Sinh năm 1976 ở một làng quê Kinh Bắc, ông Nguyễn Đắc Hồng đã dành trọn những tháng ngày công tác cho sự nghiệp thư viện. Với ông, thư viện không chỉ là nơi lưu trữ sách vở, mà còn là ngọn lửa thắp sáng niềm đam mê đọc cho cộng đồng.
Sau gần 20 năm công tác, năm 2018 ông Hồng được lãnh đạo tin tưởng bổ nhiệm giao nhiệm vụ Giám đốc Thư viện. Khi đó Thư viện tỉnh Bắc Giang (trước đây) là một tòa nhà xuống cấp với nguồn sách hạn chế và cơ sở vật chất đơn sơ. “Tôi nhớ những ngày đầu, thư viện có hơn 100.000 bản sách và bạn đọc chủ yếu là học sinh, sinh viên, rất ít bạn đọc. Tôi nghĩ, làm sao để sách không nằm im trên kệ mà phải “sống” trong tay mọi người”, ông Hồng nhớ lại với đôi mắt ánh lên nhiệt huyết.
Một câu chuyện sống động mà ông thường kể về Hội báo Xuân Ất Tỵ năm 2025. Giữa cái lạnh giá của mùa đông Tây Yên Tử, ông và đồng nghiệp đã miệt mài sắp xếp sách nghệ thuật, trưng bày hơn 600 ấn phẩm báo chí trực tuyến. Với sự kỳ công, tâm huyết của ông và cán bộ thư viện được “đền đáp”khi hơn 5.000 lượt bạn đọc ghé thăm và website trưng bày báo Xuân thu hút tới 50.022 lượt truy cập. “Có một cậu bé miền núi xem sách say mê không chịu rời gian hàng... Lúc ấy, tôi biết mình đang làm đúng”, ông chia sẻ thêm.
Thư viện Bắc Giang phát triển có tổng số sách tăng từ hàng chục nghìn lên hơn 200.000 bản, với hệ thống 10 thư viện huyện, 54 thư viện xã và hơn 600 tủ sách cơ sở. Ông Hồng đặc biệt chú trọng phát triển văn hóa đọc. Cuộc thi Đại sứ Văn hóa đọc mà ông tham mưu tổ chức từ năm 2019 đã trở thành sân chơi lớn, thu hút 144.467 bài thi từ 315 trường học chỉ trong năm 2025, từ các cuộc thi đã xuất hiện nhiều Đại sứ văn hóa đọc.
Đáng chú ý, từ năm 2019 đến 2025, Thư viện Bắc Giang (trước đây) luôn nằm trong tốp 10 đơn vị cả nước dẫn đầu về số bài và giải cuộc thi. Không dừng lại ở đó, ông Hồng còn sáng tạo trong việc huy động xã hội hóa nguồn sách. Từ năm 2018 đến 2025 đã huy động được hơn 20.000 bản sách tặng hệ thống thư viện cơ sở, trường học trong tỉnh.
Năm 2025, thư viện đã luân chuyển 129.215 lượt sách, vượt 269% kế hoạch, đến tận trại giam Ngọc Lý và các vùng miền núi xa xôi như các xã Lục Ngạn, Sơn Động. Những nỗ lực này đã giúp Bắc Giang (trước đây) trở thành “ngọn cờ đầu” trong phát triển văn hóa đọc, với hơn 40.552 lượt bạn đọc và 95.021 lượt truy cập thư viện điện tử.
Năm 2025, Bắc Giang và Bắc Ninh sáp nhập thành tỉnh Bắc Ninh (mới), hệ thống thư viện cấp huyện bị giải thể, nhiều thư viện xã phải sáp nhập và mưa lũ ập đến cuốn trôi sách vở, hủy hoại cơ sở vật chất ở nhiều nơi. “Lúc đó, tôi đau lòng lắm. Sách mục nát, giá sách đổ ngã. Nhưng tôi nghĩ, đây là lúc phải hành động”. Với sáng kiến “Đẩy mạnh công tác xã hội hóa, huy động các nguồn lực hỗ trợ”, ông đã viết thư ngỏ kêu gọi, không nhận tiền mà chỉ xin sách và giá sách.
Chỉ trong 20 ngày, từ Cục Xuất bản, Cục Văn hóa cơ sở, Thư viện Quốc gia Việt Nam, các nhà xuất bản và cá nhân, ông huy động được 4.366 bản sách và 21 giá sách, trị giá hàng trăm triệu đồng. Những hiện vật này được trao tận tay cho thư viện xã Xuân Cẩm, Hoàng Vân, các Trường tiểu học Mai Đình, Tiên Lục, Công an xã Hiệp Hòa... giúp hàng chục thư viện ở các xã mới thành lập, các nhà trường được khôi phục, đi vào hoạt động. Với phương châm “ở đâu có bạn đọc, thì ở đó có sách”.
Thư viện Bắc Ninh số 1 dưới sự lãnh đạo của ông đã tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho 140 cán bộ từ 88/99 xã, phường, qua đó giúp gần 30 xã ban hành quyết định thành lập thư viện mới. Ông còn tặng 1.300 bản sách từ nguồn xã hội hóa cho 12 đơn vị và 388 bản sách cho các em đạt giải cuộc thi vẽ tranh theo sách; xây dựng các thư viện cộng đồng độc đáo như: Thư viện Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân, Thư viện chùa Vĩnh Nghiêm, Thư viện Đền thờ Tiến sĩ Thân Nhân Trung và đang triển khai Thư viện An toàn khu II Hiệp Hòa...
Những đóng góp của ông Hồng được ghi nhận qua hàng loạt giải thưởng, nhiều năm liên tục là Chiến sĩ Thi đua cơ sở, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ năm 2024. Nhưng với ông, phần thưởng lớn nhất là sự thay đổi văn hóa đọc trong cộng đồng. Từ một tỉnh với thư viện nhỏ bé, khó khăn, Thư viện Bắc Ninh số 1 nay có hệ thống rộng khắp với hơn 400.000 bản sách và văn hóa đọc lan tỏa mạnh mẽ.
