Thôn 1, xã Xuân Lam vốn là vùng “rốn lũ” của huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Thực hiện mong muốn ứng phó chủ động với thiên tai của người dân, sau cơn lũ lịch sử tháng 10/2020, tỉnh Hà Tĩnh đã kêu gọi xây dựng 32 nhà văn hóa cộng đồng kết hợp tránh trú bão lũ tại các địa phương thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, lũ lụt. Tháng 7/2021, nhà văn hóa cộng đồng kết hợp tránh trú bão thôn 1, xã Xuân Lam có tổng mức đầu tư hơn 2 tỷ đồng đã được hoàn thiện và đưa vào sử dụng, đáp ứng mong mỏi của người.
Với ưu thế không gian rộng rãi, các thiết chế văn hóa được đầu tư đồng bộ cùng sự hỗ trợ của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Hà Tĩnh, Ban Công tác mặt trận thôn 1 đã xây dưng mô hình Ngôi nhà trí tuệ ngay trong không gian nhà văn hóa cộng đồng. Ngoài một phòng đọc được bố trí ở tầng 2 có bàn ghế phục vụ người dân ngồi đọc tại chỗ và máy tính quản lý các đầu sách bằng phần mềm thư viện; khu vực văn nghệ bên trong hội trường nhà văn hóa có hệ thống âm thanh phục vụ sinh hoạt các câu lạc bộ; phía ngoài trời được bố trí sân bóng chuyền, cầu lông, khu thể thao…
Hào hứng đến với thư viện Ngôi nhà trí tuệ thôn 1, em Trần Nhật Minh, học sinh lớp 4A, Trường Tiểu học Xuân Lam cho biết, em rất vui vì tìm được nhiều nguồn sách mà mình yêu thích tại đây, không gian đọc sách ở đây rất thú vị. Ngôi nhà trí tuệ sẽ là điểm hẹn của học sinh chúng em sau những giờ lên lớp, vì ở đây không chỉ có nhiều sách hay để đọc mà chúng em còn được chơi nhiều trò chơi dân gian hấp dẫn như: ô ăn quan, cờ gánh, các môn thể theo yêu thích…
Ông Trần Ngọc Tuân, Bí thư Chi bộ thôn 1, Chủ nhiệm “Ngôi nhà trí tuệ” thôn 1, xã Xuân Lam, huyện Nghi Xuân cho biết thêm: "Chúng tôi đã tận dụng tối đa thiết chế văn hóa để hình thành các khu vực chơi thể thao, trò chơi dân gian. Hiện nay, thôn đã thành lập và duy trì hoạt động hiệu quả 10 câu lạc bộ như: sắc bùa, dân ca ví giặm, dân vũ, bóng chuyền… Từ ngày ra đời “Ngôi nhà trí tuệ” và các câu lạc bộ đã thu hút hàng trăm thành viên tham gia, tạo tình đoàn kết làng xóm, góp phần xây dựng đời sống văn hóa tại khu dân cư nông thôn mới".
Tại thôn Nam Bắc Thành, xã Cẩm Thành, huyện Cẩm Xuyên, các hoạt động của “Ngôi nhà trí tuệ” được duy trì đều đặn và đã trở thành nề nếp đối với người dân nơi đây. Điều đặc biệt mà thôn Nam Bắc Thành làm được và duy trì có hiệu quả là việc sinh hoạt câu lạc bộ tiếng Anh và thói quen đọc sách.
Không gian đọc sách tại thư viện của thôn Nam Bắc Thành với hàng nghìn đầu sách được mở hàng ngày để người dân đến đọc, còn câu lạc bộ tiếng Anh được duy trì đều đặn vào mỗi thứ bảy và chủ nhật hằng tuần, thu hút từ 30 đến 50 em học sinh trên địa bàn tham gia học.
Theo Bí thư Chi đoàn thôn Nam Bắc Thành, xã Cẩm Thành, Hà Thị Hồng Trang, câu lạc bộ tiếng Anh hoạt động từ nguồn xã hội hóa và dạy miễn phí cho con em trên địa bàn toàn xã. Ngoài học trực tiếp, các em còn được học tiếng Anh thông qua phần mềm dành cho học sinh từ lớp 3 đến 12.
Nhờ tiếp cận và xây dựng mô hình Ngôi nhà trí tuệ từ rất sớm nên người dân thôn Nam Bắc Thành (Cẩm Thành) đã ứng dụng khá thành thạo các thao tác công nghệ số trong xây dựng Nông thôn mới và ứng phó với thiên tai. Ông Nguyễn Trọng Phương, trưởng thôn Nam Bắc Thành vui mừng cho biết: "Thông qua việc tham gia các hoạt động tại Ngôi nhà trí tuệ, người dân chúng tôi đã biết dùng mã QR trên điện thoại di động để tích hợp các thông số về diện tích vườn, các loại cây trồng, quy trình chăm sóc, phân bón, vệ sinh môi trường…".
Từ đó, chia sẻ kinh nghiệm và giám sát lẫn nhau trong sản xuất, xây dựng nông thôn mới và ứng phó thiên tai. Thôn có 240 hộ dân, phân bố trên địa bàn rộng nên việc giám sát, quản lý thông qua phần mềm cũng thuận lợi hơn, không cần phải đi lại nhiều mà vẫn nắm được thông tin. Ngược lại, người dân khi cần có thể báo lên ban điều hành thôn một cách nhanh chóng.
Theo số liệu từ Ban điều hành “Ngôi nhà trí tuệ” Hà Tĩnh, đến thời điểm hiện nay, đã có 16 “Ngôi nhà trí tuệ” được hình thành tại các nhà văn hóa cộng đồng kết hợp tránh trú bão. Năm 2022 và những năm tiếp theo, Ban điều hành tỉnh dự kiến sẽ tiến hành đánh giá, rút kinh nghiệm và tiếp tục kêu gọi, vận động xây dựng thêm 32 Nhà văn hóa cộng đồng “Ngôi nhà trí tuệ” còn lại trên địa bàn.
Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, Trưởng Ban điều hành mô hình Ngôi nhà trí tuệ Hà Tĩnh, Thái Ngọc Hải cho biết thêm: "Cùng việc phối hợp kêu gọi hỗ trợ nguồn lực xây dựng “Ngôi nhà trí tuệ” tại các nhà văn hóa cộng đồng, Ban điều hành đang tích cực tham mưu cấp ủy, phối hợp địa phương, đơn vị liên quan hướng dẫn, hỗ trợ các thôn xóm duy trì hoạt động tại các Ngôi nhà trí tuệ trên tinh thần thiết thực, tự nguyện và hiệu quả".
