Ngăn chặn nạn buôn lậu ở Lạng Sơn (Tiếp theo và hết) (*)

Kẽ hở khó lấp

Quay trở lại khu vực Cửa khẩu Cốc Nam (Lạng Sơn), chúng tôi thấy làm lạ khi có rất đông người Việt Nam, phần lớn là phụ nữ, thậm chí có cả những cụ già 70 đến 80 tuổi vẫn gùi những thùng hàng lớn trên lưng qua lại cửa khẩu biên giới theo chính sách ưu đãi của Nhà nước cho phép sang Trung Quốc mua hàng hóa miễn thuế để về bán lại kiếm lời, mỗi người được mang với trị giá tối đa hai triệu đồng/ngày và không quá bốn lượt/tháng. Tuy nhiên, quan sát kỹ chúng tôi còn nhận thấy ở đây có những bà, chị giắt sau lưng chỉ là một cuộn dây thừng, cùng vài mét dây cao-su, mắt la, mày lét, đảo liên tục như thể canh chừng ai đó dù không cõng hàng trên lưng.

Mang thắc mắc này đến hỏi Phó Chi cục trưởng Hải quan (CCHQ) Cốc Nam Trần Văn Nghĩa được biết, đây là những người dân biên giới đang chờ thời cơ, lợi dụng lúc lực lượng chức năng giao ca hoặc không để ý sẽ vượt biên trái phép qua các đường mòn hai bên cửa khẩu để sang phía Trung Quốc cõng hàng lậu về nước. Quả đúng như vậy, vừa quay sang phía bên phải cửa khẩu, dù lấp ló sau những tán cây rừng nhưng chúng tôi vẫn nhận thấy có một phụ nữ đang xách theo hai bì nghi là hàng nhập lậu về nước.

Lập tức lãnh đạo CCHQ Cốc Nam gọi bộ đàm báo ngay cho lực lượng biên phòng và hải quan tại cửa khẩu đón lõng chặn bắt ngay ở chân đồi. Qua kiểm tra, lực lượng hải quan xác định toàn bộ số hàng này là hàng nhập lậu, chủ yếu là hàng may mặc, hàng gia dụng,... Khai thác thêm được biết, đối tượng này là cư dân khu vực biên giới, do đã hết lượt đi lại qua cửa khẩu bằng đường chính ngạch cho nên đã vượt biên trái phép, mang, vác hàng lậu về bán.

Theo ông Trần Văn Nghĩa, do lợi nhuận từ việc vận chuyển hàng lậu mang lại nhiều hơn lao động hằng ngày cho nên nhiều người dân vẫn tham gia tiếp tay cho buôn lậu. Vì vậy, việc chống buôn lậu khó có thể xử lý tận gốc do cuộc sống của người dân biên giới còn rất khó khăn. Chưa kể, dù bắt được các đối tượng vác hàng lậu thuê nhưng lại gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý như truy tận gốc chủ hàng do các đối tượng này phần lớn chỉ giao dịch qua điện thoại với các “cửu vạn” (người vác hàng thuê) hoặc gặp phải sự chống trả quyết liệt của các “cửu vạn”.

Theo tìm hiểu chúng tôi được biết hiện nay, hàng lậu được các chủ hàng thuê “cửu vạn” vận chuyển từ các vùng giáp biên giới nổi tiếng về buôn lậu ở Lạng Sơn như Hang Dơi, Cốc Nam (Văn Lãng); Bãi Danh, Bảo Lâm (Cao Lộc),... đưa về tập kết tại thị trấn Đồng Đăng. Nhất là thời gian qua, các mặt hàng lậu có thuế suất cao như đồ điện tử, quần áo, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng,… được các chủ hàng hợp thức hóa rất tinh vi, bằng cách làm giả nhãn mác “Made in Vietnam”, có tên cơ sở sản xuất, phiếu bảo hành do một công ty nào đó của Việt Nam sản xuất. Sau đó, các đối tượng buôn lậu ung dung chở hàng vượt biên, mua hóa đơn ở các cửa hàng kinh doanh hoặc doanh nghiệp để hợp pháp hóa số hàng, rồi vận chuyển về các tỉnh trong nước tiêu thụ.

