Cuối tháng 9 vừa qua, Việt Nam đã tham dự Hội nghị cấp cao lần đầu tiên về chấm dứt bệnh lao toàn cầu của Đại hội đồng Liên hợp quốc được tổ chức tại New York, Hoa Kỳ với sự tham dự của các nguyên thủ quốc gia, các quan chức cấp cao các thành viên Liên hợp quốc. Tại đây, Việt Nam đã đưa ra cam kết sẽ chấm dứt lao vào năm 2030.
Phóng viên Nhân Dân điện tử có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình Chống lao Quốc gia về những mục tiêu mà Việt Nam cần phải làm tới đây để tiến tới chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam.
PV: Thưa PGS Nguyễn Viết Nhung, Việt Nam được đánh giá như thế nào tại Hội nghị cấp cao lần đầu tiên về chấm dứt bệnh lao toàn cầu của Đại hội đồng Liên hợp quốc. Sự kiện này có ý nghĩa như thế nào với Việt Nam?
PGS Nguyễn Viết Nhung: Việt Nam được đánh giá là một mô hình mẫu trên con đường chấm dứt bệnh lao, vì vậy sau phiên khai mạc, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã được mời phát biểu chào mừng Bản tuyên bố của Hội nghị cấp cao.
Sự kiện này hết sức có ý nghĩa đối với tất cả các quốc gia và đặc biệt có ý nghĩa với công tác chống lao của Việt Nam vì hầu hết các giải pháp can thiệp được đề cập trong tuyên bố đều đã được áp dụng ở các cấp độ khác nhau ở Việt Nam, bản tuyên bố này sẽ chắp cánh cho các can thiệp này đủ nguồn lực và cơ chế áp dụng trên phạm vi toàn quốc. Mặt khác, sự kiện này sẽ thúc đẩy các hoạt động vận động bảo đảm nguồn lực bền vững cho Chương trình hoạt động đến thắng lợi cuối cùng đó là chấm dứt bệnh lao vào năm 2030.
 |
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến và Giám đốc BV Phổi Trung ương Nguyễn Viết Nhung tại Hội nghị cấp cao lần đầu tiên về chấm dứt bệnh lao toàn cầu của Đại hội đồng Liên hợp quốc.
Sự kiện này còn có ý nghĩa rất lớn cho Việt Nam kêu gọi hợp tác quốc tế như Quỹ toàn cầu, WHO, CDC, KNCV và nhiều đối tác khác vừa hỗ trợ tài chính và kỹ thuật, đồng thời hợp tác triển khai các nghiên cứu mới mang tính đột phá phù hợp với điều kiện Việt Nam.
PV: Tại sự kiện này, Việt Nam đã đưa ra những cam kết gì với mục tiêu sẽ chấm dứt lao vào năm 2030?
PGS Nguyễn Viết Nhung: Việt Nam hoàn toàn ủng hộ tuyên bố chính trị của Hội nghị và cam kết sẽ tập trung nguồn lực cần thiết, huy động tất cả các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức, cộng đồng và người dân để thực hiện thành công Chương trình chấm dứt bệnh lao toàn cầu cùng với các Mục tiêu phát triển bền vững.
PV: Việt Nam có những điểm sáng gì trong công tác phòng chống lao để được thế giới đánh giá là một trong những nước đi đầu trong công tác phòng chống lao?
PGS Nguyễn Viết Nhung: Việt Nam là một trong chín nước đạt chỉ tiêu thiên niên kỷ cả ba chỉ tiêu mới mắc, hiện mắc và tử vong do lao. Đến nay sau ba năm, tử vong đã giảm từ 16.000 năm 2015, xuống 13.000 năm 2016 và 12.000 năm 2017
Việt Nam đã hội tụ gần đủ các yếu tố để cơ bản chấm dứt bệnh lao vào năm 2030. Đầu tiên, về cam kết chính trị, Nghị quyết Trung ương 6 đã đặt chỉ tiêu cơ bản chấm dứt bệnh lao vào năm 2030; Chính phủ ban hành chiến lược quốc gia đến năm 2020 tầm nhìn 2030; Chính phủ và Bộ Y tế có những nghị định (NĐ56 về ưu đãi thu hút nghề), Quyết định chuyên ngành ưu tiên của Thủ tướng, thông tư (02/2013/TT-BYT về phối hợp y tế công tư phòng chống lao, 04/2016/TT-BYT về ưu tiên tiếp cận khám chữa bệnh lao cho người có thẻ BHYT, Quyết định 4974/QĐ-BYT về quản lý cung ứng thuốc chống lao, …) hỗ trợ cho công tác chống lao được triển khai thuận lợi. Nguồn ngân sách thông qua Chương trình mục tiêu Y tế Dân số.
Việt Nam có hướng dẫn kỹ thuật và phác đồ chuẩn thống nhất toàn quốc; có mạng lưới chuyên khoa lâu đời, mạnh, tâm huyết từ Trung ương đến địa phương triển khai có hiệu quả nhiều can thiệp.
Chúng ta có hỗ trợ quốc tế mạnh mẽ cả về tài chính và kỹ thuật; có quyết tâm cao của những người đứng đầu ngành y tế và chuyên khoa vì mục tiêu nhân văn tránh đi cái chết của hàng chục ngàn người và nỗi lo của hàng trăm ngàn gia đình mỗi năm.
