Ðến thăm gia đình chị Kon Sa Mơ Phương, dân tộc Ra Glai, ở thôn Lập Lá, xã Lâm Sơn, huyện Ninh Sơn, khi cả nhà đang quây quần bên mâm cơm chiều trong căn nhà mới xây, rộng 66 m2 khang trang, thay thế căn nhà tranh tre dột nát trước đây, chúng tôi được dịp hòa chung với không khí ấm cúng mà phải hơn ba mươi năm, cả gia đình chị mới có được. Ðó là cảm giác thoải mái và sum vầy với nhau trong căn nhà tươm tất sau mỗi ngày lao động mệt nhọc. Hình ảnh các thành viên lớn nhỏ trong căn nhà ọp ẹp, xiêu vẹo phải thức giấc lúc nửa đêm, tất tả cầm thau nhựa, xoong, các vật dụng khác để hứng nước mưa dột chảy dầm dề hay phải dùng đá, cây... để chống chặn, giữ cho vách nhà không bị sập mỗi khi gió thổi thốc mạnh, giờ đây đã lùi vào dĩ vãng. Chị Phương xúc động nói: 'Năm 2010, được hỗ trợ 8,5 triệu đồng từ Chương trình 167; năm triệu đồng từ Quỹ 'Ngày vì người nghèo' của tỉnh, cùng với tám triệu đồng vay từ Ngân hàng Chính sách Xã hội và sự giúp đỡ của họ hàng, gia đình đã xây được căn nhà trị giá hơn 50 triệu đồng. Có được chỗ ở ổn định, trong lòng thấy nhẹ nhàng, phấn chấn vô cùng'.
Cùng niềm vui đó, chị Nguyễn Thị Lợi ở đội 7, thôn Hạnh Trí, xã Quảng Sơn, bộc bạch: 'Không riêng gì gia đình tôi, người dân ở đây rất phấn khởi trước sự quan tâm chăm lo các chính sách an sinh xã hội của Ðảng, Nhà nước đối với người nghèo. Những căn nhà đầy ắp nghĩa tình này, thật sự là nguồn động lực rất lớn giúp cho chúng tôi vươn lên thoát nghèo trong tương lai'.
Trong hai năm 2009-2010, UBND tỉnh Ninh Thuận đã phê duyệt đề án hỗ trợ người nghèo làm nhà ở, gồm 4.510 căn nhà. Ðến nay, toàn tỉnh đã xây dựng được 3.717 nhà, đạt 82% tiến độ đề án, với tổng nguồn vốn do T.Ư hỗ trợ hơn 32 tỷ đồng; Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh cho 3.761 hộ vay hơn 30 tỷ đồng; Quỹ 'Vì người nghèo' của tỉnh hỗ trợ thêm mỗi nhà năm triệu đồng. Là chủ trương phù hợp với lòng dân, nên đã nhận được sự ủng hộ, đồng thuận cao của các tầng lớp nhân dân, doanh nghiệp trong việc hỗ trợ sức người, sức của để làm nhà cho hộ nghèo. Nhờ vậy, hàng nghìn căn nhà của 'Chương trình 167' được xây dựng rất khang trang, trong số đó có nhiều nhà giá trị xây dựng gấp nhiều lần so với dự toán của chương trình, nâng cao hơn diện tích sử dụng theo dự kiến ban đầu. Hàng nghìn hộ nghèo trong tỉnh đã có nhà ở an toàn, an tâm lao động, sản xuất để vươn lên thoát nghèo.
Tuy vậy, sau hai năm triển khai, chương trình bộc lộ một số hạn chế, như trong quá trình triển khai đã nảy sinh những bất cập trong cơ chế quản lý vốn, cùng với tình hình giá cả thị trường liên tục biến động, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình. Việc xây dựng đề án hỗ trợ được thực hiện trong thời gian ngắn, do đó công tác kiểm soát hộ nghèo chưa được chính xác, cho nên số lượng hộ nghèo cần hỗ trợ nhà ở ban đầu chủ yếu dựa trên tỷ lệ hộ nghèo qua phương pháp ước tính. Một khó khăn chung cho cả chương trình là nguồn vốn hỗ trợ từ T.Ư và của Ngân hàng Chính sách Xã hội giải ngân cho các địa phương đều chậm hơn tiến độ thi công, làm ảnh hưởng đến thời gian hoàn thành của dự án. Bên cạnh đó, tỉnh chưa chủ động được nguồn ngân sách, vì thế nguồn vốn đối ứng của địa phương trong thời gian qua, thực chất phải xin hỗ trợ từ ngân sách T.Ư. Thực trạng nhiều hộ nghèo chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc chưa được cấp đất do một số hộ sau khi được phân bổ kinh phí phải tách hộ hoặc chờ được cấp đất... cũng là một nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.
Trưởng phòng Kế hoạch - Nghiệp vụ Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Ninh Thuận Lê Minh Lộc cho biết, nguồn vốn cấp trong năm 2011 là 4,8 tỷ đồng; hiện nay đơn vị đã chỉ đạo các phòng giao dịch phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để tạo điều kiện cho mỗi hộ nghèo vay tối đa là tám triệu đồng với lãi suất 3%/năm để xây dựng nhà mới. Thời hạn vay là mười năm, thời gian trả nợ là năm năm, mức trả nợ mỗi năm tối thiểu là 20% trên tổng số tiền vốn đã vay.
Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Ninh Thuận Phạm Văn Hậu, cho biết: Toàn tỉnh còn 553 căn nhà 167 chưa xây dựng. Nếu theo Quyết định 67/2010/QÐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về sửa đổi bổ sung Quyết định 167, thì địa phương còn 2.147 hộ là đối tượng được hỗ trợ nhà ở. Vấn đề này, ngành đã có báo cáo kiến nghị Bộ Xây dựng bổ sung nguồn vốn do T.Ư hỗ trợ hơn 4,4 tỷ đồng để tiếp tục xây 553 căn nhà còn lại; đồng thời kiến nghị Bộ bổ sung nguồn vốn mới do Ngân sách T.Ư để hỗ trợ cho 2.147 hộ nói trên. Ninh Thuận quyết tâm hoàn thành việc hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo trong năm 2011.
