Kiểm soát nhập dây chuyền công nghệ cũ

Qua kiểm tra, xác minh tại một số doanh nghiệp nhập khẩu phục vụ trực tiếp sản xuất của doanh nghiệp trong nước, lực lượng hải quan đã phát hiện những vi phạm nghiêm trọng.

Cụ thể, doanh nghiệp không có nhà xưởng để sản xuất, không có hoạt động sản xuất nhưng hợp thức hóa hồ sơ nhập khẩu bằng cách khai gian dối về mục đích nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng trên tờ khai; gian dối khi có văn bản cam kết với cơ quan hải quan về mục đích nhập khẩu để phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp hoặc lập khống các hợp đồng ủy thác nhập khẩu để xuất trình, nộp cho cơ quan hải quan nhằm được thông quan hàng hóa. Sau khi nhập khẩu, doanh nghiệp lại bán những mặt hàng này nhằm thu lợi bất chính.

Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan) phát hiện một doanh nghiệp từ năm 2021-2025 mở 19 tờ khai nhập khẩu 325 máy móc đã qua sử dụng với tổng trị giá khai báo là hơn 18 tỷ đồng, nhưng sau đó bán 235 máy cho 140 doanh nghiệp với giá 23 tỷ đồng, thu lợi bất chính hơn 8 tỷ đồng. Tiếp tục mở rộng điều tra, cơ quan chức năng phát hiện tiếp một doanh nghiệp trong năm 2025 đã mở 3 tờ khai nhập khẩu 48 máy móc đã qua sử dụng, trị giá khai báo là 4,4 tỷ đồng; sau đó bán 13 máy cho 13 doanh nghiệp, với giá 1,39 tỷ đồng, thu lợi bất chính gần 600 triệu đồng. Điều này không những vi phạm chính sách quản lý hàng hóa nhập khẩu mà còn tạo môi trường kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp trong nước.

Nhận thấy 2 vụ việc có dấu hiệu của tội phạm, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã trao đổi với Vụ 3, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao để xử lý theo quy định pháp luật. Kết quả, đến nay, Chi cục đã ban hành 2 quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội Buôn lậu theo Điều 188 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Ngày 19/4/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 18/2019/QĐ-TTg quy định về nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng; trong đó, chỉ cho phép nhập khẩu để phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Cục Hải quan đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn với mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhưng vẫn phải kiểm tra, kiểm soát theo đúng quy định.

Tuy nhiên, dịp cuối năm nay là thời điểm nhu cầu về loại hình máy móc, thiết bị tăng cao để phục vụ sản xuất; đồng thời, cũng là thời điểm bùng phát các hoạt động vi phạm, hành vi buôn lậu cả những loại máy móc, thiết bị lạc hậu, không bảo đảm, làm tăng nguy cơ Việt Nam trở thành bãi rác công nghiệp, gây ô nhiễm môi trường.

Cục Hải quan cần tiếp tục chỉ đạo các chi cục hải quan khu vực, hải quan nơi đăng ký tờ khai, các đội kiểm soát, kiểm tra sau thông quan, bộ phận quản lý rủi ro tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, thu thập thông tin, đánh giá rủi ro trong tất cả các khâu; tập trung vào kiểm tra chi tiết hồ sơ, kiểm tra thực tế hàng hóa trong cả khâu, nhất là đánh giá rủi ro và xem xét kiểm tra sau thông quan đối với doanh nghiệp đã nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng.