Trong suốt 20 năm qua, Giải thưởng của Quỹ L’Oréal và UNESCO đã tạo điều kiện để những nhà khoa học trên khắp thế giới có thể giới thiệu những công trình nghiên cứu góp phần xây dựng cuộc sống hiện đại hơn và giải quyết những thách thức đối với sức khỏe của con người. Những phát minh và thành tựu nghiên cứu không chỉ thuộc về nam giới mà còn cả những phụ nữ luôn cố gắng làm tròn hai nhiệm vụ đối với công việc và gia đình.
Chính vì vậy, Giải thưởng của Quỹ L’Oréal và UNESCO có mục đích đề cao những tấm gương của các nhà khoa học nữ, khuyến khích họ theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học. Đó là vì họ đang đóng góp xuất sắc vào lĩnh vực phát triển bền vững và sinh thái, vật lý, dược học, dịch tễ học, nghiên cứu y học, khoa học thần kinh và sinh học tiến hóa. Cùng 14 nhà khoa học nữ xuất sắc dưới 40 tuổi đến từ năm châu lục trên thế giới được vinh danh lần này, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp được trao Giải thưởng Nhà khoa học trẻ tài năng của thế giới.
Để được đề cử tham gia ứng cử giải quốc tế của L’Oréal và UNESCO, các ứng cử viên phải có giải thưởng quốc gia và có công trình nghiên cứu nổi bật để xét ở cấp độ quốc tế. Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp đã được trao giải quốc gia "Nhà nghiên cứu khoa học nữ tài năng năm 2016 của L’Oreal – UNESCO" với đề tài mang tính phát hiện về titanium implant - hiện là vật liệu tốt nhất trong nha khoa phục hồi. Năm 2017, chị tiếp tục giành giải nhất cuộc thi Giải thưởng khoa học ASEAN - Mỹ vì có những nghiên cứu xuất sắc trong lĩnh vực kỹ thuật y sinh.
 |
Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp giới thiệu công trình nghiên cứu với các đại biểu quốc tế.
Chia sẻ về đam mê theo đuổi công việc nghiên cứu, chị cho biết: "Giống như trong quá trình nghiên cứu rồi đi thi ở ASEAN, tôi luôn đặt câu hỏi là làm thế nào để giúp người dân ở vùng nông thôn có thể tự chữa vết thương trong trường hợp chưa thể đến bệnh viện kịp thời. Do đó tôi tập trung vào nghiên cứu những vật liệu sinh học như keo sinh học, băng gạc hay dụng cụ tiêm không kim. Cần phải có những giải pháp hay cách cứu chữa kịp thời, để xử lý nguy cơ máu chảy ồ ạt. Thực tế cho thấy, người dân ở nông thôn không biết cách khâu vết thương vì vậy cần phải có cách nào đó để cầm máu tức thì. Trong trường hợp đó, họ có thể mua keo cầm máu để ở nhà và dùng khi cần thiết, sau đó đến trạm xá hay bệnh viện để chữa. Yêu cầu đặt ra là loại keo dán này phải tương hợp sinh học, tốt cho cơ thể như một loại mô của cơ thể và chống lại vi khuẩn cũng như giúp cho quá trình tái tạo hay lành vết thương nhanh hơn".
Đây là hai loại bột, khi đổ vào môi trường nước, tạo thành một loại keo và khi đắp vào vết thương có thể làm cho máu ngừng chảy. Chị bắt đầu nghiên cứu từ năm 2013 cho đến nay và đã tạo được loại tốt nhất tại phòng thí nghiệm để áp dụng. Kết quả thử nghiệm cho thấy loại keo này có thể dùng để chữa các loại vết thương khác nhau, diệt khuẩn và giảm thời gian tái tạo tế bào. "Cần có các dự án để thử nghiệm trên quy mô lớn, cần sự quan tâm của nhà nước để sản phẩm của tôi được cấp giấy phép và đưa ra thị trường vì rất hữu dụng", chị đề xuất.
Để có thành công như hôm nay, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp vẫn không quên những khó khăn của chị khi mới trở về Việt Nam năm 2012. Chị cho biết: "Đó là một sự do dự rất lớn suốt sáu tháng, vì điều kiện làm nghiên cứu ở nước ta còn nhiều khó khăn mà mình thì lại có hoài bão lớn. Rồi tôi suy nghĩ rằng mình cần bắt đầu từ những công việc cơ bản từ thiên nhiên nên tôi quyết định trở về nước. Từ con số 0, tôi bắt đầu xây dựng lên, cứ thấy gì có thì làm chứ không nhất thiết phải đòi hỏi có những thứ lớn lao. Vì vậy, hai năm đầu rất khó khăn nhưng tôi vẫn quyết tâm làm với suy nghĩ rằng làm khoa học không nhất thiết phải có thiết bị hiện đại mới thực hiện được. Chúng ta phải nhìn vào chung quanh, những thứ rất thiên nhiên, tự nhiên vì có mối liên hệ rất gần giữa thiên nhiên và khoa học, có những thứ rất đơn giản có thể mang lại hiệu quả cao".