Kiên quyết xử lý

Có mặt tại Trạm Kiểm soát liên hợp (KSLH) Dốc Quýt (Lạng Sơn), nơi được xem là chốt chặn phòng tuyến quan trọng thứ hai sau tuyến biên giới trong việc ngăn chặn hàng nhập lậu vào thị trường trong nước nhận thấy công tác kiểm soát phương tiện chở người và hàng hóa qua đây được thực hiện rất tốt. Tuy mỗi ngày có đến hàng nghìn lượt phương tiện qua lại nhưng những chuyến xe chở hàng cấm, hàng nhập lậu được hợp thức hóa bằng hóa đơn thông hành vẫn không qua được mắt các lực lượng chức năng nơi đây. Theo báo cáo của Trạm KSLH Dốc Quýt trong năm 2017, các lực lượng chức năng của trạm đã kiểm tra, xử lý 274 vụ vi phạm, trong đó có 218 vụ vận chuyển hàng lậu, 28 vụ vận chuyển hàng cấm như pháo nổ, súng, dao, kiếm,... với tổng số tiền thu nộp ngân sách nhà nước gần 7,5 tỷ đồng. Trong đó điển hình, trạm đã kịp thời bắt giữ được gần 100 kg pháo nổ nguy hiểm các loại và đã bàn giao cho Công an huyện Cao Lộc xử lý hình sự.

Trạm Trưởng KSLH Dốc Quýt Nguyễn Minh Tuấn cho biết, các mặt hàng sau khi qua biên giới, được các “trùm” buôn lậu lợi dụng “hô biến” hàng lậu thành hàng hợp pháp bằng cách khai khống giá trị hàng hóa, mua hóa đơn chứng từ để qua mặt các lực lượng chức năng. Cụ thể, các chủ hàng lậu sẽ khai giá trị hàng hóa rất thấp, hoặc dùng hàng miễn thuế của cư dân biên giới xé lẻ vào các chợ, sau đó thu gom lại. Từ đó, những đối tượng này sẽ dùng hóa đơn mua của các hộ kinh doanh, doanh nghiệp trên địa bàn biên giới như Văn Lãng, Cao Lộc, để hợp thức hóa hàng lậu thành hàng hợp pháp, ngang nhiên đưa đi tiêu thụ. Tuy nhiên, hiện nay, lực lượng chức năng tại trạm đã có danh mục quản lý rủi ro về trị giá hàng hóa để so sánh, tránh trường hợp khai không đúng danh mục, giá trị hàng hóa, chủng loại, số lượng, đơn vị tính,...

Đây được xem là công cụ hỗ trợ hữu hiệu trong việc ngăn chặn hành vi gian lận thương mại (GLTM), hợp thức hóa hàng lậu bằng việc mua hóa đơn, chứng từ. Đồng thời, khi phát hiện hàng hóa có dấu hiệu bị hợp thức hóa bằng việc mua bán hóa đơn khống, trạm sẽ chuyển cho cơ quan thuế, quản lý thị trường (QLTT) truy tận gốc đơn vị, cửa hàng bán hóa đơn để xử lý do có dấu hiệu GLTM.

Phó Cục trưởng Hải quan Lạng Sơn Lê Đức Thọ cho rằng, việc bắt giữ và xử lý các đối tượng vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới gặp không ít khó khăn bởi hầu hết các trường hợp bị bắt giữ chủ hàng đều không xuất hiện. Đối tượng “cửu vạn” chủ yếu là người địa phương khác đến làm thuê hoặc cư dân biên giới thuộc hộ nghèo. Đặc biệt, các chủ hàng thường rất ít lộ diện, chủ yếu giao dịch bằng điện thoại, rồi thuê các đối tượng có nhân thân phức tạp ở nơi khác đến khu vực biên giới làm ăn sinh sống cùng người địa phương sang Trung Quốc mua hàng và áp tải hàng về Việt Nam. Tuy nhiên, lực lượng hải quan Lạng Sơn đã phối hợp tốt với các đơn vị liên quan như công an, biên phòng, QLTT tăng cường kiểm tra, kiểm soát ở các trạm đường biên giới và tuyến đường vận chuyển hàng hóa vào trong nước. Đồng thời, tổ chức tốt công tác tuyên truyền cho người dân không tiếp tay cho buôn lậu, tránh để các đối tượng buôn lậu lợi dụng.

Để công tác chống buôn lậu, GLTM trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nói riêng và trên cả nước nói chung ngày càng đạt hiệu quả, các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh đầu tư phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân khu vực biên giới, nhất là cần giải quyết công ăn việc làm cho người dân có thu nhập đủ bảo đảm cuộc sống. Điều này sẽ giúp hạn chế tình trạng lợi dụng ưu đãi của Nhà nước để buôn lậu, góp phần “chặt đứt” những “mắt xích” vì mưu sinh mà tiếp tay cho buôn lậu, GLTM. Bên cạnh đó, Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cần quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành chức năng, địa phương phối hợp chặt chẽ, thực hiện nghiêm túc việc kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn buôn lậu. Không để các đối tượng lợi dụng cơ chế chính sách, kẽ hở để buôn lậu, GLTM gây thất thu cho ngân sách Nhà nước.

* Bài 1: Căng mình nơi chốt chặn

--------------------------------------------

(*) Xem Báo Nhân Dân số ra ngày 27-1.