Cập cảng cá Cửa Sót (Thạch Kim) đã hơn một tuần nhưng anh Hoàng Đình Lai, chủ tàu có công suất 380 CV và các bạn thuyền đến từ Nghi Sơn (Thanh Hóa) vẫn chưa thể ra khơi vì luồng lạch bị bồi lắng. Lo lắng thuyền của mình bị lỡ thời cơ đánh bắt trong vụ cá chính, nhiều lần anh Lai và các bạn thuyền phải thức trắng đêm để đón thủy triều, lựa con nước ra khơi. Sau nhiều đêm thức trắng, phải đến cuối tháng 4 khi con nước đạt đỉnh, tàu cá mang số hiệu TH91850 mới vượt cạn thành công. Hỏi chuyện các bạn thuyền trên tàu cá của anh Hoàng Đình Lai về việc có quay trở lại cảng Cửa Sót để tiếp nhiên liệu và bán hải sản, tất cả đều lắc đầu.
Ông Nguyễn Văn Hòa ở xóm Long Hải, xã Thạch Kim (Lộc Hà) cho biết: “Không chỉ tàu công suất lớn gặp khó, kể cả những tàu công suất dưới 200 CV khi ra, vào cảng cũng gặp khó khăn. Những lúc thủy triều thấp, tàu không vào được, mỗi chuyến đánh bắt về, chúng tôi phải neo đậu cách đất liền 2 đến 3 km, sau đó đưa thuyền nhỏ ra “tăng bo” hải sản vào bờ. Khi vào được cảng, gặp con nước kiệt, muốn ra khơi thì phải đợi con nước lên, có khi cả tuần thủy triều mới đạt đỉnh. Vào vụ cá, nhiều khi không kịp ra khơi”.
Theo Giám đốc Ban quản lý các cảng cá Hà Tĩnh Bùi Tuấn Sơn, tình trạng bồi lắng luồng lạch không chỉ diễn ra ở cảng Cửa Sót, tất cả các cảng cá ở Hà Tĩnh như: Xuân Hội (Nghi Xuân), Cẩm Nhượng (Cẩm Xuyên) và Cửa Khẩu (Kỳ Anh) đều đang đối mặt với khó khăn này. Đây cũng chính là một trong những lý do chính khiến số lượng tàu, thuyền ra vào các cảng cá giảm từ 30-50% so với trước đây.
“Không chỉ bị bồi lắng, cảng cá ở Xuân Hội còn đứng trước viễn cảnh bị cô lập với nước biển bởi các cồn cát ngày càng lấn sâu vào chân cầu. Cảng nhỏ, cạn, chủ tàu, thuyền giành nhau vị trí, thời điểm để cập bến. Không ít lần tàu của chúng tôi bị gãy chân vịt, móp thành tàu. Khu vực trước cửa biển của cảng cạn trơ đáy mỗi khi thủy triều xuống. Cát bồi lấp từ nhiều năm qua đã tích tụ thành bãi. Thời điểm mực nước xuống thấp, luồng hàng hải tại cảng không còn lối để ra vào. Không ít lần các chủ tàu, bạn thuyền va chạm nhau do bức bối, tranh giành vị trí neo đậu. “Cực chẳng đã” chúng tôi buộc phải bù lỗ để tìm đến các cảng cá ở Nghệ An hoặc Thanh Hóa neo đậu”. Ông Lưu Văn Truyền, chủ tàu vỏ sắt 800 CV ở xã Xuân Hội, Nghi Xuân chia sẻ.
Theo đại diện lãnh đạo các địa phương, thực trạng bồi lắng luồng lạch tại các cảng cá không chỉ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn đối với ngư dân trong mỗi chuyến ra khơi mà còn gây ra nhiều nguy hiểm khi các tàu, thuyền đi tìm bến neo đậu để tránh trú bão; đồng thời tác động tiêu cực đến hoạt động dịch vụ hậu cần nghề cá. Theo số liệu thống kê, lượng tiêu thụ dầu tại các cảng cá trên địa bàn giảm từ 50-60% so với trước đây; sản lượng thu mua của các cơ sở chế biến hải sản chỉ đáp ứng được hai phần ba so với nhu cầu. Theo phản ánh của các đơn vị thu mua, chế biến các sản phẩm từ hải sản đánh bắt trên địa bàn, trong hai năm qua, sản lượng thu mua giảm hơn 30%. Nếu chính quyền địa phương không quyết liệt gỡ khó cho ngư dân yên tâm ra khơi bám biển thì kế hoạch sản xuất của các cơ sở thu mua, chế biến hải sản cũng có nguy cơ phá sản.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh Lê Đức Nhân, do đặc thù địa hình dốc, ngắn nên phần lớn những cảng cá được hình thành từ các dòng chảy từ tây sang đông ở khu vực miền trung dễ bị bồi lắng khiến tàu, thuyền phải neo đậu nhiều giờ để chờ thủy triều lên mới vào được, nhiều tàu đã bị mắc cạn còn cản trở các phương tiện khác vào neo đậu. Hiện nay tình trạng bồi lắng tại cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão cho tàu, thuyền trên địa bàn, nhất là tại Cửa Sót và cảng cá Xuân Hội diễn ra khá trầm trọng. Trong điều kiện nguồn ngân sách hạn hẹp, ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Tĩnh đã chỉ đạo Ban quản lý cảng cá Hà Tĩnh lập dự án theo hình thức xã hội hóa. Tuy nhiên, do các sở, ngành chuyên môn chưa thống nhất được quan điểm nên việc triển khai dự án nạo vét theo hình thức xã hội hóa đang bị ngưng trệ.
Đại diện Ban quản lý các cảng cá Hà Tĩnh chia sẻ: Trước thực trạng bồi lắng nghiêm trọng tại cảng Cửa Sót, năm 2019, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã phê duyệt và công bố danh mục nạo vét vùng neo đậu trước bến và luồng vào cảng cá Cửa Sót để tiến hành nạo vét, duy tu hằng năm. Đơn vị đã kêu gọi được doanh nghiệp thực hiện dự án xã hội hóa nạo vét trong vùng nước cảng biển theo hình thức thu hồi sản phẩm nạo vét. Tuy nhiên, do trong tỉnh chưa có đơn vị tư vấn độc lập, có năng lực, kinh nghiệm trong lĩnh vực để triển khai theo quy định; các sở, ngành chuyên môn vẫn coi đây là dự án khai thác khoáng sản được triển khai tại vùng nước cảng biển nên đặt ra một số yêu cầu về hồ sơ, thủ tục vượt ra khỏi tầm xử lý của đơn vị triển khai. Do đó, việc triển khai bị ngưng trệ từ đó đến nay.
Mong muốn khắc phục tình trạng bồi lắng, tạo thuận lợi cho tàu, thuyền đi lại thuận lợi là yêu cầu chính đáng, cấp bách của nhiều ngư dân. Trong điều kiện ngân sách còn hạn hẹp, việc triển khai nạo vét, chỉnh luồng bằng hình thức xã hội hóa là bước đi phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay. Điều này cần sự chỉ đạo rốt ráo của tỉnh Hà Tĩnh để các sở, ngành chuyên môn đồng hành, hướng dẫn, tháo gỡ kịp thời vướng mắc trong quá trình giải quyết hồ sơ, thủ tục để có phương án xử lý phù hợp nhất.