Việt Nam đã thành lập một được Mạng lưới nghiên cứu Lao và Bệnh phổi quốc gia với vai trò điều phối và kết nối của Trung tâm Hợp tác Nghiên cứu Lao và Bệnh phổi Việt Nam (VICTORY – Viet nam Integrated Center for TB and Respirology Research) và sự tham gia của nhiều đối tác trong nước và quốc tế.
Hiện nay, chúng ta đã áp dụng hầu hết các tiến bộ khoa học công nghệ thế giới các xét nghiệm mới, thuốc mới nên đã phát hiện sớm và điều trị được với tỷ lệ thành công cao các thể lao, kể cả lao đa kháng và siêu kháng. Đồng thời, chúng ta đã có năng lực nghiên cứu rất tốt để sẵn sàng áp dụng các sáng kiến và kỹ thuật mới ra đời trên thế giới, đồng thời còn có khả năng đóng góp kinh nghiệm cho các nước trong khu vực, tăng thêm uy tín của Việt Nam và vì vậy tiềm năng vận động được hỗ trợ quốc tế mạnh mẽ trong thời gian tới.
 |
Tổng Giám đốc WHO - Tedros Adhanom Ghebreyesus và PGS Nguyễn Viết Nhung.
PV: Việt Nam đặt ra cam kết chấm dứt bệnh lao vào năm 2030. Đâu là những thách thức với Việt Nam trong công việc này?
PGS Nguyễn Viết Nhung: Thách thức lớn nhất của Chương trình chống lao hiện nay là duy trì bền vững tất cả những điều kiện thuận lợi hiện nay, những thành quả đã đạt được cho đến năm 2030. Việt Nam cần có sự tiếp cận chủ động của cộng đồng với các dịch vụ phòng chống lao để phát hiện sớm và tất cả mọi trường hợp bị lao, điều trị khỏi tất cả các thể lao. Vì vậy, cắt đứt nguồn lây sẽ chấm dứt bệnh lao.
Về giải pháp cho sự phát triển bền vững, chúng ta cần có Uỷ ban liên ngành quốc gia, có kế hoạch hành động quốc gia, có Luật Phòng chống Lao với khung trách nhiệm giải trình đa ngành được đánh giá hàng năm.
Chúng ta cần sự tham gia tích cực của cộng đồng. Giải pháp cho tiếp cận chủ động của cộng đồng đó là truyền thông giáo dục giảm thiểu kỳ thị mặc cảm về bệnh lao và có chính sách hỗ trợ, nhất là hỗ trợ kinh tế cho mọi người dân, không còn rào cản nào khiến họ phải giấu bệnh hoặc bỏ trị. Quỹ Hỗ trợ người bệnh chiến thắng bệnh lao - PASTB đang phát huy tác dụng, làm sao để mọi người biết đến và không còn phải lo lắng khi nghi mắc lao, cho dù nghèo đến bao nhiêu đi chăng nữa.
PV: Tới đây, Việt Nam cần phải có những chính sách mạnh mẽ như thế nào để đạt mục tiêu chấm dứt lao vào năm 2030?
PGS Nguyễn Viết Nhung: Sau sự kiện này, Bộ Y tế sẽ đề xuất Chính phủ lồng ghép cấu phần lao vào Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm thành Ủy ban Quốc gia phòng chống Lao, AIDS, ma túy, mại dâm. Xậy dựng Chương trình hành động quốc gia chấm dứt bệnh lao đến năm 2030 dựa trên cơ sở hiện tại và dự báo các cơ hội đột phá của khoa học công nghệ. Đề xuất Chính phủ tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình hành động quốc gia để vận động tất cả các bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương vào cuộc và sau đó tổ chức liên ngành đánh giá tiến độ thực hiện hàng năm.
Chúng tôi cũng sẽ đề xuất Quốc hội đưa vấn đề chấm dứt bệnh lao vào luật, có thể là Luật chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân hoặc Luật phòng chống các bệnh truyền nhiễm sửa đổi.
Về phía tổ chức hệ thống, chúng tôi sẽ tham mưu cho Bộ Y tế mô hình Chương trình chống lao của 15 tỉnh chưa có bệnh viện chuyên khoa, tăng cường công tác đào tạo cho y tế cơ sở lồng ghép kiểm soát các bệnh mạn tính cùng với kế hoạch bao phủ y tế toàn dân.
 |
Việt Nam đạt được nhiều thành tựu trong công tác phòng chống lao.
Chúng ta cần tăng cường năng lực và mở rộng nghiên cứu từ Trung ương đến địa phương, đồng thời triển khai xây dựng mạng lưới nghiên cứu lao khu vực APEC phối hợp với Úc, Singapore, Trung Quốc, Campuchia, Thái Lan và các nước khác như đã được đề xuất tại cuộc họp APEC về phòng chống lao vừa quan tại PNG.
Xin cảm ơn PGS Nguyễn Viết Nhung!
| Việt Nam hiện vẫn nằm trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao cao nhất thế giới, đứng thứ 16 về số người mắc lao cao và đứng thứ 16 gánh nặng lao kháng đa thuốc. Trong đó, 64% bệnh nhân lao thường và 98% bệnh nhân lao kháng thuốc phải chịu gánh nặng chi phí thảm họa, tức là phải tiêu tốn >20% thu nhập của cả hộ gia đình trong một năm do mắc lao. 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động. Vì vậy, lao thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung. Đầu tư cho chấm dứt bệnh lao là đầu tư cho phát triển bền vững. |
