Lễ hội Xên Cung của dân tộc Khơ Mú

Với ước mong các vị thần linh, trời đất phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi, con người khỏe mạnh, bản mường ấm no, nhà nhà hạnh phúc, lễ cúng bản được tổ chức mỗi năm một lần, vào cuối tháng hai, đầu tháng ba dương lịch. Sau khi gieo trồng, cây lúa lên cao cỡ một gang tay, người Khơ Mú tiến hành làm lễ. Đến dịp lễ, trong bản sẽ chọn ra một người làm thầy cúng, đại diện cho dân bản làm nghi lễ khấn mời các vị thần. Thầy cúng phải là người thạo việc thờ cúng, hiểu biết rõ phong tục tập quán của dân tộc mình.

Nghi lễ có hai phần cúng, trước tiên cúng ngoài gốc cây to của bản, sau đó mới cúng trong nhà. Lễ vật cúng ở gốc cây to đầu bản gồm một số loại thực phẩm, như đầu lợn, sườn lợn, quần áo, vải vóc... Lễ vật dâng cúng ma làng, các thần linh để báo cáo về vụ thu hoạch được mùa vừa qua. Sau đó đến phần cúng tổ tiên, ông bà gồm một con gà trống, xôi đồ, rượu trắng, đĩa trầu... để báo cáo tổ tiên rằng con cháu đã hoàn thành công việc, mời ma làng và các thần linh về dự lễ. Kết thúc phần lễ, mọi người cùng múa những điệu múa truyền thống của dân tộc Khơ Mú và chơi các trò chơi dân gian.

Trưởng bản Tọ Cuông, xã Ẳng Tở, huyện Mường Ảng (Điện Biên) Quàng Văn Cá cho biết, Lễ hội Xên Cung luôn được người Khơ Mú đặc biệt coi trọng. Theo quan niệm xa xưa của người Khơ Mú, để bảo vệ người dân trong bản, ba ngày trước và sau làm lễ, đồng bào không được ra khỏi bản, vào rừng săn bắt, hái lượm, người lạ không được vào bản, vì ra khỏi bản trước và sau làm lễ sẽ bị rắn cắn, hổ vồ. Nhưng bây giờ, quan niệm đó được thay đổi, mọi người chỉ không ra khỏi bản trước khi diễn ra lễ hội một ngày. “Trong lễ hội, càng nhiều người tham gia thì năm đó dân bản sẽ lao động năng suất và bội thu mùa màng”, ông Cá cho biết thêm.

Hoạt động tái hiện Lễ hội Xên Cung của dân tộc Khơ Mú tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam có ý nghĩa thiết thực, nhằm giới thiệu nét văn hóa truyền thống, phong tục tập quán và góp phần quảng bá, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Khơ Mú nói riêng và các dân tộc Việt Nam nói chung tới du khách khi đến với “Ngôi nhà chung”.