Cách đây tròn 75 năm, ngày 16-10-1945, Chiến khu 5 và Chiến khu 6 bao gồm các tỉnh ven biển từ Quảng Nam - Đà Nẵng đến Bình Thuận và bốn tỉnh Tây Nguyên được thành lập để trực tiếp chiến đấu bảo vệ độc lập, tự do của Tổ quốc. Trải qua tám lần chia tách, sát nhập; đến cuối năm 1975, Quân khu 6 và Quân khu 5 sát nhập thành Quân khu 5 cho đến nay.
Tiền thân của LLVT Quân khu 5 là Đội du kích Ba Tơ ở Quảng Ngãi, ra đời ngày 12-3-1945; tiếp sau đó là các đội du kích, đội tự vệ ở các địa phương miền trung - Tây Nguyên, được huấn luyện quân sự, có tổ chức chỉ huy chặt chẽ và được trang bị vũ khí, là lực lượng trụ cột trong Tổng khởi nghĩa giành chính quyền 8-1945.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, LLVT Liên khu 5 nêu cao tinh thần tự lực tự cường, vừa chiến đấu, vừa lao động sản xuất, quyết chiến quyết thắng, lập nên nhiều chiến công xuất sắc, góp phần cùng cả nước kết thúc thắng lợi cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp.
Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, mặc dù địch đánh phá quyết liệt, dùng nhiều thủ đoạn thâm độc, nham hiểm nhưng phong trào đấu tranh của quần chúng nhân dân vẫn luôn được giữ vững, cơ sở chính trị không ngừng được củng cố, chiến đấu và trưởng thành, tạo nên những trận đánh tiêu biểu xuất sắc, liên tiếp giành được nhiều thắng lợi lớn, góp phần cùng miền nam đánh bại chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, “Chiến tranh cục bộ”, và “Việt Nam hóa chiến tranh” của đế quốc Mỹ.
Mùa Xuân năm 1975, LLVT Quân khu 5 đã trực tiếp mở màn bằng chiến thắng Buôn Ma Thuột, giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên, nhanh chóng giải phóng Tam Kỳ, Quảng Ngãi, Đà Nẵng rồi Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Lâm Đồng, trực tiếp tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh, góp phần giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước, ngày 30-4-1975.
Với những đóng góp to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, LLVT Quân khu 5 đã vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao vàng lần thứ nhất, Huân chương Hồ Chí Minh; nhiều tập thể, cá nhân được tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVTND và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Trong chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc, thực hiện nhiệm vụ quốc tế giúp nước bạn Camphuchia, LLVT Quân khu 5 đã kịp thời triển khai lực lượng, hình thành thế trận, bố trí chiến đấu, tiến công tiêu diệt các căn cứ địch ở khu vực ngã ba biên giới Campuchia - Lào - Thái Lan… kịp thời cứu nhân dân Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng, giúp hồi sinh đất nước Chùa tháp.
Bước vào thời kỳ đổi mới đất nước, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy T.Ư, Bộ Quốc phòng, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu đã phối hợp cấp ủy, chính quyền các địa phương lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai có hiệu quả nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và công tác xây dựng Đảng, góp phần giữ vững ổn định chính trị để phát triển kinh tế - xã hội, nền quốc phòng toàn dân không ngừng được củng cố; cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu luôn nỗ lực học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, xây dựng, củng cố lòng tin vào mục tiêu, lý tưởng, luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ huấn luyện, diễn tập, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), xây dựng chính quy, chấp hành kỷ luật.
Đồng thời, tham gia xây dựng nông thôn mới, xóa đói, giảm nghèo, giúp nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, phòng, chống dịch bệnh; nhiều chủ trương, giải pháp mới đã được thực hiện để nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của LLVT Quân khu.
Đặc biệt, trong giai đoạn 2015 - 2020, LLVT Quân khu đã giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong đơn vị, gắn với thực hiện có hiệu quả Nghị quyết T.Ư 4 (khóa XI, XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, bảo đảm LLVT Quân khu luôn là lực lượng trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Trình độ, khả năng SSCĐ của LLVT Quân khu được nâng lên. Phối hợp bảo đảm tốt an ninh trật tự cho Hội nghị Cấp cao APEC năm 2017. Tổ chức tốt các cuộc diễn tập điểm cho Bộ Quốc phòng, góp phần nâng cao năng lực tổ chức chỉ huy, khả năng hiệp đồng tác chiến của các cơ quan, đơn vị và địa phương trên địa bàn Quân khu.