Chia sẻ niềm vui tại lễ trao giải, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp nói: "Tôi rất vinh dự khi được nhà nước đề cử tham gia giải thưởng này. Tôi cảm thấy rất vui, tự hào khi biết tin được nhận giải. Vinh dự này cho thấy nền khoa học của Việt Nam ngày nay có thể sánh tầm với nền khoa học của thế giới. Đối với Việt Nam tôi cảm nhận không còn có sự phân biệt nam nữ nhiều lắm, người phụ nữ có thể thực hiện được ước mơ làm nghiên cứu khoa học của mình".
Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp đã trải qua một hành trình phấn đấu không mệt mỏi mà có lúc chị tưởng chừng không vượt qua. Chính vì vậy chị mong rằng, những trí thức trẻ, những nhà khoa học trẻ về Việt Nam để phát triển, xây dựng một nền khoa học hiện đại cho đất nước, đồng thời thu hút các chuyên gia nước ngoài tới giúp đỡ.
 |
Đại sứ Trần Thị Hoàng Mai chúc mừng Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp.
Giải thưởng dành cho phụ nữ làm khoa học của UNESCO và L'Oréal được thành lập từ năm 1997. Nói về sự hợp tác của UNESCO và L'Oreal, Đại sứ - Trưởng phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh tổ chức UNESCO Trần Thị Hoàng Mai cho biết: Đó là những nhà khoa học nữ còn trẻ nhưng có nhiều tài năng. Đây là lần thứ hai Việt Nam nhận được vinh dự này. Trước đó vào năm 2015, Tiến sĩ Trần Hà Liên Phương, cũng là giảng viên của Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Khoa Công nghệ Y sinh đã được trao giải. Giải thưởng này tôn vinh phụ nữ làm khoa học và công nhận những thành tựu mà phụ nữ đóng góp cho khoa học nhằm khuyến khích họ tiếp tục theo đuổi nghiên cứu khoa học, hướng tới thành tích cao hơn trong khoa học. Việt Nam chính thức tham gia giải này từ năm 2010. Mỗi năm L'Oréal Việt Nam trao giải cho năm nhà khoa học nữ, sau đó giới thiệu ứng cử viên xuất sắc nhất để tranh giải thế giới.
Để khuyến khích những tài năng trẻ đam mê đi theo con đường nghiên cứu khoa học, UNESCO và L'Oréal có Giải thưởng Nhà khoa học trẻ tài năng dành cho các nhà khoa học nữ nhưng ở độ tuổi còn trẻ. Mục đích là để tạo điều kiện cho các chị mở rộng mối quan hệ trong giới khoa học quốc tế và từ đó tiếp tục theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học của mình.
 |
Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp và Giám đốc Truyền thông của L'Oreal Việt Nam, Nguyễn Ngọc Tuyết Trinh.
Cũng tại Lễ trao giải 2018, L'Oréal và UNESCO giới thiệu chương trình "Các nhà khoa học nam đối với chương trình vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học" với mục tiêu góp phần cân bằng giới tốt hơn trong khoa học để đạt được sự tiến bộ hiệu quả hơn. Đại diện của Ban Tổ chức cho biết, trong 20 năm qua, phần trăm phụ nữ làm việc trong lĩnh vực khoa học đã tăng khoảng 12%, nhưng vẫn ở mức thấp: có ít hơn 30% các nhà nghiên cứu là phụ nữ. Có một giới hạn vô hình vẫn còn tồn tại vì phụ nữ chỉ nắm giữ 11% vị trí lãnh đạo học thuật ở châu Âu. Và chỉ 3% giải Nobel Khoa học đã từng được trao cho phụ nữ.
Việc không có đủ đại diện là phụ nữ này rất ảnh hưởng đến chất lượng của nghiên cứu khoa học. Thí dụ, các nghiên cứu cho thấy rằng, sự thiếu đa dạng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đã dẫn đến sự phát triển của phần mềm tái tạo, hoặc thậm chí phóng đại các khuôn mẫu, đặc biệt là khi có liên quan đến giới tính.
Ông Jean-Paul Agon, Chủ tịch của L'Oréal Foundation cho biết: "Chúng tôi muốn thúc đẩy sự thay đổi theo hướng cải thiện cân bằng giới tính và hiệu quả trong khoa học để giúp nâng cao hiểu biết khoa học vì lợi ích của tất cả và giải quyết tốt hơn những thách thức mà thế giới ngày nay phải đối mặt".
