nhưng chế độ, chính sách không thay đổi, không khuyến khích, động viên được cán bộ yên tâm công tác, dốc lòng cống hiến.
Đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn Vĩnh Long) phản ánh: Theo báo cáo tổng hợp kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 10, cử tri ở nhiều địa phương như Quảng Trị, Vĩnh Long, Bình Thuận trước đây (nay là tỉnh Lâm Đồng), phản ánh sau sáp nhập đơn vị hành chính nhiều cán bộ xã phải di chuyển xa hơn, trong khi phụ cấp đi lại, phụ cấp công vụ chưa được điều chỉnh. Cử tri các tỉnh Nghệ An, Lâm Đồng, Đồng Tháp đề nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ, khuyến khích đối với cán bộ vùng sáp nhập, bởi đời sống gặp nhiều khó khăn, chi phí đi lại, thuê nhà, sinh hoạt tăng khiến thu nhập thực tế giảm từ 10 đến 12% so với trước đây.
Gần sáu tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp vẫn là một nhiệm vụ mới, chưa có tiền lệ, so với chiều dài lịch sử 80 năm đã quen với việc vận hành chính quyền địa phương 3 cấp thì những khó khăn, vướng mắc, bất cập ban đầu cần được chia sẻ.
Nhiều địa phương như Bắc Kạn trước đây (nay là tỉnh Thái Nguyên), thành phố Cần Thơ và một số tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có tình trạng đội ngũ cán bộ cơ sở đang phải gánh thêm nhiều phần việc do tinh giản biên chế nhưng thu nhập chưa được cải thiện, ảnh hưởng đến tâm lý, động lực và hiệu quả công tác...
Một số đại biểu đề cập thực tế chỉ số giá tiêu dùng CPI bình quân chín tháng năm 2025 tăng khoảng 3,27% so với cùng kỳ năm trước. Giá của nhiều nhóm hàng hóa thiết yếu đều tăng gây áp lực lớn đến đời sống, thu nhập thực tế của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/ tháng so với mặt bằng giá sinh hoạt hiện tại không còn phù hợp…
Nhiều đại biểu kiến nghị cần một quyết sách đột phá về thu nhập và đãi ngộ bởi đây không chỉ là câu chuyện tăng lương để giảm gánh nặng lo toan mỗi ngày mà là sự gửi gắm, nhịp đập chung của bộ máy đang cần được tiếp thêm sinh lực cho những mục tiêu cao hơn.
Đất nước đang thực hiện mục tiêu duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao chất lượng tăng trưởng và phát triển nhanh, bền vững cho giai đoạn tới trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, phức tạp, cạnh tranh gay gắt với những yêu cầu khắt khe và thách thức hơn. Đặc biệt là chúng ta cần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng trong nhiệm kỳ mới.
Vì thế, chính sách và pháp luật sẽ khó thực thi hiệu quả nếu đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thiếu bản lĩnh và trách nhiệm, thiếu tính đột phá, tính quyết liệt giải quyết đến cùng công việc. Mục tiêu rõ ràng, có tầm nhìn dài hạn, có thể chế pháp lý ổn định, thông thoáng nhưng quá trình thực hiện nửa vời, nặng hô hào, hình thức thì sẽ rất khó khăn; đồng thời, thành công của mô hình mới còn phụ thuộc rất nhiều vào sự đồng bộ giữa năng lực đội ngũ cán bộ với chất lượng, hiệu quả triển khai thể chế pháp lý, khả năng ứng dụng hạ tầng kỹ thuật hiện đại, công nghệ hiện đại dựa trên nền tảng tư duy quản trị mới.
Điều đó đặt ra yêu cầu cấp bách cần có sự khách quan, trách nhiệm hơn trong công tác sắp xếp bộ máy hợp lý và khoa học, khắc phục tình trạng nơi thừa nơi thiếu, tư tưởng cục bộ địa phương, tình trạng tiêu cực, tham nhũng trong công tác cán bộ; trong đánh giá trình độ, năng lực, trách nhiệm, đạo đức của người thừa hành công vụ.
Nhiều đại biểu đề nghị cần áp dụng ngay những tiêu chuẩn, tiêu chí, thước đo khách quan, công tâm, cách thức khoa học trên cơ sở vị trí việc làm để tuyển chọn, sử dụng và đánh giá cán bộ. Đây phải là một quá trình thử thách và kiểm chứng, có lên, có xuống, có vào, có ra; cần trọng dụng và mạnh dạn bổ nhiệm ngay những người đã chứng minh được trình độ, năng lực thực chất.
Giải quyết được những nút thắt nêu trên sẽ góp phần phát huy vị trí, vai trò của từng cán bộ, công chức, viên chức với động lực mới, có đạo đức công vụ và nhiệt tâm cống hiến “mỗi ngày làm việc là một ngày kiến tạo”. Từ đó thúc đẩy chuyển đổi nhanh phương thức quản lý hành chính sang kiến tạo và phục vụ, từ trạng thái thụ động hành chính sang chủ động quản trị địa phương, tạo một nền móng vững chắc, một gốc rễ quan trọng, cấp bách trong xu thế chung của thế giới cho việc quản trị quốc gia hiện đại, vì mục tiêu phát triển và hạnh phúc của nhân dân.
