ND - Những năm gần đây, mặc dù thời tiết không thuận lợi, nhưng nghề trồng lúa vẫn liên tục được mùa, góp phần bảo đảm an ninh lương thực trong nước, và đẩy mạnh xuất khẩu. Từ đầu năm đến nay, các doanh nghiệp đã ký hợp đồng xuất khẩu hơn 4,1 triệu tấn gạo và đã giao gần ba triệu tấn, đạt kim ngạch xuất khẩu hơn 1,2 tỷ USD.
Bên cạnh những giống lúa cho năng suất, chất lượng cao, được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng, vẫn còn những giống lúa tuy cho năng suất cao, nhưng chất lượng thấp, khó tiêu thụ nếu phát triển quá nhiều, như giống lúa IR50404. Vì vậy, mỗi khi bước vào mùa vụ mới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thường khuyến cáo các tỉnh, thành phố, vùng đồng bằng sông Cửu Long (ÐBSCL) kiểm soát việc gieo sạ giống lúa IR50404, chỉ giữ tỷ lệ diện tích giống hợp lý, tối đa từ 15 đến 20% diện tích lúa ở mỗi tỉnh. Nhưng ở nhiều địa phương, nông dân vẫn bất chấp cảnh báo, tiếp tục gieo sạ ồ ạt loại giống này. Vụ hè thu năm trước, nông dân nhiều tỉnh ÐBSCL đã lao đao vì giá lúa IR50404 quá thấp, không còn lãi để "tái sản xuất". Vụ này, với sản lượng dự kiến đạt hơn một triệu tấn thì khả năng được mùa, rớt giá, nông dân thiệt gần như đã được báo trước.
Vẫn biết giống lúa IR50404 có ưu điểm là giống cực ngắn, dễ trồng, khả năng thích nghi rộng và năng suất cao, cho nên "hấp dẫn" nhiều nông dân. Nhưng giống lúa này có nhược điểm là gạo cứng cơm, hạt ngắn, mầu đục, tỷ lệ bạc bụng cao và chỉ có thể làm nguyên liệu cho gạo từ 15 đến 25% tấm nên giá xuất khẩu thấp, và rất dễ nhiễm rầy nâu. Trong khi đó, thị trường gạo, nhất là gạo xuất khẩu thường chỉ tập trung vào các loại gạo đặc chủng như gạo thơm, gạo đồ, tấm và gạo trắng cao cấp. Ðối với loại gạo chất lượng thấp 25% tấm như IR50404, nhu cầu tiêu dùng ngay ở trong nước cũng rất hạn chế, còn để xuất khẩu thì phải cạnh tranh gay gắt với nước khác. Vì vậy, lúa chất lượng thấp IR50404 rất khó tiêu thụ, nếu không có những biện pháp kiểm soát, điều chỉnh kịp thời có khi "lợi bất cập hại". Hiện nay, nhiều địa phương vùng ÐBSCL đã bắt đầu vào vụ thu hoạch lúa hè thu sớm, nhưng đã xuất hiện dấu hiệu tồn đọng lúa IR50404. Nhiều gia đình nông dân đã phải chủ động tìm nơi tiêu thụ sản phẩm để có tiền mua phân bón, giống và thuốc trừ sâu chuẩn bị cho vụ tới.
Ðể khắc phục tình trạng lúa kém chất lượng, sản xuất ra không tiêu thụ được, các địa phương, nhất là hệ thống khuyến nông cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền giúp nông dân nắm được những hạn chế của giống lúa IR50404 trước khi chuẩn bị vào vụ gieo trồng mới. Chính quyền các cấp huyện, xã không chỉ ra văn bản quy định cơ cấu giống lúa tại địa phương, mà cần nắm chắc tình hình mua bán giống lúa trên địa bàn để vận động nông dân điều chỉnh kịp thời và hướng dẫn sử dụng giống theo cơ cấu giống lúa được khuyến cáo. Các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn bám sát việc gieo sạ giống lúa IR50404 ngay sau mỗi đợt để nắm chắc diện tích đã gieo trồng, dự kiến sản lượng thu hoạch, kịp thời tham mưu cho UBND tỉnh, thành phố và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức thu mua, tiêu thụ, hạn chế tình trạng tồn đọng lúa nói chung và lúa kém chất lượng nói riêng tại các địa phương để giảm thiệt hại cho người trồng lúa.
LINH ANH