Triển khai thực hiện nghiêm quy định về tổ chức biên chế; quản lý, bố trí, sử dụng quân số chặt chẽ, ưu tiên bảo đảm quân số cho các đơn vị làm nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ, đơn vị trên tuyến biên giới, biển đảo. Tổ chức xây dựng lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ có cơ cấu hợp lý, chất lượng chính trị ngày càng cao. Công tác tuyển quân hằng năm đều đạt 100% chỉ tiêu; chất lượng thanh niên nhập ngũ từng bước được nâng lên.
Công tác xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật luôn được chú trọng, tình hình chấp hành pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội và tai nạn giao thông có chuyển biến tiến bộ rõ rệt, tỷ lệ vi phạm pháp luật, kỷ luật giảm.
Tích cực tham gia giúp dân phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, phòng chống dịch bệnh; hoạt động đền ơn, đáp nghĩa được thực hiện chu đáo; đặc biệt trong đại dịch Covid-19 vừa qua, hình ảnh cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu không quản ngại ngày đêm, cùng các lực lượng thực hiện có hiệu quả công tác phòng chống dịch, bảo vệ tính mạng, sức khoẻ cho nhân dân.
Với quyết tâm “Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, LLVT Quân khu vững mạnh toàn diện, làm nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa” mà Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân khu lần thứ 10, nhiệm kỳ 2020 - 2025, đã xác định. LLVT Quân khu tập trung thực hiện tốt năm mục tiêu, nhiệm vụ chủ yếu:
Trước hết, chấp hành sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối LLVT Quân khu; phối hợp các tỉnh, thành phố trên địa bàn tập trung xây dựng phòng thủ Quân khu và khu vực phòng thủ các tỉnh, huyện trên địa bàn vững chắc; gắn xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân với thế trận an ninh nhân dân. Góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị để phát triển kinh tế, xã hội.
Đẩy mạnh xây dựng LLVT Quân khu vững mạnh toàn diện, trong đó lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở. Nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập, xây dựng chính quy, chấp hành kỷ luật; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng nắm chắc tình hình, xử lý kịp thời các tình huống, không để bị động bất ngờ.
Xây dựng lực lượng dự bị động viên có đủ số lượng và chất lượng, sẵn sàng động viên mở rộng lực lượng khi cần thiết. Tiếp tục củng cố lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, hoạt động hiệu quả, góp phần giữ vững sự ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Bảo đảm tốt công tác hậu cần, kỹ thuật cho các nhiệm vụ, chăm lo cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội, xây dựng cơ quan, đơn vị có môi trường văn hóa lành mạnh, nếp sống văn minh.
Thực hiện có hiệu quả phong trào “đền ơn đáp nghĩa”; tăng cường đoàn kết gắn bó máu thịt với nhân dân, tích cực tham gia “xáo đói, giảm nghèo”, xây dựng nông thôn mới, giúp nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, phòng, chống dịch bệnh.
Với những đóng góp to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, lực lượng vũ trang Quân khu đã vinh dự được Đảng và Nhà nước hai lần tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công và nhiều phần thưởng cao quý khác, nhiều tập thể, cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Nhân dịp kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống, Lực lượng vũ trang Quân khu 5 vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng nhất.
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Thượng tướng Lê Chiêm, Thứ trưởng Quốc phòng biểu dương và đánh giá cao những đóng góp của LLVT Quân khu 5 qua các thời kỳ.
Thứ trưởng Lê Chiêm cũng yêu cầu LLVT Quân khu 5 phải phối hợp chặt chẽ các ngành, các lực lượng và địa phương, ngăn chặn xử lý cương quyết khôn khéo các tình huống phức tạp, không để bị động bất ngờ xảy ra. Chủ động nhạy bén đấu tranh với các quan điểm nhận thức sai trái, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong lực lượng vũ trang của Quân khu, góp phần quan trọng giữ vững quốc phòng an ninh, giữ vững chủ quyền biên giới, hải đảo của Tổ quốc.
